Worst EU Lobbying Awards 2010
Nieuws, Europa, Politiek, België, Brussel, Europese Unie, Tmd, Brussel, Lobbying, Jeanineuropa -

Onvoldoende lobbytransparantie in EU

De Europese Commissie en het Parlement lanceren in juni 2011 een gezamenlijk transparantieregister voor lobbyisten. Beide instellingen stellen het register voor als een grote stap voorwaarts. Critici waarschuwen dat er slechts sprake is van schijntransparantie. Volgens hen moet de kwaliteit van de informatie in het register verbeteren. Bovendien wijzen ze op de gebreken van een vrijwillig systeem.

woensdag 9 februari 2011 20:51
Spread the love

De International Swaps and Derivatives Association (ISDA) is een lobbygroep voor afgeleide producten waar zakenbank Goldman Sachs deel van uitmaakt. Ze zijn de winnaars van de Worst EU Lobbying Awards 2010 in de categorie ‘financiën’. Deze prijsuitreiking zet de buitensporige invloed van bedrijfslobbyisten op het beleid van de Europese Unie (EU) in de spotlights.

“ISDA en Glodman Sachs zijn de verdiende winnaars”, zegt Olivier Hoedeman, campagne- en studiemedewerker van lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO). “De afgeleide producten waren bepalend voor de ineenstorting van de huizenmarkt in de Verenigde Staten (VS). En dit ligt aan de basis van de wereldwijde financiële crisis waarvan we nog steeds de gevolgen dragen. Toch lobbyen ISDA en Goldman Sachs momenteel opnieuw voor de handel in afgeleide producten.”

Bankensector domineert adviesgroepen

“De laatste 15 jaar ontstond heel wat wetgeving met betrekking tot de financiële sector”, zegt Hoedeman. “Dat gebeurde door middel van adviesgroepen van de Commissie die nieuwe wetsvoorstellen uitwerken. Maar deze groepen werden gedomineerd door de bankensector die alle belang heeft bij zo weinig mogelijk regulering. Na het uitbreken van de crisis gaf de Commissie toe dat dit problematisch was. En toch zijn de adviesgroepen die de laatste twee jaar werden opgericht opnieuw gedomineerd door lobbyisten van de bankensector. Consumentenorganisaties, vakbonden of academici die kritisch staan ten opzichte van ongereguleerde financiële markten hebben geen invloed.”

De sterke greep van financiële lobbyisten op het beleid creëert een democratisch deficit. Bovendien zijn verschillende lobbygroepen van grote spelers, zoals Barclays, Deutsche Bank of Royal Bank of Scotland niet geregistreerd bij de Europese Commissie. Ze lobbyen dus achter de schermen en ze geven geen inzicht in hun activiteiten.

Eén register voor Parlement en Commissie

“Lobbyen is een belangrijk onderdeel van het besluitvormingsproces”, zegt Deens Europarlementslid Dan Jorgensen (sociaaldemocraten). “En het is goed voor de democratie op voorwaarde dat het op de juiste manier wordt uitgevoerd.” En daar wringt nu net het schoentje. Volgens een rapport dat de Raad van de Europese Unie in 2009 publiceerde, daalde het vertrouwen van de Europese burger de voorbije decennia dramatisch. Een van de oorzaken daarvan is het gebrek aan transparantie in lobbyactiviteiten.

“Lobbyen is goed voor de democratie op voorwaarde dat het op de juiste manier wordt uitgevoerd.” – Dan Jorgensen

Diana Wallis is ondervoorzitter van het Europees Parlement (liberaaldemocraten). Volgens haar zal een gezamenlijk lobbyregister voor de Commissie en het Parlement de transparantie verhogen. Momenteel ontvangen lobbyisten een toegangsbadge tot het Parlement als ze een register en een gedragscode ondertekenen. De Commissie heeft haar eigen vrijwillige register dat meer informatie vraagt van de geregistreerden, zoals het jaarlijks lobbybudget.

“Volgens mij is dit een stap in de goede richting”, zegt Jana Mittermaier van Transparency International (TI), een NGO die opkomt tegen corruptie. “Door het toegangsbadgesysteem te koppelen aan het Commissieregister krijgt het gezamenlijk register een quasiverplicht karakter.” En dat is nodig, aangezien te weinig lobbygroepen er vrijwillig voor kiezen om zich te registreren.

Minder dan 40 procent geregistreerd

Twee jaar na de lancering van het Commissieregister was minder dan 40 procent van de lobbygroepen in Brussel geregistreerd. Dat toont een studie van milieubeweging Friends of the Earth Europe (FoEE) aan. Bovendien zijn 20 van de 50 grootste Europese bedrijven er niet in terug te vinden.

“Het gezamenlijk register zal het aantal registraties doen stijgen, maar 20 procent van de lobbybedrijven zal nog steeds niet registreren”, zegt Erik Wesselius. Hij werkt voor de Alliance for Lobbying Transparency and Ethics Regulation (ALTER-EU), een vereniging die ijvert voor meer transparantie in de EU. Volgens ALTER-EU is de beste oplossing verplichte registratie, zoals dat in de Verenigde Staten (VS) het geval is. Dat blijkt ook uit de cijfers. Een groter aantal Europese bedrijven is geregistreerd in de VS dan in de EU.

