Het is reeds dag 11 van de Spaanse revolutie en er is al veel over gesproken en geschreven. Dit artikel is mijn visie op de gebeurtenissen, op de oorzaken en betekenis van de beweging en de gevolgen die ze zou kunnen hebben voor de toekomst.

Voel je vrij om het artikel te lezen en becommentariëren, te delen en te vertalen, te bediscussiëren en er ideeën over uit te wisselen.

Hoe het begon

Op 15 mei vonden er betogingen plaats in zowat 60 steden in Spanje. Er werd al maanden over gepraat op het net, maar niemand was echt zeker wat er zou gaan gebeuren.

De slogan voor de protesten was eenvoudig en duidelijk: “Echte democratie, nu! Wij zijn gewone mensen, zoals u: we staan op om te studeren, te werken of een baan te vinden. We hebben vrienden en familie, én elke dag werken we hard om de toekomst van die mensen rondom ons te verbeteren.”

Wat zijn de redenen om te betogen? Er bestaat veel discussie over wat nu juist aan de oorsprong ligt van de protesten en waarschijnlijk heeft iedereen voor een stuk gelijk, want iedereen heeft zijn eigen reden om aanwezig te zijn.

Maar de meest aangehaalde redenen zijn: 20 procent werkloosheid (die de facto 43 procent bedraagt bij jongeren), het precaire karakter van de jobs van de mensen die er wel een hebben, de onbekwaamheid van de regering, een politieke elite die de banken en de financiële elite een hand boven het hoofd houdt, de onredelijke eisen van de Europese Unie en het IMF, het medeplichtige medialandschap dat gecontroleerd en gemanipuleerd wordt door de politieke macht, corruptie en een algemene onvrede over het functioneren van het democratische systeem.

De mensen aan de macht vertegenwoordigen ons niet, hoewel dat hun job is. Veel mensen vinden het electoraal systeem bijvoorbeeld oneerlijk, omdat het alleen gunstig is voor de twee grootste partijen. Zo hebben in Spanje de socialisten en de conservatieven 90 procent van de politieke macht in handen.

Wat er ook van zij, de ‘15M’ betogingen waren een nationaal succes. In het centrum van Madrid trokken, op dag één, 30.000 demonstranten over de Alcalá (de langste straat van de stad) van het stadhuis naar het centrale plein, Puerta del Sol. In het begin was er gewoon een bijzondere sfeer, het soort energie dat je doet beseffen dat er iets speciaals staat te gebeuren.

Studenten, jonge werknemers, werklozen en zelfs gepensioneerden leken ervan doordrongen. Die namiddag was de start van iets nieuws, daar op het plein: op de Puerta del Sol. Ik ga ervan uit dat die dingen steeds op zo een manier ontstaan.

Het kamp

De meesten onder ons gingen gewoon naar huis na de eerste betoging in Madrid. Maar een groep mensen besloot te blijven en vreedzaam te kamperen op de Puerta del Sol. Ze wilden blijven tot op de dag van de verkiezingen (1 week later) om hun afkeuring van de problemen en de situatie kracht bij te zetten. Ze waren met 40.

Op de tweede dag, maandagnacht, was de groep gegroeid tot zo’n 150 man (misschien iets meer). Toen besloot de politie in te grijpen en hen van het plein te gooien. Dat was het eerste kantelpunt. Het nieuws verspreidde zich als een lopend vuur over het web en Puerto del Sol werd de volgende dag ingenomen door duizenden mensen, het gevoel was magisch. Iedereen besefte dat er iets groots aan het gebeuren was.

Van toen af aan kon niemand de bezetting van het plein meer stoppen, de #SolCamp was officieel geopend. Tijdens de daaropvolgende week sloten duizenden zich aan, ondanks pogingen van de autoriteiten om juist het tegendeel te bewerkstelligen.

Zo verklaarden ze het kamp op woensdag illegaal en probeerden ze de massa schrik aan te jagen. Het metrostation aan de Puerta del Sol kleurde diep blauw van de agenten en door de luidsprekers weergalmde boodschappen die het betogen afraadde. Het resultaat was dat nog meer mensen zich aansloten.

De vele Madrilenen kwamen echter niet zomaar een kijkje nemen. Ze kwamen met eten, tenten, matrassen, boeken, meubilair, dekens, medicijnen, water, touw, of gewoon om de protestvoerders op te vrolijken (dat waren vooral de oudere mensen).

Ze brachten ook grote doeken mee om zich te beschermen tegen de Spaanse zon en om tenten te bouwen voor verschillende doeleinden: kunst, juridische kwesties, het opzetten van acties, een ziekenboeg, bibliotheek, vrijwilligerswerk, computers, een informatiepunt en een inzamelpunt voor recyclage… en zelfs een kinderdagverblijf.

De tweede mijlpaal was vrijdag om middernacht: het kiescomité verklaarde de bezetting van het plein illegaal. Ze voerden aan dat het tegen de wet is om te betogen op de dag voor de verkiezingen, de dag van ‘bezinning’.

Op zaterdag was elke vorm van politiek protest ten strengste verboden. Je moet weten dat dit een heel gevoelig thema is in Spanje (zeker na wat er gebeurde in 2003 na de Al Qaeda-aanslagen).

