Twee weken na de schok van 9 op de schaal van Richter tellen de autoriteiten minstens achtduizend doden en tienduizenden daklozen. Japan staat nu voor de duizelingwekkende opdracht om volledige dorpen en steden opnieuw uit de grond te stampen.
Economen vinden dat de overheid enorme bedragen moet pompen in de wederopbouw van het land. “Dat is geen gemakkelijke opdracht, zelfs niet voor het derde rijkste land ter wereld. Doordat de werkloosheid meer dan 5 procent bedroeg, nam de armoede hier al toe”, zegt Shigeru Yamada, een consultant en ex-bankier.
De ramp betekent een klap voor de Japanse economische groei die al begon te haperen, legt Yamada uit. Hij verwijst ook naar de torenhoge overheidsschuld als obstakel om voldoende fondsen vrij te maken. De schuld bedraagt al het dubbele van de 3,5 biljoen euro die in de economie omgaat.
Vorige week raamde de regering het kostenplaatje van de aardbeving in de zeven getroffen prefecturen op 220 miljard euro. Ze waarschuwde dat de Japanse export en productie in een neerwaartse spiraal zullen geraken, waarbij de groei mogelijk wordt afgeremd.
Niet alleen in Tohoku
Niet alleen de rechtstreeks getroffen bevolking in Tohoku is het slachtoffer van de ramp. Sociale wetenschappers waarschuwen dat de verarmde mensen op het platteland ook een hoge tol zullen betalen. Zij zijn het gezicht van de economische recessie in Japan. In januari meldde de regering dat meer dan twee miljoen gezinnen een uitkering krijgen sinds bedrijven banen gingen schrappen om de concurrentie aan te gaan met goedkopere producten uit andere Aziatische landen.
Volgens socioloog Soji Tanaka van de Nihon-universiteit verandert het aanzien van de armoede in Japan omdat welgestelde en opgeleide mensen van alle leeftijden kwetsbaar worden. Deze situatie zal alleen maar erger worden. “Armoede is een sociale kwestie, maar hoeveel zal de overheid hier in de toekomst nog aan kunnen spenderen? De fondsen worden in de eerste plaats vrijgemaakt om de getroffen gebieden te ondersteunen”, voorspelt Tanaka.
“De situatie is ernstig en betekent een terugval voor sectoren als landbouw en visserij, die de ruggengraat van de regionale economie vormen”, stelt Seishi Kitamura, directeur van de Tohoku-bank.
Kust van Fukushima
Suichi Iwadoki, eigenaar van een visbedrijf, getuigt: “Ik ben alles kwijt, op mijn leven na.” Hij wijst naar een lege plek waar ooit zijn onderneming stond. Iwadoki hoopt op een goedkope lening van de Japanse overheid om opnieuw te beginnen in Kesenuma, een dorp aan de kust van Fukushima.
Liefdadigheid voor de armen is een redelijk nieuw fenomeen in de Japanse samenleving. Volgens lokale donoren is het ook een cruciale bron om het herstel na de aardbeving te financieren. “We zijn hiermee begonnen omdat de staat onvoldoende geld heeft om de armen te helpen”, zegt Yoku Sei, de woordvoerster van het recent opgerichte Tijgermaskerfonds, dat vooral arme jongeren steunt. “Japanners moeten op elkaar leren rekenen om te overleven.”
