In vele landen, onder meer in België, staat 17 april dit jaar in het teken van de ‘privatisering van het zaad’. Ook in Brussel is er heel wat om te doen (1).
Socio-diversiteit
In Cuiabá wordt een groot klaverblad van een drukke autoweg bezet om zo de overheid onder druk te zetten. Onderweg naar de actie bezoeken we het cultureel centrum van de Federale Universiteit.
Het museum in dit centrum is nu gewijd aan een interessante tentoonstelling over de wijsheden en rijke tradities van de diverse bevolkingsgroepen in Mato Grosso. Een documentaire inventaris van het immaterieel patrimonium van Mato Grosso (2).
Op het eerste gezicht hebben de actie en het museum niets met elkaar te maken. En toch, MST (Movimento dos Trabalhadores Rurais Sem Terra), de beweging van de landloze boeren en landarbeiders in Brazilië, is met zijn politieke acties om gerechtigheid geworteld in de socio-diversiteit van het Braziliaanse volk. Fundamenteel willen ze de eeuwenoude macht van de latifundios (grootgrondbezitters) breken, opdat zo de meerderheid van de bevolking niet langer letterlijk in de gracht zou worden gereden.
Na deze herverdeling van de grond zijn pas andere waarden aan de orde: ieders cultuur en spiritualiteit; onafhankelijkheid van het dictaat van de chemische, kapitalistische landbouw; agro-ecologie en agrobiodiversiteit.
Sojaverhaal: succesverhaal?
Tijdens de actie vertellen enkele MST-leiders hoe de grootgrondbezitters nu te werk gaan. In het noorden van Mato Grosso, ver buiten het zicht van de bevolking en van de camera’s, doen ze zelfs geen moeite meer om eerst runderen op de ontboste gebieden te zetten. Met grote machines halen ze in een mum van tijd heel het bos neer. Onmiddellijk wordt er soja ingezaaid. Soms eerst rijst.
Dus tóch soja, alle newspeak van ‘maatschappelijk verantwoorde soja’ ten spijt. De sojaboeren beweren al jaren dat ze niet ontbossen. Het zouden de anderen zijn, “die met hun runderen”. Inderdaad, die met hun runderen rukken ook verder op, want de wereld wil vlees, altijd maar méér vlees, maar de sojamagnaten doen net hetzelfde. Vanwege hetzelfde vlees. Want, het vlees is zwak.
Officieel is de agronegócio (de commerciële grootschalige landbouw van monoculturen) een succesverhaal. Toch blijkt dat, alle propaganda ten spijt, velen van de fazendeiros in Mato Grosso drie tot tien keer hun eigen patrimonium in de schulden steken. Een financiële zeepbel dus, die elk moment kan uiteenspatten.
Boetes amper geïnd
De laatste jaren is er op juridisch vlak heel wat veranderd, omdat er bij de Braziliaanse justitie een jonge generatie onafhankelijke promotoren is aangetreden. Er zijn er bij die helemaal geen schrik hebben om het onrecht aan te klagen. Toch blijft het moeilijk om dit immense land te controleren en er de wetten te doen toepassen.
Van 2005 tot 2010 werd gemiddeld 0,75 procent van de boetes voor milieudelicten geïnd. In 2010 was dat nog minder: 0,2 procent. In de staat Mato Grosso werd in 2010 voor een bedrag van 376,5 miljoen reais (163,8 miljoen euro) aan boetes uitgeschreven. 0,2 procent werd geïnd! Reken maar uit wat de Braziliaanse schatkist jaarlijks misloopt.
Als je als grileiro (grootgrondbezitter die illegaal federale of andere publieke gronden bezet, ontbost en inzaait) dit mechanisme kent, dan ga je natuurlijk lustig voort met meer gronden in te pikken. En ondertussen organiseer je nog wat manifestaties in Brasília om de código florestal (boswetgeving) naar je hand te zetten. Dan kan je nog méér ‘wettelijk’ ontbossen.
MST en andere volksbewegingen hebben nog veel werk. Want het vlees is niet alleen zwak. Het is ook agressief en allesvernietigend.
Luc Vankrunkelsven
Cuiabá, 11 april 2011
(1) http://www.seed-sovereignty.org
(2) Voor de rondreizende tentoonstelling ‘Projeto Inventário Documental do Patrimônio Imaterial Mato-Grossense’ zie: www.ufmt.br
Brazilië-Europa in fragmenten?
Tijdens een Braziliaans forumtheater verscheen voorjaar 2010 het nieuwe boek van Wervel: ‘Brazilië-Europa in fragmenten?’ Luc Vankrunkelsven schreef in 2008 en 2009 de stukken tijdens de twee tournees door Brazilië, om zijn twee vorige sojaboeken te lanceren: ‘Kruisende schepen in de nacht. Soja over de oceaan.’ En ‘Dageraad over de akkers. Soja anders.’
De eerste vijf lezers van DeWereldMorgen.be die reageren, krijgen het boek van Luc Vankrunkelsven (winkelwaarde 12 euro) gratis thuisgestuurd door Wervel vzw. Mails uitsluitend richten aan: info@wervel.be met vermelding ‘gratis boek Brazilië-Europa – lezer DeWereldMorgen.be’
