België kocht miljoenen ampullen om angstige mensen in te enten. Brazilië deed er een veelvoud van in en hield op radio en TV dwingende campagnes om zich toch vooral te laten inenten. Uiteindelijk blijken er veel minder mensen gestorven te zijn dan bij een gewone, jaarlijkse wintergriep.
Zijn er dan geen grote voorzorgscampagnes nodig? We hebben al de kippengriep gehad, de varkensgriep en is het akelige niet dat ze elk moment weer de kop kunnen opsteken? De Spaanse griep van 1918 met miljoenen doden tot gevolg hangt nog – terecht – in het collectieve geheugen van de mensheid.
Antibioticaresistentie
Wat mij wel wat eigenaardig overkomt, is dat er veel naar het gevaar van ziekte-overbrengende, migrerende vogels verwezen wordt, maar dat er een omerta heerst om de grote varkens- en kippenfabrieken aan te wijzen als bron van vele mogelijke ziektes en mutaties.
Cóilín Nunan, antibiotics adviser to the Soil Association, stelde dit voorjaar tijdens de voorstelling van de film Pigbusiness (1) in het Europees Parlement: “Sinds 2006 is er een ban op antibiotica, maar er is nog altijd een routinegebruik in veevoeder en water. Het blijft namelijk ‘preventief’ mogelijk, mits een voorschrift van een veearts.”
“96 procent van de antibiotica gaat naar de varkens en gevogelte, 4 procent naar de runderen. Daar schapen antibiotica niet kunnen verdragen, blijven zij buiten beeld in de dreigende antibioticaresistentie. Goede bacteriën in de dieren worden mee vernietigd; gevaarlijke bacteriën kunnen nu meer opkomen. De laatste jaren verschijnen zo nieuwe en gevaarlijke bacteriën.”
“Zo werd de stafilokok MRSA voor het eerst in 1961 geïsoleerd. De bacterie kan worden overgedragen van dieren op mensen. Het is nu een serieus probleem geworden. Vele dieren zijn drager van MRSA, vooral in de industriële bedrijven. Van buitenaf is er niets te zien, maar 25 procent van de varkens zijn drager en 20 procent van de mensen op de boerderijen.”
“Uit een Amerikaans onderzoek blijkt dat het risico op het bedrijf 700 keer groter is dan bij de rest van de bevolking. Veel antibioticaresistentie bij de mens vloeit voort uit het overdadige gebruik van antibiotica in de dierenvoeding. Bepaalde antibiotica, vooral in gevogelte, kunnen gevaarlijk zijn. Hieromtrent is nog veel onwetendheid.”
Elk moment nieuwe uitbraak mogelijk
De epidemioloog Stefan Ujvari van het Oswaldo Cruz-hospitaal in São Paulo (2) wijst in Brazilië op de mogelijkheid van een nieuwe pandemie. De mug Aedes eagypti begint niet alleen het land gevaarlijk binnen te dringen.
Bovendien kan het diertje een nieuw virus overdragen, de chikungunya. Dankzij de globalisering dook het virus voor het eerst vanuit de regio van de Westelijke Nijl in Soedan op in de Verenigde Staten, anno 1999.
Met de overbrenging door trekvogels dringt het virus steeds dieper door in Zuid-Amerika: in 2002 dook het op in de Caraïben; in 2005 in Colombia en Venezuela.
Al vier jaar worden er gevallen geregistreerd in Argentinië. Het laatste jaar waren er drie cases in Brazilië. Ujvari legt wél onverbloemd de link met de exploderende bio-industrie: “De varkensgriep zal niet veel slachtoffers meer maken, maar onnoemlijk veel andere influenza’s kunnen op elk moment ontspringen. Dat is omdat we zo’n overdreven hoog aantal varkens fokken, in mogelijk contact met vogels en met de toenemende bevolking op deze planeet.”
“Het is mogelijk dat verschillende virussen op hetzelfde moment bij varkens inbreken. In combinatie met het genetisch materiaal kan zo een nieuw virus gevormd worden. Het voorbeeld van de varkensgriep kan zich herhalen, vooral vanwege de exponentiële groei van de varkens- en kippenkweek.”
Zonder dat iedereen nu meteen vegetariër moet worden, is het toch zinnig om in onze overwegingen over een ‘transitie in eiwitconsumptie’ de dreiging van deze weerkerende pandemies te integreren.
Minder dierlijke en meer plantaardige eiwitten op ons bord! Wat voor kosten zou onze internationale gemeenschap bespaard worden, mochten we wat minder vlees eten en de industriële veehouderij inkrimpen?
Luc Vankrunkelsven, Guarapuava
Luc Vankrunkelsven is medewerker bij Wervel vzw.
(1) ‘Pigbusiness. The true cost of cheap meat’; www.pigbusiness.co.uk. Een film over het oprukken van megavarkensfarms van Smithfield Foods in Oost-Europa en elders in de wereld. DVD gratis te bestellen: info@pigbusiness.co.uk
(2) Pandemia – A humanidade em risco van Stefan Ujvari, Contexto, Rio de Janeiro, 2011
* Van 16 tot 21 augustus 2011 komen in het Oostenrijkse Krems 800 Europeanen samen om na te denken en te discussiëren over het nieuwe concept ‘voedselsoevereinitieit’. Na de Nyeleni-conferentie in Mali van 2007 is er strategisch overleg om uit te zoeken hoe we dit mooie idee concreet kunnen maken in Europa. Vanuit België nemen 22 mensen deel. Wervel-medewerkers zullen een dagelijkse blog verzorgen op de nieuwswebsite DeWereldMorgen.be.
** Wervel publiceerde eerder al het boek ‘Dageraad over de akkers’ met concrete voorbeelden van ‘voedselsoevereiniteit’ in Brazilië én Europa. Het boek eindigt met een theoretisch stuk over de definitie van ‘voedselsoevereiniteit’ vanuit de wereldwijde beweging die de familiale landbouw wil promoten: Via Campesina.
De eerste vijf lezers van DeWereldMorgen.be die een mailtje sturen naar info@wervel.be met de vermelding ‘voedselsoevereiniteit/DeWereldMorgen.be’ krijgen dit boek gratis toegestuurd van Wervel vzw.
