Voor een sterk en sociaal bewogen onderwijs
Na de communautarisering van het onderwijs (1989) was het evenwicht tussen openbaar onderwijs en vrij (katholiek) onderwijs dat in België bestond, verbroken. Het vrij onderwijs was in Vlaanderen verpletterend aanwezig. Het tegengewicht dat het Franstalige openbaar onderwijs steeds betekend had, was verdwenen achter de taalgrens.
Een van de overgebleven niet-katholieke onderwijsbastions was het stedelijk onderwijs van Antwerpen. Sedert het einde van de Eerste Wereldoorlog viel het onderwijsnet bijna onafgebroken onder de verantwoordelijkheid van socialistische schepenen. Er werd een sterk, sociaal bewogen onderwijsnetwerk uitgebouwd.
Immers voor de vroegere Belgische Werkliedenpartij (BWP) en de latere Belgische Socialistische Partij (BSP) was onderwijs een instrument tot emancipatie van de arbeidersklasse.
Alle gemeenten waar de socialistische partij aan de macht kwam, hebben inspanningen geleverd om het openbaar onderwijs, los van de rechtstreekse greep van de kerk en het patronaat voort uit te bouwen. Antwerpen was daarbij een van de meest succesvolle voorbeelden.
In de greep van het neoliberalisme
Tot voor kort was dat Stedelijk Onderwijs in Antwerpen dan ook echt ‘openbaar’ onderwijs: gefinancierd, georganiseerd, gecontroleerd door de stedelijke overheid.
In het zog van de wereldwijde stroming waarbij openbare diensten zo veel als mogelijk worden gekortwiekt en afgebroken, moest ook het Stedelijk Onderwijs eraan geloven.
Op initiatief van de Antwerpse overheid, in casu de socialistische schepen van Onderwijs, Robert Voorhamme, werd de navelstreng tussen de stad en haar onderwijsnet doorgeknipt. Het Stedelijk Onderwijs werd autonoom, een zogenaamd autonoom gemeentelijk bedrijf (AGB). Beslissingsdatum: 21 juni 2010.
Autonomie?
Aan het hoofd van dit autonoom bedrijf werd een manager geplaatst en ronkende verklaringen begonnen het daglicht te zien: “het stedelijk onderwijs heeft de ambitie om uit te groeien tot een excellente onderwijsorganisatie die binnen vijf jaar de absolute referentie is in Vlaanderen en daarbuiten” (november 2009).
Geweldig! Alleen werd deze ambitie genomen buiten en boven degenen die dat excellente onderwijs moeten waarmaken: de leerkrachten. En hetgeen de vroegere secretaris-generaal van het onderwijs, Georges Monard, tijdens een doorgedreven bezoek aan het onderwijs in Antwerpen tien jaar geleden al wist, namelijk dat lesgeven in een stedelijke omgeving absoluut geen sinecure is, is blijkbaar onbekend bij het beleid van het AGB.
De mens voor de klas stelde al vlug vast dat zijn taak almaar zwaarder werd, en dat het AGB daarnaast niet veel meer betekende dan gezwollen verklaringen, mooi ogende brochures, afbraak van democratische geplogenheden en afromen van de financiële middelen.
Autonomie en werkdruk
De truc met de autonomie was al eens opgevoerd, namelijk in het hoger onderwijs. Wat is de ervaring voor het personeel daar sedert de invoering van de autonome hogescholen in 1995? Een veel slechtere omkadering om de studenten te begeleiden. Een scherpe verhoging van de werkdruk. Een grotere rechtsonzekerheid. De uitbouw van een administratief en leidend waterhoofd ten koste van de lerarenomkadering. Een blijvend gebrek aan middelen.
Hetzelfde lot zou het Antwerps stedelijk onderwijs wel eens beschoren kunnen zijn. Ten koste van de scholen, van de kinderen dus, worden er middelen afgewend om een beleidsstructuur en een administratief kader uit te bouwen.
Het middenkader groeit, de leerkracht moet zien te roeien met de riemen die hij heeft. In klassen waar meer dan 30 kinderen geen uitzondering zijn. Met grote groepen Nederlandsonkundigen. Met kinderen die in armoede geboren worden.
De (op zich al ontoereikende) toegekende financiële middelen vanuit de Vlaamse regering op basis van leerlingenaantallen en leerlingenkenmerken, verdampen via zogenaamde voorafnamen, die nu al bijna 70 procent van de toegekende centen opslokken.
De rechtszekerheid die gedurende decennia werd uitgewerkt, brokkelt af. Het personeel krijgt de groeiende indruk dat het geminacht wordt. “Trop is te veel”, vonden de aanwezigen op de algemene ledenvergadering dan ook.
Actie
We zegden het al: hetzelfde lot als het hoger onderwijs zou het Antwerps stedelijk onderwijsnet wel eens beschoren kunnen zijn. Tenzij! In het verleden heeft het personeel van het stedelijk onderwijs zich nooit laten doen. Het heeft een stevige traditie van verzet en actie. Kijken of de staking en de betoging van 23 maart een succes worden.
