Interview, Nieuws, Wereld, Europa, Ijsland, WikiLeaks, Transparantie, Vrijheid van meningsuiting, Birgitta Jónsdóttir, Mediaproject, Digitale informatie, Vrijheid van informatie, Icelandic Modern Media Initiative (IMMI), Digitale rechten, Informatieconsument, Informatieparadijs -

Digitaal paradijs IJsland

Na de potten- en pannenrevolutie en de uitbarsting van de vulkaan met de onuitspreekbare naam laat IJsland opnieuw van zich horen. Dit keer door een baanbrekend mediaproject dat IJsland zal omvormen tot een veilige haven voor digitale informatie. Initiatiefneemster Birgitta Jónsdóttir - dichteres, journaliste, activiste en IJslands parlementslid - breekt een lans voor de vrijheid van informatie.

donderdag 24 februari 2011 11:55
Spread the love

Deze week was ze te gast in de Gentse Vooruit voor de ‘Les van de eeuw: Media’ om haar frisse kijk te geven op de toekomst van informatie.

In IJsland vond ze voldoende steun in het parlement voor een nieuw decreet voor het Icelandic Modern Media Initiative (IMMI), waarvoor dertien wetten met betrekking op vier ministeries moeten wijzigen. Als dat allemaal rond is, zal IJsland het eerste ‘digitaal paradijs’ zijn op de wereld.

“Eigenlijk ben ik gewoon een activiste in het parlement die haar toespraken met poëzie kleurt”, antwoordt ze lachend wanneer we vragen of je met poëzie, politiek of met activisme de beste resultaten boekt.

Een digitaal paradijs, wat moeten we ons daarbij voorstellen?

“Voor belastingparadijzen worden wetten gecreëerd die corruptie en fraude door de vingers zien. Wij willen in ons digitaal paradijs net het omgekeerde doen: een wettelijk kader scheppen om vrijheid van informatie en journalistiek onderzoek te beschermen.”

“Het uitgangspunt daarvoor is dat mensen toegang moeten krijgen tot informatie die transparantie bevordert. We willen wettelijke bescherming bieden aan klokkenluiders, bloggers, journalisten en uitgevers die tegengewerkt of vervolgd worden. Omdat zij een belangrijke rol in de samenleving vervullen, moeten ze beschermd worden.”

Bij het woord klokkenluider denken we automatisch aan Julian Assange van WikiLeaks. Nog niet zo lang geleden was je zijn woordvoerster. Heb je daarom dit initiatief genomen?

“WikiLeaks heeft voldoende ervaring, kennis en steun wereldwijd en heeft het IMMI niet nodig. Maar er zijn nog zoveel andere mensen die in de problemen komen door de berichten die ze verspreiden.”

“Aan de alarmbel trekken moet een aantrekkelijke optie worden, want mensen worden geen klokkenluiders voor hun plezier, maar uit noodzaak. Wie werkt voor een overheid, het leger of een multinational en toegang heeft tot geheime documenten die misdrijven verhullen, moet dit kunnen naar buiten brengen.”

“Als iemand getuige is van een misdaad, verwachten we toch ook dat hij dat aangeeft? Daarover willen wij een debat aanwakkeren.”

Hoe dicht zat je bij de storm rond Assange en WikiLeaks?

“De VS heeft geen enkele moeite gespaard om WikiLeaks proberen klein te krijgen. Ze zijn uitgevaren met hun vissersboten met reusachtige sleepnetten om de hele entourage van Assange door te lichten.”

“Ik behoor daar ook toe, dus zijn ze ook door al mijn persoonlijke digitale gegevens gegaan. Ze willen weten met wie ik contact heb, waar en wanneer. Dat is totaal onaanvaardbaar, want ik heb geen enkel misdrijf begaan.

Ons internetgedrag, sociale netwerken, e-mails of zoekopdrachten op Google kunnen allemaal nagetrokken worden. Maar welke rechten beschermen ons als informatieconsument? Digitale rechten bestaan bijna niet! Daarom ben ik blij dat ze achter mij aanzitten, zodat ik dit in het parlement kan aankaarten.”

