Terwijl alle blikken gericht zijn op het vuurwerk tegen Khaddafi, komt de rebellie in Jemen in een stroomversnelling terecht. De opstand begon ongeveer gelijktijdig met die van Egypte. De protesten zwollen langzamer aan, maar bleven duren, ondanks de repressie. Tot op heden kwam het nog niet tot een ontknoping.

Maar vrijdag 18 maart openden scherpschutters het vuur op een ongewapende menigte. Er vielen meer dan vijftig doden in Sanaa. Dat was voor velen de spreekwoordelijke druppel. Na dat bloedbad namen enkele ministers en ambassedeurs ontslag, o.a. de Jemenitische ambassadeur bij de VN.

Tijdens het voorbije weekend nam het hoofd van de belangrijkste stammenconfederatie ontslag evenals een groep van geestelijken. Maandag gooiden nog verschillende andere ambassadeurs de handdoek in de ring. Tot overmaat van ramp distantieerden zich ook een aantal topmilitairen zich van de president.

President Saleh zelf staat dus meer en meer geïsoleerd en het is de vraag of hij het nog lang zal uithouden. De westerse leiders roepen om ter hardst dat Khaddafi moet verdwijnen, maar net zoals dat in Egypte en Tunesië het geval was, wordt dat niet geëist van de president van Jemen.

Professor Rik Coolsaet zei in dat verband dat je “het cynisme van de internationale politiek niet moet onderschatten. Elk land treedt op vanwege zijn nationale belangen, of treedt niet op om redenen die verband houden met zijn nationale belangen.” [1]

Jemen is het armste land van de Arabische wereld en is op sociaal vlak zowat de tegenhanger van Libië. Het bnp per inwoner is er een schamele 2.400 dollar tegenover 17.000 dollar voor Libië (het gemiddelde van de Arabische wereld is ongeveer 8.000 dollar).

De levensverwachting is tien jaar lager dan in Libië en vijf jaar lager dan het Arabisch gemiddelde. Er sterven vier keer meer kinderen in hun eerste vijf levensjaren dan in Libië en driemaal zoveel als in de rest van de Arabische wereld. [2]

Er is nauwelijks een politieke middenklasse en het is (nog) net geen ‘falende staat’. Er is al jaren een rebellie in het noorden en een afscheidingsbeweging in het zuiden. Het verdwijnen van president Saleh zal ongetwijfeld een vacuüm achterlaten, maar volgens kenner Abdulghani al-Iryani leeft Jemen eigenlijk al vele jaren in een vacuüm. [3]

En Libië?

Jemen zou dus heel snel kunnen vallen, maar hoe zit het in Libië? De eerste dag van elke aanvalsoorlog verloopt altijd zeer vlot, zeker als je over een overmacht beschikt. Maar reeds na één dag stapelen zich de problemen op.

Eigenlijk hadden we dat kunnen weten uit de ervaringen van de voorbije oorlogen in Afghanistan en Irak. Maar de propaganda heeft andermaal ons collectief historische geheugen deskundig gewist.

Reeds na één dag vertoont de coalitie serieuze barsten. Amr Moussa, het hoofd van de Arabische Liga, heeft de voorbije luchtaanvallen veroordeeld omdat ze verder gingen dan wat VN-resolutie 1973 toelaat.

Turkije en Duitsland, twee heel belangrijke tenoren in de NAVO, weigeren mee te doen. De Russische premier Vladimir Putin heeft de luchtaanvallen van de Fransen en andere westerse bondgenoten al vergeleken met de kruistochten.

Het Westen probeert er alles aan te doen om Arabische landen mee te krijgen, maar veel verder dan de piepkleine staatjes als Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten geraakt het niet. Er is bovendien noch een militair, noch een politiek commando voor de militaire operaties.

Ten slotte was de Libische oppositie en ook de buitenwereld in Benghazi volkomen verrast van de sterkte van de Khaddafi-loyale troepen die, vanuit de stad zelf, een aanval hebben ingezet tegen de rebellen. [4]

Waarnemers houden er, na amper één dag, al rekening mee dat het zou kunnen uitdraaien op een lange oorlog. Uiteraard wisten de militairen en onze beleidslui dat al veel langer, maar dat zeg je best niet van te voren.

De dubieuze rol van nieuwszender Al Jazeera

Cruciaal in deze aanvalsoorlog is de steun vanuit de Arabische wereld. Anders lijkt het inderdaad de zoveelste kruistocht van het Westen tegen een islamitisch land.

De Financial Times merkt daarbij op dat een sleutelelement om die steun te behouden de pan-Arabische nieuwszender Al Jazeera is. De beurskrant merkt op dat deze Arabische zender de oorlogen tegen Afghanistan en Irak nog had bestempeld “als Amerikaanse agressie tegen moslims”, maar in het geval van Libië steunt de populaire zender de militaire aanvallen van het Westen.

De journalisten benoemen de Libiërs die in de opstand zijn omgekomen als ‘martelaren’ en de luchtaanvallen worden benoemd als “westerse militaire operaties door een internationale coalitie”. De zender is eigendom van de koninklijke familie van Qatar, dat nu zelf ook deelneemt aan de militaire operaties. [5]

De Financial Times merkt voorts ook op dat zowel Al Jazeera als Al Arabiya (in handen van de Saoedi’s) weinig aandacht hebben besteed aan de opstand in Bahrein.

Geen wonder natuurlijk als je weet dat hun broodheren de kant hebben gekozen van de machthebbers in Bahrein veeleer dan die van de rebellen. In elke oorlog is de waarheid het eerste slachtoffer. Het is deze keer niet anders, helaas ook niet met Al Jazeera.

Noten:

[1] Rik Coolsaet, Nieuwe Feiten, 18 maart 2011.

[2] Cijfers afkomstig van UNDP, Human Development Report 2010, New York 2010,p. 144-6.

[3] al-Iryani A., ‘Yemen: “Chaos by design”’, http://english.aljazeera.net/programmes/peopleandpower/2011/03/201131612514814636.html.

[4] Buck T., ‘French air strikes halt loyalist forces’ advance’, Financial Times, 21 maart 2011, p. 2.

[5] Khalaf R., & Allam A., ‘Al-Jazeera’s support is key for allies’, Financial Times, 21 maart 2011, p. 3.