Edna Nakyanzi had symptomen van malaria, dus haalde ze – zonder recept – een medicijn tegen malaria: Fansidar. Volgens arts Emmanuel Semugabi van het Hope Ziekenhuis, mag Fansidar alleen worden voorgeschreven als Coartem niet werkt.

Nakyanzi heeft echter liever Fansidar omdat ze daar minder van hoeft te slikken. “Ik hoef maar drie tabletten Fansidar te slikken voordat ik naar bed ga en dan voel ik me de volgende ochtend weer goed. Met Coartem moet je veel meer slikken, daar heb ik een hekel aan”, legt ze uit.

Nakyanzi’s verhaal staat niet op zichzelf. In Oeganda kunnen mensen eenvoudig medicijnen kopen zonder recept. De overheid doet er weinig aan om die praktijken – die officieel verboden zijn –  te stoppen. Volgens de wet kan een apotheek zijn vergunning kwijtraken en de apotheker tot een gevangenisstraf worden veroordeeld wegens het illegaal verstrekken van medicijnen, maar in de praktijk wordt de wet niet gehandhaafd.

Antibiotica

Steeds meer Oegandezen behandelen inmiddels zichzelf tegen malaria en andere ziekten, om het geld van een doktersconsult uit te sparen of wegens het gebrek aan artsen.

Thelma, ook voorstander van zelfmedicatie, zegt dat ze spijt heeft van een doktersconsult. Ze gaf onlangs, toen ze ziek was, 7 euro uit aan zo’n consult. De arts kon echter geen diagnose stellen. “Ik kreeg te horen dat ik moe was omdat ik te hard gewerkt had. Ik kreeg wat pijnstillers mee en moest uitrusten. Daar heb ik dan bijna twee uur voor zitten wachten, na een dag werken.”

De Oegandese Medische Vereniging waarschuwt dat de ongereguleerde verkoop van medicijnen kan leiden tot resistentie. “Sommige medicijnen, zoals antibiotica, worden zonder recept verstrekt. Daar wordt misbruik van gemaakt en dat kan leiden tot ernstige problemen”, zegt Margaret Mughherera, voorzitter van de vereniging.

In veel gevallen gebruiken mensen combinaties van sterke medicijnen voor lichte kwalen, soms worden verkeerde doses gebruikt en ook komt het voor dat de verkeerde medicijnen worden geslikt.

Peter Langi van de malaria-eenheid in het Mulango Ziekenhuis, noemt zelfmedicatie als een van de redenen waarom de strijd tegen malaria zo moeizaam verloopt. “Als mensen zelf gaan dokteren, nemen ze niet altijd de goede dosis. Daardoor kunnen ze resistentie tegen de medicijnen ontwikkelen en uiteindelijk zelfs overlijden”, zegt Langi.