De draft van het competitiviteitspact van Europees president Herman Van Rompuy en Commissievoorzitter José Manuel Barroso staat al drie dagen online maar haalde nu pas voor het eerst de voorpagina van een Belgische krant.

Andere kranten berichtten eerder deze week al op basis van een artikel in The Financial Times. De commentaar is eensluidend. In vergelijking met de voorstellen van Merkel en Sarkozy van begin februari zijn “de angels er uit”, de voorstellen werden “afgezwakt” en “gemilderd”. De tekst zou ook “vager en opener” zijn.

Niets is minder waar, zegt Ronald Janssen, economisch adviseur van het Europees Vakverbond (EVV). “De teksten worden alleen maar erger. In België staart iedereen zich blind op die index. En het klopt: er staat niet meer dat de automatische loonindexering moet afgeschaft worden, maar wel dat het systeem verbeterd moet worden. Daar kan je natuurlijk nog altijd alle kanten mee uit.”

Belangrijker is echter dat Van Rompuy en Barroso de lonen in de pas willen laten lopen van de stijging van de productiviteit. “Dat betekent dat de vakbonden in alle Europese landen de inflatiecompensatie moeten opgeven”, vreest Ronald Janssen.

Duitsland boven

“In 1999 sloten de Duitse vakbonden een pact met de eerste regering van Gerhard Schröder. Daarin stond toen ook dat de lonen niet sneller mochten stijgen dan de productiviteit. Maar gaat dat over de reële lonen (het loon dat rekening houdt met vermindering van de koopkracht, nvdr) of over de nominale lonen, zo vroeg men zich al snel af in vakbondsmiddens. Tien jaar later kennen we het antwoord: de nominale lonen mogen niet sneller stijgen dan de productiviteit. Met de inflatie wordt minder rekening gehouden”, aldus Janssen.

Ook in de andere hoofdstukken ziet Janssen de Duitse geest rondwaren. “De tekst wil de werkgelegenheid aanzwengelen. Dat wil iedereen natuurlijk. Maar je moet kijken naar de concrete maatregelen die worden voorgesteld. Het gaat dan over ‘werknemers makkelijker kunnen ontslaan’ en ‘Make work pay’. Dat laatste betekent de werkloosheidsuitkeringen verlagen, in lijn met de Hartz-plannen in Duitsland”, aldus Janssen.

In de tekst staat ook dat het loonoverleg moet gedecentraliseerd worden. Dat betekent dus voor België geen interprofessioneel overleg meer, maar enkel nog onderhandelingen in sectoren en bedrijven. Dat zou nefast zijn voor sectoren en bedrijven waar vakbonden zwak staan.

Pensioenleeftijd omhoog

In de draft van Van Rompuy en Barroso staan wel meer dingen die de vakbonden zullen doen steigeren. Zo moet het brugpensioen verder ingeperkt worden en de pensioenleeftijd moet de levensverwachting volgen. Loonlasten moeten vervangen worden door belastingen op consumptie. Bij loonlasten dragen de sterkste schouders de zwaarste lasten, bij BTW betaalt iedereen (grootverdiener of klein pensioentje) evenveel. De lonen van ambtenaren moeten aan banden worden gelegd.

Van Rompuy en Barroso willen ook een einde maken aan “beperkingen in de handelsector zoals onevenredige beperkingen van openingsuren en bestemmingsplannen”. Moeten de vakbonden binnenkort meer koopzondagen slikken?

Elk land moet het voortaan ook wettelijk onmogelijk maken om grote begrotingstekorten te boeken.

In tegenstelling tot het pan van Merkel en Sarkozy zal de implementatie van de maatregelen gebeuren op het niveau van de Europese Commissie en niet op dat van de lidstaten. Volgens The Financial Times moet die wijziging de kleinere lidstaten over de streep trekken. Volgens Ronald Janssen maakt het weinig verschil. “Het Europees Vakverbond verdedigt de werknemers. Of de aanval nu van Merkel komt of van Van Rompuy en Barroso maakt weinig uit”, zegt Janssen.

Op veel fronten

Het competitiviteitspact is ook maar één van de pijlen op de boog van de liberale Europese hervormers. “Er zijn ook nog de Economic Governance Proposals van de Europese Commissie waar wel sancties aan verbonden zijn voor lidstaten die niet in de pas lopen en de Annual Growth Survey. En er zijn de interventies in landen met financiële problemen zoals Griekenland en Ierland. Op  verschillende fronten probeert men de zaken in beweging te krijgen.”

Volgens Janssen is de aanval op de sociale verworvenheden ongezien. “Dit is veel erger dan de Bolkesteinrichtlijn. Hier gaat men naar het hart van de vakbonden. Dit is een frontale aanval op sociaal Europa. Dit zou in elke krant voorpaginanieuws moeten zijn”, aldus Janssen.

Van Rompuy en Barroso hopen op 11 maart tijdens een informele top met de eurolanden overeenstemming te bereiken over hun pact. Ook de eurotop van 24 maart wordt een cruciale datum.