“Het gezamenlijk register zal het aantal registraties doen stijgen, maar 20 procent van de lobbybedrijven zal nog steeds niet registreren” – Erik Wesselius

“Het systeem van de VS is natuurlijk niet ideaal”, zegt Wesselius, “maar het is honderd keer beter in termen van transparantie. De EU kan ontzettend veel leren van de VS als het gaat over de inrichting van een lobbyregister.”

Brits Europarlementariër Richard Corbett (sociaaldemocraten) waarschuwde reeds in 2007 dat een vrijwillig systeem niet werkt. “De mensen die volgens de Commissie moeten registreren, zijn diegenen die dat niet willen.”

Advocaten en denktanks boycotten register

“Enkele belangrijke denktanks en advocatenkantoren boycotten het register”, verklaarde Siim Kallas, toenmalig eurocommissaris voor Administratieve Zaken, Audit en Fraudebestrijding aan de Europese nieuwssite Euractiv. Advocatenkantoren beroepen zich op het beginsel van vertrouwelijkheid dat hen verbiedt de naam van hun cliënt vrij te geven. Denktanks argumenteren dat ze geen belangen vertegenwoordigen, maar dat ze een breder publiek debat stuwen.

“De naam transparantieregister is volgens mij beter, omdat sommige groepen een probleem hebben met de term lobbyist” – Maros Sefcovic

Een naamsverandering moet het probleem uit de weg ruimen. “De naam transparantieregister is volgens mij beter, omdat sommige groepen een probleem hebben met de term lobbyist”, zegt Maros Sefcovic, ondervoorzitter van de Europese Commissie (christendemocraten). “Ze vinden het om die reden niet aangenaam om zich aan te sluiten bij een lobbyregister.”

De zwakte van een vrijwillig register

“Tot nu toe weigerden religieuse organisaties, denktanks en advocatenfirma’s om zich te registreren”, zegt Wallis, ondervoorzitter van het Europees Parlement. “Om de verschillende partijen beter te begrijpen, hebben we met hen onderhandeld.”

“Door de onderhandelingen wordt het systeem zodanig afgezwakt dat het niet meer aan zijn doel beantwoordt. En dat is de transparantie verhogen” – Paul de Clerck

“Het is goed dat de Commissie en het Parlement de advocatenkantoren en de denktanks erbij willen”, zegt Paul de Clerck van Friends of the Earth Europe (FoEE). “Zij voeren immers ook lobbyactiviteiten uit. Maar er is een ondergrens. Door de onderhandelingen wordt het systeem zodanig afgezwakt dat het niet meer aan zijn doel beantwoordt. En dat is de transparantie verhogen. In een verplicht systeem moeten ze registreren en dan was er nu geen probleem.”

“Net omdat de Commissie kiest voor een vrijwillig register bevinden vooral partijen die niet willen registreren zich in een sterke onderhandelingspositie”, zegt Wesselius van ALTER-EU. “De advocatenkantoren en de denktanks kunnen hun eisen op tafel leggen en de Commissie moet ze inwilligen om aan te tonen dat de vrijwillige aanpak werkt. Het gezamenlijk register verduidelijkt bijvoorbeeld niet dat een denktank door het bedrijfsleven wordt gesponsord. De Commissie heeft zich eigenlijk in een positie gemanoeuvreerd waarin ze gegijzeld kon worden door groepen die moeten registreren, maar dat niet doen.”

“Net omdat de Commissie kiest voor een vrijwillig register bevinden vooral partijen die niet willen registreren zich in een sterke onderhandelingspositie” – Erik Wesselius

“Het doel blijft een verplicht register”, zegt Wallis. “Maar daarvoor is Europese wetgeving nodig. Dat betekent concreet dat we een nieuwe wetsbepaling moeten invoeren die unanimiteit vereist binnen de Raad van Ministers. Dat zou erg lang duren en daarom kozen we voor de koppeling van het toegangsbadgesysteem van het Parlement aan het register van de Commissie.”

Grote spelers met een klein budget

“Dat klopt en daarom steunen wij deze beslissing,” zegt Wesselius. “Maar het Parlement moet dan niet op zijn lauweren gaan rusten. Het moet die stap meteen aangrijpen om een aantal tekortkomingen van het huidige Commissieregister aan te pakken. Zo moet de kwaliteit van de informatie in het register verbeteren. Als dat niet gebeurt, is er slechts sprake van schijntransparantie.”

De geregistreerde informatie is onbetrouwbaar, onvergelijkbaar en niet up-to-date. Als gevolg schept het register onvoldoende duidelijkheid over de personen die lobbyen in Brussel, welke belangen ze vertegenwoordigen en hoeveel geld er achter hun campagnes zit.

