Duitsland en Zuid-Afrika brachten afgelopen weekend in Berlijn delegaties uit 35 landen bij elkaar om te overleggen hoe het totale stilvallen van de internationale klimaatonderhandelingen kan worden vermeden.
Er is een internationaal akkoord nodig om de uitstoot van broeikasgassen in de komende jaren aan banden te leggen en over de hulp aan de arme landen om hun uitstoot in te perken en de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen. Nu legt het Protocol van Kyoto de uitstoot van de meeste rijke landen nog aan banden, maar dat verdrag loopt maar tot eind 2012. Om een hiaat te vermijden en de broodnodige hulp aan de ontwikkelingslanden niet te lang uit te stellen, moet een nieuwe afspraak eind dit jaar in Durban worden ondertekend. Maar het onderhandelingsproces zit nog altijd muurvast.
Verdrag
De onderhandelaars moeten overwegen of ze geen vrede kunnen nemen met minder, zegt minister Nkoana-Mashabane. Het hoogst haalbare is een international verdrag dat ingaat in 2013, maar dat niet ondertekend wordt door China, de VS en allicht nog enkele andere belangrijke landen als Japan en Canada. Die landen zouden dan later kunnen aansluiten. Dat is wrang, want China en de VS zijn samen goed voor meer dan 40 procent van de werelduitstoot van broeikasgassen.
Anders dan de Europese landen, Japan, Canada en China, die het protocol van Kyoto in 2002 ratificeerden, hebben de VS zich altijd buiten dat verdrag gehouden. De VS argumenteerden dat het verdrag de rijke landen benadeelde omdat het geen verplichtingen inhield voor groeilanden als China. Ook nu eisen de Amerikaanse onderhandelaars dat de opkomende economieën meteen uitstootbeperkingen opgelegd krijgen. Landen als China en India weigeren dat omdat die beperkingen een rem zouden zetten op de economische groei die ze nodig hebben om de armoede onder hun bevolking terug te dringen. Japan en Canada zijn intussen ook niet meer te vinden voor bindende uitstootbeperkingen.
Amerikaanse verkiezingen
Diplomaten gaan ervan uit dat de Amerikaanse president Barack Obama niet van koers zal veranderen voor de Amerikaanse verkiezingen van eind 2012. Als hij die wint, achten ze het wel mogelijk dat hij in 2013 of 2014 zijn handtekening zet onder een nieuw klimaatverdrag. In China is het wachten op het vertrek van de huidige president Hu Jintao, diens premier Wen Jiabao en de voorzitter van het Volkscongres Wu Bangguo in 2012. Als ook China daarna over de streep kan worden gehaald, kunnen landen als Japan en Canada volgen.
Moet Europa dan nu al alleen het goede voorbeeld geven? De Duitse milieuminister Norbert Roettgen bevestigde in elk geval dat de landen van de EU bereid zijn nieuwe verplichtingen aan te gaan die hun uitstoot verder inperken. “Als de tijd er rijp voor is, kunnen die afspraken geïntegreerd worden in een wereldwijd bindend akkoord,” zei Roettgen in Berlijn.
Uitstootbeperking is nu nodig
De Duitse milieuminister was vol lof over de deelname van hoge delegaties uit China en de VS aan de besprekingen; volgens hem een positief signaal. Alle deelnemers waren het er volgens Roettgen over eens dat het Protocol van Kyoto “niet dood is”. Roettgen hoopt dat er in Durban “substantiële vooruitgang” wordt geboekt bij het formuleren van duidelijke doelstellingen voor een toekomstig verdrag.
In de oren van de meeste klimaatwetenschappers klinkt dat echter allemaal niet ambitieus genoeg. “Als we de totale uitstoot niet binnen vijf tot tien jaar beginnen te verminderen, zullen we de opwarming van de aarde nooit onder de twee graden Celsius kunnen houden”, waarschuwt Stefan Rahmstorf, een onderzoeker van het gerenommeerde Instituut voor Klimaatonderzoek van Potsdam en lid van het Klimaatpanel van de VN. Als de temperatuur op aarde nog verder toeneemt, dreigen de gevolgen van de klimaatverandering catastrofaal te worden. Tegen 2050 zou de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen bovendien gehalveerd moeten worden. Die twee doelstellingen zijn onhaalbaar als de VS en China zich niet tot uitstootbeperkingen verplichten.
