Israël werd de voorbije twee weken geconfronteerd met een nieuwe opstoot van geweld. Een bomaanslag in Jeruzalem, de eerste in drie jaar tijd, maakte één Britse dode en tientallen Israëlische gewonden. Vijf leden van een joodse familie kwamen om bij een onverwachte aanval op een joodse nederzetting. De islamistische beweging Hamas vuurde tientallen raketten af op Israël. Het was sinds de oorlog in 2009 geleden dat Hamas nog zoveel raketten op een dag had afgevuurd. Bij Israëlische vergeldingsbombardementen vielen tientallen doden aan

Palestijnse kant – militanten en burgers

Israël staat tegenwoordig alleen in zijn strijd tegen Hamas. Dat was vroeger anders: de voormalige Egyptische president Hosni Moebarak was een belangrijke bondgenoot. De nieuwe Egyptische regering heeft het tegenwoordig veel te druk met de overgang naar de democratie. Ondertussen lijkt het er sterk op dat Iran na de val van Moebarak zijn invloed in de regio probeert te versterken. Onlangs stoomde een Iraans fregat door het Suezkanaal op naar Syrië. Twee weken geleden werd een lading Iraanse grond-zeeraketten en ander wapentuig op weg naar Gaza door Israëlische commando’s onderschept.

De Israëlisch premier Netanyahu blijft ondanks deze onrustwekkende ontwikkelingen opvallend voorzichtig. Hoewel hij in een persverklaring afgelopen vrijdag nog sprak van een “krachtige” reactie op de raketaanvallen uit Gaza, wisten officiële bronnen ons te melden dat Netanyahu in een daaropvolgend gesprek met Amerikaans minister van Defensie Robert Gates beloofde dat de Israëlische reactie “afgemeten” zou zijn.

Geen keuze

Netanyahu heeft steeds minder bewegingsruimte, en het lijkt erop dat Israël in een diplomatiek isolement terechtkomt. De gefaalde vredesbesprekingen zijn daarvoor verantwoordelijk: de internationale gemeenschap ziet Netanyahus nederzettingenbeleid als belangrijkste oorzaak voor het afspringen van de vredesgesprekken.

Een andere en misschien belangrijkere reden is het Goldstone-rapport, het onderzoek dat door de VN werd uitgevoerd over de laatste oorlog in Gaza. Het rapport bevestigde dat Israël “ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht” had begaan en “disproportioneel geweld” had gebruikt tegen Palestijnse burgers. Het rapport maakte verder gewag van het gebruik van menselijke schilden door Israëlische troepen en de doelgerichte vernietiging van civiele infrastructuur. Het volledige rapport werd bekrachtigd door de Mensenrechtencommissie van de VN.

Israël verwierp het rapport als “bevooroordeeld”. Hoewel de directe conclusies van het rapport geneutraliseerd werden onder druk van de VS, maakt het rapport toekomstig Israëlisch militair geweld in Gaza nog altijd moeilijker. Bovendien zal Egypte bij een nieuwe oorlog in Gaza niet meer automatisch aan de zijde van Israël staan.

Groeiende kritiek

Het is duidelijk dat Netanyahu in een diplomatieke en militaire houdgreep zit. De binnenlandse kritiek op zijn houding wordt ondertussen steeds groter. Volgens Yossi Sarid, een bekende Israëlische opiniemaker, is het status quo-beleid niet zonder risico’s. Het adagium “geen oorlog, geen vrede” zou de regionale instabiliteit zelfs erger kunnen maken. “Wanneer politici niets doen, zetten terroristen een stap vooruit”, aldus Sarid in de krant Haaretz. Ook columnist Ari Shavit zette een stuk in Haaretz met als titel: “Zeg maar vaarwel tegen de vrede.” Shavit schreef: “Het status quo is niets dan een valkuil, en alle bekende manieren om eruit te geraken zijn nu geblokkeerd.”

In het midden van zijn termijn als premier breekt voor Netanyahu de moeilijkste periode aan. Netanyahu zelf belooft een “gedurfd initiatief in mei”. Maar de meeste analisten verwachten niets meer dan een interim-overeenkomst met de Palestijnse Autoriteit die betrekking zal hebben op 50 percent van het grondgebied van de Westelijke Jordaanoever. Dat is lang niet voldoende voor de VS, laat staan voor de Palestijnen zelf.

Raketaanvallen vanuit Palestijnse staat

Afgelopen dinsdag betoogde de Israëlische oppositie in de Knesset dat de opschorting van de vredesgesprekken op termijn zal zorgen voor nieuwe vijandelijkheden en geweld. Netanyahu antwoordde: “de Palestijnen zijn nog niet klaar voor vrede.” Ondertussen worden de plannen voor een Palestijnse staat echter steeds concreter: afgelopen vrijdag wist Fayyad Salaam, premier van de Palestijnse regering, aan Robert Gates te melden dat de oprichting van een Palestijnse staat in september zou plaatsvinden. 

De enige politieke kaart die Netanyahu nog in handen heeft, is Hamas. De raketaanvallen van Hamas op het zuiden van Israël zouden als voorbeeld kunnen dienen van wat er in de Westelijke Jordaanoever staat te gebeuren wanneer een Palestijnse staat zou opgericht worden: er zouden tientallen extra lanceerplatformen kunnen komen en het gevaar voor de Israëlische burgerbevolking zou drastisch toenemen. Dit argument zou een rem kunnen zetten op de internationale erkenning van een Palestijnse staat.