Er is ook bescherming voor 125 mensen in de regio die doodsbedreigingen hebben gekregen.

Op 24 mei werden José Claudio Ribeiro da Silva en zijn vrouw María do Espíritu Santo vermoord in de deelstaat Pará. Ze waren bekend om hun protesten tegen de illegale houtkap. Drie dagen later was het de beurt aan Adelino Ramos, een milieuactivist uit de deelstaat Rondonia. En op 28 mei werd in Pará Erenildo Silveira dos Santos vermoord, ook een milieubeschermer die volgens de politie misschien getuige was van de eerste moorden.

Naast de maatregelen die de Braziliaanse regering maandag aankondigde, hebben de autoriteiten beloofd de illegale houtkap harder aan te pakken en er extra geld voor vrij te maken.

Macht van grootgrondbezitters breken

“Dat lost allemaal niets op”, reageert Joao Pedro Stedile van de Landlozenbeweging MST, de grootste boerenbeweging van het land. De regering moet “de macht van de grootgrondbezitters breken en ervoor zorgen dat de rechterlijke macht oordelen velt en mensen achter de tralies zet.”

De rechtspraak op het Braziliaanse platteland laat veel te wensen over. De Pastorale Landcommissie (CPT), een instelling die verbonden is met de Katholieke Kerk, bekeek 1580 moorden die de voorbije 25 jaar op het platteland werden gepleegd, en stelde vast dat er maar in 91 gevallen een oordeel was geveld. Amper 73 daders en 21 opdrachtgevers werden veroordeeld.

De enige opdrachtgever die echt in de cel belandde, was Vitalmiro Bastos de Moura, zegt Isolete Wichieniski van de CPT. Die werd veroordeeld voor de moord op de Amerikaanse non Dorothy Stang in 2005. Stang werkte ook op het gebied van milieu- en landconflicten in de Amazoneregio.

Volgens Wichieniski hangt het toenemende geweld op het Braziliaanse platteland samen met het oprukken van grote landbouwbedrijven, houtvesters en mijnbouwmaatschappijen. In Pará zijn het vooral de houtvesters die plaatselijke milieubeschermers onder druk zetten.

Ook Wichieniski vindt dat er “structurele” maatregelen moeten komen. Eerdere noodmaatregelen waarmee de Braziliaanse regering in 2005 reageerde op een golf van geweld op het platteland, bleken maar een kortstondig effect te hebben. De daders hadden algauw door dat ze niet veel te vrezen hadden van het gerecht.

212 moorden

Pará blijft een van de gevaarlijkste deelstaten voor mensen die het opnemen tegen grote boeren of bedrijven. Sinds 1996 werden er al 212 mensen vermoord in verband met landconflicten. Volgens de CPT hebben dit jaar in Pará al 809 mensen doodsbedreigingen ontvangen.

Stedile brengt de recente moorden ook in verband met de recente goedkeuring in het Braziliaanse Huis van Afgevaardigden van een nieuwe boswet. Die regelt onder meer amnestie voor een groot deel van de illegale houtkap die voor 2008 gebeurde “Ik geloof dat sommige houthakkers en houtskoolproducenten oordeelden dat ze de wind in de zeilen hadden.”

De nieuwe boswet moet nog worden goedgekeurd door de senaat. De regering van president Rousseff heeft al te kennen gegeven dat ze niet tevreden is met de wetswijziging. Tussen 2007 en 2010 is de ontbossing in het Amazonegebied duidelijk teruggelopen, maar tussen augustus 2010 en april 2011 werden er ruim een kwart meer bomen omgehakt dan in diezelfde periode een jaar eerder. Volgens de regering houdt die stijging verband met de verwachte amnestie.