Vanwaar is het idee gekomen voor dit IJslands media-initiatief?

“In 2009 waren Julian Assange en Daniel Domscheit-Berg (nvdr: die WikiLeaks verliet om Openleaks op te richten) te gast in een debatprogramma op de IJslandse televisie. Ze spraken over digitale rechten en pleitten voor de creatie een informatieparadijs.”

“Het idee sloeg meteen aan. IJsland was op dat moment nog in shock van de financiële crisis. Er waren mensen bij de banken en de overheid die de crisis hadden zien aankomen, maar niet aan de alarmbel hadden getrokken. Sindsdien zijn IJslanders zich bewust van het belang van transparantie.”

“Samen met IT’ers, juristen en journalisten hebben we al de mogelijkheden onderzocht en het IJslands parlement zette het licht op groen om de wetgeving omtrent vrijheid van meningsuiting en bescherming van onderzoeksjournalistiek te versterken.”

Vrees je niet dat de nieuwe wetgeving misbruikt zal worden?

“Elk wetgeving zal vroeg of laat misbruikt worden. Advocaten zijn experts in het zoeken naar manieren om de zwakke plekken in wetteksten te ontdekken. Het is absoluut niet onze bedoeling om te legaliseren wat nu illegaal is, zoals laster of het onthullen van persoonlijke gegevens. Tenzij het gaat om fraude, omkoping of iets anders dat de samenleving hoort te weten.”

Hoe komt het dat dit project in IJsland vorm heeft kunnen krijgen?

“We zijn een klein land met 300.000 inwoners, hierdoor kunnen nieuwe ideeën veel gemakkelijker besproken worden. En ook al is ons systeem nogal complex, het is veel minder bureaucratisch dan andere landen.”

“Tegelijkertijd ligt IJsland tussen de twee grootste consumenten van informatie: Europa en de VS. En het feit dat IJslanders hoogopgeleid zijn, is ook mooi meegenomen.”

En er zit natuurlijk ook veel geothermische energie onder het IJslandse mos en de lavastenen om nieuwe servers van stroom te voorzien.

“Dat klopt, we willen liever met onze groene energie van IJsland een soort datacentrum maken dan dat we buitenlandse aluminiumbedrijven aantrekken die enkel uit zijn op goedkope energie en een groen imago voor hun vervuilende smelters.”

De IJslanders zijn na de bankencrisis maandenlang op straat gekomen. Heeft het uiteindelijk iets uitgehaald?

“Onze potten- en pannenrevolutie was nodig, maar heeft helaas weinig echte veranderingen teweeg gebracht omdat we niet hebben nagedacht over hoe het daarna verder moest.”

“Ja, we hebben de regering omvergeworpen, kregen nieuwe verkiezingen en hebben het hoofd van de centrale bank de laan uitgestuurd. Maar we waren iets fundamenteel vergeten: binnen hetzelfde systeem zal er uiteindelijk weinig veranderen.”

“Het doet er niet toe of ik vandaag met zwarte schaakstukken speel en morgen met witte, zolang er niets aan het spel verandert.”

Welke veranderingen zou jij graag willen zien in IJsland?

“Om te beginnen moeten de mensen die de topposities bekleden, vervangen worden. Dat klinkt controversieel, maar het is absoluut noodzakelijk. Alle belangrijke posten zijn al een eeuwigheid door dezelfde dinosaurussen ingenomen.”

“Ze werden daar door hun partij geplaatst en hebben ondertussen een imperium rond zich gebouwd. Ze zitten daar al lang niet meer om de mensen te dienen.”

“Pas daarna kunnen we nadenken over de nieuwe samenleving die we willen opbouwen. Er moeten fundamentele veranderingen plaatsvinden. En daarvoor moet een debat op gang komen waar mensen van alle lagen en sectoren aan deelnemen.”

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!