De dag van bezinning startte klokslag middernacht: 30.000 mensen stonden stilzwijgend op het plein te wachten op het geluid van de grote klok, met de handen opgestoken in de lucht. Sommigen dachten dat de politie zou chargeren, maar ze deden het niet…

Een paar uur daarvoor had de overheid het bevel gegeven aan de politie om de mensen door te laten gaan met hun protest, zolang er geen gevaar was voor rellen of geweld. Het besef werd sterker bij de menigte dat ze op de Puerta del Sol een stuk geschiedenis aan het schrijven waren.

Op dat ogenblik waren er ook kampen van start gegaan in andere steden, zoals Barcelona, Valencia, Malaga, Sevilla, Granada, Bilbao en op nog veel meer plaatsen. Elke dag sluiten mensen zich aan bij allerhande workshops, discussies en volksvergaderingen die georganiseerd worden op het plein, over de problemen waarmee de Spanjaarden geconfronteerd worden.

Niemand geeft om de politieke achtergrond van de deelnemers. Van belang is de bereidheid om te spreken met elkaar en om samen oplossingen te vinden. We zijn het tientallen jaren vergeten in dit land, maar wij beslissen over de dagelijkse politiek. Vandaag proberen we een echt democratisch systeem voor te stellen en een eerlijke samenleving waar iedereen deel van kan uitmaken.

De toekomst

Na een week kamperen heeft de volksvergadering op het plein gestemd over de volgende stappen. De eerste beslissing was om het kamp nog een week langer open te houden. De tweede én nog belangrijker beslissing was om te starten met de ontwikkeling van het volgende grote project, de ‘districtvergaderingen’.

Voor het eerst werd er gesproken over wat er zou gebeuren na het kamp. Het doel is om de beweging uit te breiden en een brede civiele en sociale beweging op poten te zetten die reikt tot in de uithoeken van het land. Dat is nodig om uit te leggen waar het over gaat.

Er is nu al veel verwarring bij de bevolking, zelfs in Madrid, een stad met 4 miljoen inwoners, maar slechts een klein deeltje daarvan is verzameld op het plein. Het is dus tijd dat de beweging aan de mensen toont wat we voor hun familie, vrienden en buren in de stad en de rest van het land willen doen.

Je zal misschien gemerkt hebben dat ik het niet over de verkiezingen heb gehad. Dat komt omdat het niet van belang is voor wat hier aan de gang is. Wat iedereen voorspelde, zelfs vóór de bezetting van de Puerta del Sol, gebeurde, en dat is niet eens teleurstellend. Het plein zou daaraan niets veranderen op één week tijd.

Als er nu één ding is dat ik besef, dan is het dat onze samenleving op het vlak van democratische cultuur en politiek bewustzijn zeer jong is. We zullen jaren nodig hebben om tot echte verandering te komen, maar voor het eerst heb ik het gevoel dat het dat waard is. Ze hebben ons op school geleerd dat de periode tussen de dood van Franco en de eerste socialistische regering (begin jaren ’80) een transitiefase was, maar dat is niet correct.

Vandaag in 2011 is de transitie nog steeds aan de gang en de democratie wordt uitgedaagd door oude politieke conventies en een nieuwe sociaal-economische orde die ons wordt opgelegd door de Europese Unie en een handvol supranationale organisaties. Het samenlevingsmodel dat zij opleggen is verwerpelijk en het gebruik van de crisis als legitimatie voor dat beleid is ontoereikend.

Een Nederlandse journalist vroeg me of we beïnvloed waren door de recente evoluties in de Arabische wereld, omdat we ons in de periferie van Europa (the outskirts of Europe, zei hij) zouden bevinden. De Arabische lente heeft ons natuurlijk beïnvloed, maar de juiste impact ervan kan ik moeilijk inschatten. Het was tevoren al om zeep en ik denk dat daar eigenlijk de echte reden ligt.

Maar het vreemde was die uitdrukking, “in de periferie van Europa (“in the outskirts of Europe”)”. De Europese Unie was verondersteld een plaats van gelijkheid te zijn. Zonder centrum of periferie, of inwoners van eerste of tweede klasse. Na de crisis en het reddingsplan beseften we dat het idee dat Europa ons verkocht een leugen was.

De financiële experts van Europa klagen dagelijks over Portugal, Ierland, Griekenland en Spanje in de pers, ze bedreigen ons en noemen ons PIGS (3). Er zijn zelfs politici die suggereren dat we uit de eurozone moeten worden gezet in het belang van de eurolidstaten. Wel, dat bewijst dat Europa echt alleen om geld draait.

Geschiedenis, noch cultuur zullen in overweging worden genomen als we hen zo laten begaan. Maar ondanks alles hebben de jonge Spanjaarden voor het eerst in jaren zelfvertrouwen en hoop. Misschien omdat we nu voor het eerst onze rol in de geschiedenis van dit land kennen.

De socialisten noemen ons fascisten, omdat we tegen het establishment zijn en aan de rechterzijde worden we dronken hippies genoemd, en zelfs terroristen… Wij zijn gewoon de eerste generatie geboren in het democratische Spanje, en nu zijn we volwassen en willen we de regels van het spel veranderen, in de goede richting. 

Rubs. (vertaling Lyneus)

(1) http://youtu.be/5Vm48Eeb_Y
(2) http://youtu.be/2bjTGL2aEik
(3) http://en.wikipedia.org/wiki/PIGS_%28economics%29