Op 29 maart lopen opnieuw duizenden werknemers uit de Vlaamse social profit door de straten van Brussel om hun eisen voor meer jobs, meer kwaliteit en betere loon- en arbeidsvoorwaarden kracht bij te zetten. Het ware beter geweest zonder betoging. Maar de Vlaamse regering laat geen andere keuze. Er wordt nu al 14 maanden gewacht op een nieuw vijfjarenakkoord. En het blijft wachten omdat de overheid veel te karig is met middelen om tegemoet te komen aan de groeiende sociale noden.

Nu er een toekomst voor de social profit moet worden uitgetekend, speelt er zich op de achtergrond ook een maatschappelijk debat af over de rol van de sociale economie. Het gaat dan over de beschutte en de sociale werkplaatsen. Daarover bestaan zeer grote en ideologische gekleurde meningsverschillen. Moet de sociale economie de stok achter de deur zijn die meer jobs aanbiedt omdat de vrije markt tekort schiet, of is dat uit den boze omdat je daarmee de vrije markt stokken in de wielen steekt?

In Vlaanderen zijn er ondanks de dalende werkloosheid duizenden werknemers die niet aan werk geraken in het normale economische circuit (NEC). Het gaat over mensen die onvoldoende productief kunnen zijn voor een bedrijf, omdat ze te kort of slecht geschoold zijn of omdat ze een beperking hebben. Vaak ontbreekt het hen ook aan motivatie. Dat dat haast onvermijdelijk is als je geen of nauwelijks kansen krijgt op de arbeidsmarkt, aanvaarden werkgevers niet als geldig excuus. En dus werven ze deze groep mensen niet aan.

Zo blijven duizenden mensen zonder vooruitzicht op werk. Voor hen vraagt de vakbeweging extra jobs in de sociale economie, in de beschutte en sociale werkplaatsen. Daar kunnen zij kansen krijgen om een inkomen te verwerven, om een plaats te krijgen in de samenleving en om gewaardeerd te worden. Motivatie komt dan van zelf.

In alle sectoren van de social profit wil de Vlaamse regering werk maken van een uitbreidingsbeleid, zeg maar extra jobs. Terecht, kijk maar naar de wachtlijsten in de gehandicaptenzorg, denk maar aan de vraag naar zorg die hand over hand toeneemt door de vergrijzing.

Een uitbreidingsbeleid in alle sectoren, behalve in de sociale economie. Want de paar honderd jobs waar de komende vijf jaar geld voor wordt vrijgemaakt kun je onmogelijk bestempelen als uitbreiding, laat staan dat je van beleid zou spreken. Kris Peeters en zijn bestuursploeg hebben dan wel de mond vol over de warme samenleving, de Vlamingen uit de kansengroepen zullen daar de komende vijf jaar niet al te veel van voelen.

En nu terug naar dat maatschappelijke debat over de sociale economie. Werkgevers zijn het idee om de tewerkstelling in de sociale economie op te drijven niet genegen, ze proberen elk initiatief hierrond te blokkeren. Zij willen dat alles ingezet wordt op het normale circuit, het NEC. De Vlaamse overheid moet geen jobs creëren, dat is haar taak niet, zij moet de bedrijven bevrijden van alle hinderpalen zodat die jobs kunnen creëren. Nog aangenomen dat dit neoliberale dogma juist zou zijn, daarmee is er nog altijd geen werk voor kansengroepen. Want, zoals al gezegd, werkgevers werven die mensen niet aan vanwege niet rendabel.

Het beleid in de sociale economie dat de Vlaamse regering in het vooruitzicht stelt sluit naadloos aan bij de wensen en verwachtingen van de werkgevers. En eigenlijk kan de vakbeweging zich daar volkomen achter scharen. Er is inderdaad geen uitbreidingsbeleid nodig in de sociale economie.

Maar dan wel op één voorwaarde: dat de werkgevers de komende 5 jaar mensen uit kansengroep aanwerven in het normale circuit. Effectieve aanwervingen welteverstaan. Geen beloften, geen streefcijfers, maar bikkelharde garanties. Aangegaan door de werkgevers, of opgelegd door de Vlaamse regering. Met boetes wanneer gemaakte afspraken niet worden nageleefd.

Alleen is dit niet haalbaar. Hier is geen maatschappelijk draagvlak voor. Werkgevers zouden moord en brand schreeuwen als aanwervingen zouden worden opgelegd.

Dus rest er maar één oplossing. Want niets doen is geen oplossing. Er is een realistisch en voldoende groot uitbreidingsbeleid nodig in de sociale economie. Punt uit. Daarom trekken er ook duizenden werknemers uit de sociale economie op 29 maart door de straten van Brussel. Zij weten hoe belangrijk hun jobs zijn.

Jan-Piet Bauwens is federaal secretaris van de BBTK. Werner Van Heetvelde is federaal secretaris van de Algemene Centrale-ABVV.