Bruno Gonçalves © Katalin Muharay/IPS
Interview, Nieuws, Wereld, Europa, Samenleving, Portugal -

Subtiel racisme marginaliseert zigeuners in Portugal

Bruno Gonçalves draagt verschillende petten: hij is gemeentelijk bemiddelaar in zijn woonplaats Coimbra in Portugal, leider van de ngo SOS-Racismo, auteur van een boek over integratie op scholen en mensenrechtenactivist. "Maar ik blijft altijd een zigeuner", zegt hij.

donderdag 10 maart 2011 17:28
Spread the love

Gonçalves (35) draagt binnenkort nog een pet, die van student. Onlangs rondde hij het zijn middelbare schoolopleiding af. In september gaat hij sociologie studeren aan de universiteit. Gonçalves is een van de vijftien gemeentelijke bemiddelaars voor een project van de Hoge Commissie voor Immigratie en Interculturele Dialoog (Acidi), die als doel heeft sociale uitsluiting tegen te gaan.

Portugal, dat 10,6 miljoen inwoners heeft, telt ongeveer 50.000 zigeuners. Zij hebben vaak te maken met discriminatie. De zigeuners komen oorspronkelijk uit het noorden van India. Duizend jaar geleden migreerden ze naar Europa en Noord-Afrika. De meeste zigeuners leven in Oost en Centraal-Europa, Rusland en de voormalige Sovjetrepublieken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden tussen 200.000 en 500.000 zigeuners vermoord in de concentratiekampen van de nazi’s.

De eerste schriftelijke verwijzing naar de zigeuners in Portugal, die plaatselijk bekend staan als ‘calé’, dateert uit 1510. In 1526 verbood koning João III de komst van zigeuners en gaf hij de zigeuners die al in het land waren, opdracht te vertrekken. De eerste uitzetting van zigeuners uit Portugal naar Brazilië, een Portugese kolonie, zou in 1574 hebben plaatsgevonden. Tijdens de koloniale tijd werden grote groepen zigeuners naar Brazilië en de Portugese koloniën in Afrika gestuurd.

IPS: Is het belangrijk voor de Portugezen om de geschiedenis van de zigeuners te kennen?

Bruno Gonçalves: “Een beter begrip van onze geschiedenis en cultuur kan zorgen voor een nieuwe dynamiek tussen zigeuners en niet-zigeuners, gebaseerd op wederzijds respect. Het kan helpen om vooroordelen die nog steeds bestaan, de wereld uit te helpen. Maar er moet in Portugal nog veel gebeuren, vooral op het gebied van onderwijs voor zigeuners. Pas dan kunnen ze volledig aanspraak maken op hun rechten, door werk te vinden en een inkomen te verwerven.”

Die taak hoort ook bij het werk van bemiddelaar. Wat zijn uw ervaringen op dit gebied?

“Als bemiddelaar maak ik vaak mee dat zigeuners wel mogen solliciteren, maar uiteindelijk lopen ze het werk meestal mis omdat ze zigeuner zijn. Dat is erg frustrerend. Als er geen kansen op werk zijn, dwing je mensen in de marge.”

Discriminatie is verboden in de grondwet.

“Dat klopt, maar het gaat om subtiel racisme. Dat maakt het erg moeilijk om naar de rechter te stappen. Onze grondwet verbiedt het om mensen te behandelen als tweederangsburgers, maar het is moeilijk te bewijzen dat dat gebeurt. En het is moeilijk het negatieve imago van zigeuners te bestrijden.”

Hoe zou u de situatie van de zigeuners omschrijven vergeleken met die in andere Europese landen?

“Vergeleken met bijvoorbeeld Italië, Frankrijk of Hongarije, waar extreemrechts zelfs zigeuners heeft vermoord, zitten we hier in ‘een hoekje van de hemel’. Maar hoewel het racisme hier subtiel is, is het wijdverbreid. Verbaal geweld en direct racisme, zoals in Hongarije en Italië, komt hier weinig voor. Maar subtiel racisme kan soms pijnlijker zijn dan openlijk racisme. Als ik bijvoorbeeld een huis wil huren, gaat dat moeilijk vanwege mijn uiterlijk. Als ik met mijn vrouw kom, speelt dat niet, omdat zij er niet als zigeuner uitziet.”

Ook mensen uit Afrika hebben te maken met discriminatie.

“Zeker, maar het ligt bij zigeuners anders. Mensen beweren dat zigeuners in de afgelopen vijf eeuwen niet geïntegreerd zijn in de samenleving, maar we hebben ons aan alles aangepast. Iets anders is dat we onze identiteit niet willen verliezen. Portugeessprekende Afrikanen komen hierheen en voor zover ze niet al geassimileerd zijn, assimileren ze. Ze gedragen zich meer zoals de gemiddelde Portugees en worden dus gemakkelijker geaccepteerd.”

take down
the paywall
steun ons nu!