Het besluit kwam deze week tijdens een tweedaagse bijeenkomst van wetenschappers, Afghaanse functionarissen en donoren in Parijs.

Hoewel het expertpanel verdeeld was over de mogelijkheid van reconstructie van de 1500 jaar oude beelden, liet de Unesco de Afghaanse regering weten niet achter herstel te staan. De werelderfgoedorganisatie zegt andere financiële prioriteiten te hebben en vreest voor de authenticiteit van de beelden.

Om replica’s te maken van de kolossale monumenten, die eens 55 en 38 meter hoog waren, is 12 miljoen dollar nodig. De beelden moeten echter voor de helft van nieuwe stenen worden gemaakt.

“We denken dat elke reconstructie in feite nep is, vanwege het gebrek aan origineel materiaal”, zei Francesco Bandarin van de Unesco tijdens een conferentie in New York. “Het publiek wil geen nepmonumenten zien, ze willen de realiteit zien. En deze beelden zijn verwoest. Hoe zeer we dat ook betreuren, het is een historisch feit.”

Etnische minderheid

De boeddhabeelden, die dateren uit de zesde eeuw, werden in 2001 opgeblazen als onderdeel van een talibanoffensief om voorislamitische bouwwerken uit Afghanistan te verwijderen.

Een groep Duitse wetenschappers onder leiding van Erwin Emmerling van de Universiteit van München, stelde onlangs dat de kleinste van de twee hersteld kon worden. De wetenschappers hebben de beelden jarenlang bestudeerd en honderden stukken steen geanalyseerd die momenteel in opslagplaatsen in de Bamiyanvallei liggen.

Ook de Afghaanse regering is tegen herstel van de beelden. Op het besluit om niet te restaureren is kritisch gereageerd door de Hazara-gemeenschap in Afghanistan, een etnische minderheid die zegt historische wortels in de Bamiyanvallei te hebben en de beelden als hun trots beschouwen.

De groep, die al heel lang te maken heeft met discriminatie, vermoedt dat politieke overwegingen ten grondslag liggen aan het besluit de beelden niet te restaureren. “Het verbaast ons niet dat de Afghaanse regering de boeddha’s van Bamiyan niet wil herbouwen”, zegt een woordvoerder van de gemeenschap die anoniem wil blijven. “De boeddhabeelden zijn een belangrijk bewijs dat het Hazaravolk al duizenden jaren in deze streek woont.”

Kloostergrotten

Hoewel de etnische groep hoofdzakelijk islamitisch is, vertoont hun Oost-Aziatische uiterlijk overeenkomsten met monumenten zoals de boeddhabeelden. “Afghaanse regimes hebben het beleid om alle historische symbolen van de Hazara’s te laten verdwijnen”, zegt de woordvoerder. “De negentiende-eeuwse Afghaans-Pathaanse koning Abdurrahman heeft het gezicht van Boeddha in Bamiyan verwoest. Het was heel eenvoudig: hij wilde niet dat het gezicht van Boeddha op dat van de Hazara’s leek.”

De Unesco zegt echter prioriteit te geven aan het behoud van de gehele Bamiyanvallei, een gebied dat op de werelderfgoedlijst staat een boeddhistische kunst en kloostergrotten uit de eerste eeuw herbergt. “Onze prioriteit is het behoud van wat er nog is en zorgen voor veiligheid, zodat het gebied geopend kan worden voor toeristen”, zegt Bandarin.