“BusinessEurope, de grootste lobbygroep in Brussel komt niet voor in de top 50 van grootste spendeerders”, zegt de Clerck. “De NGO Eurogroup for Animals and Friends of the Countryside registreert een lobbybudget dat tweemaal zo groot is als dat van de Britse oliegigant, British Petroleum (BP). StatOil is een relatief klein oliebedrijf in Noorwegen. Het rapporteert een budget dat bijna dubbel zo groot is als dat van de twee grootste Europese bedrijven, BP en het Brits-Nederlandse oliebedrijf Shell.”

Bovendien telt het huidige Commissieregister een aantal organisaties dat eigenlijk niets met lobbyen te maken heeft. De Ierse cheerleader-organisatie The Cheerleading Federation of Ireland is geregistreerd voor een lobbybudget van 50.000 euro. “We dachten dat we er terechtkonden voor subsidies”, zei voorzitter Hayden McGurk aan de Europese nieuwssite EUobserver.

Willekeurige controles

Volgens Wallis zal de Commissie duidelijker omschrijven welke informatie precies gevraagd wordt. En ze zal willekeurige controles uitvoeren. Maar dat is volgens Mittermaier van Transparency International niet voldoende. “Een volledig en systematisch toezicht op de kwaliteit is nodig. Als een organisatie bijvoorbeeld niet weet wat ze moet registreren of ze geeft bewust foute informatie op dan is de volledige database onbruikbaar.”

“Eigenlijk is het cynisch dat de Commissie willekeurige controles voorstelt. Het is immers niet in haar belang om het register op te schonen” – Erik Wesselius

“Een degelijke screening van de geregistreerde informatie is absoluut nodig”, zegt Wesselius. “Maar eigenlijk is het cynisch dat de Commissie willekeurige controles voorstelt. Het is immers niet in haar belang om het register op te schonen. Ze weet dat het aantal registraties dan gaat dalen, omdat er heel wat rommel tussen zit. En de Commissie wil juist aantonen dat het vrijwillig register een succesverhaal is.”

Lobbysector tegen verplicht register

“De vrijwillige aanpak werkt en zal daarom worden behouden”, verklaarde de Commissie een jaar na de lancering van haar register. “De gestage groei van het aantal geregistreerden, toont aan dat meer en meer organisaties registratie als een normale zaak beschouwen.”

Maar een blogbericht van Peter van Keulen, directeur van het Nederlandse adviesbureau Public Matters laat iets anders uitschijnen. “Als registratie tot meer transparantie van het lobbyproces zou leiden, dan zou ik het een goede maatregel vinden. Maar dat is niet het geval. Sterker nog: verplichte registratie creëert schijntransparantie.”

“Verplichte registratie creëert schijntransparantie” – Peter van Keulen

“Bij de lancering van het Commissieregister werd beslist dat in het geval dat de vrijwillige aanpak niet werkte, een verplicht register in de plaats zou komen.” Dat schrijven Heiko Kretschmer, ondervoorzitter van Degepol, de Duitse associatie voor politieke raadgevers en Hans-Jörg Schmedes, lid van Degepol in het magazine International Politics and Society.

Lobbygroepen zoals de Society of European Affairs Professionals (SEAP) en de European Public Affairs Consultancies Association (EPACA) verdedigen de belangen van de lobbysector. Ze verzetten zich tegen een verplicht register. En ze hebben een aandeel in de afzwakking van de Europese transparantiedoelstellingen.

“Het is duidelijk dat de Commissie zicht terugtrekt van haar oorspronkelijke intenties” – Heiko Kretschmer en Hans-Jörg Schmedes

“Het is duidelijk dat de Commissie zicht terugtrekt van haar oorspronkelijke intenties”, zeggen Kretschmer en Schmedes. “Zoals verwacht was de vrijwillige methode niet effectief en waren de resultaten met het oog op transparantie teleurstellend. Toch houdt de Commissie hardnekking vast aan deze logica. Daardoor beweert ze transparant te zijn, maar eigenlijk belemmert ze echte transparantie.”

Gebrek aan politieke wil

Volgens Wallis streven zowel het Parlement als de Commissie op lange termijn naar een verplicht register. “Maar dat is momenteel niet mogelijk aangezien er geen legale basis voor is.”

“Na twintig jaar debat over lobbytransparantie is dit een verrassend en ontmoedigend besluit”, zeggen Kretschmer en Schmedes. “De Commissie gaat ervan uit dat de Raad een wetsvoorstel voor een verplicht register niet zal goedkeuren. Eigenlijk moeten de Commissie en het Parlement ten minste aandringen bij de Raad om de nodige legale basis te voorzien.”

“Een moedigere Commissie zou ten eerste al toegeven dat de vrijwillige aanpak niet werkt. En als ze niet van aanpak verandert, zal haar poging tot het verbeteren van de transparantie op niets uitdraaien”, besluiten Kretschmer en Schmedes.

“De Commissie volgt inderdaad een minimalistische koers”, zegt Wesselius, “en het Parlement legt zich daar een beetje te gemakkelijk bij neer. Het uitgangspunt is nu dat ze dat gezamenlijk register kunnen presenteren als een grote stap vooruit. Het gaat hier werkelijk om een gebrek aan politieke wil.”


Dit dossier kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos:

take down
the paywall
steun ons nu!