De eisen van de Europese leden van het Wereld Sociaal Forum (WSF) vinden hun legitimatie niet alleen in de massale steun van arbeiders- en boerengroeperingen in de hele wereld. Ook regeringen die kort geleden nog de neoliberale globalisering steunden, omarmen thema’s van het WSF.

“We zijn er erg blij mee dat Europese regeringen onze elementaire eisen, zoals de transactiebelasting, steunen”, zegt Hugo Braun van de Associaton for the Taxation of Financial Transactions for the Aid of Citizens (Attac).

“Maar Europese regeringen moeten zich realiseren dat de wereldwijde crisis niet opgelost wordt met alleen verklaringen of intenties. Het systeem kan niet gerepareerd worden, het moet vervangen worden door een ander systeem”, zegt Braun. “Financiële markten moeten strikt gecontroleerd worden, de economie moet gedemocratiseerd worden en welvaart moet wereldwijd eerlijker verdeeld worden.”

Postkapitalistisch

Braun, die deelneemt aan het Wereld Sociaal Forum dat vandaag begint in Dakar (Senegal), zegt het dat belangrijkste onderwerp van de bijeenkomst “de zoektocht naar de contouren van een postkapitalistische samenleving” is. “Het door winstdenken gedreven kapitalisme kan de crisis niet oplossen, het is er eerder de oorzaak van.”

De financiële transactiebelasting is een van de meest tot de verbeelding sprekende eisen van de Europese ngo’s. Het idee is dat er voor alle speculatieve financiële transacties een kleine heffing komt om ontwikkelingsprojecten in Azië, Afrika en Latijns-Amerika te betalen. De transactiebelasting is gebaseerd op een voorstel van de overleden econoom en Nobelprijswinnaar James Tobin. In 1997 was de transactiebelasting een belangrijke aanleiding voor de oprichting van Attac in Frankrijk. Attac is een van de medeoprichters van het Europees Sociaal Forum (ESF) en het WSF.

De financiële transactiebelasting kreeg recent steun van de Franse president Nicolas Sarkozy, die beloofde het onderwerp aan te kaarten tijdens de bijeenkomsten van de G8 en G20. In 2011 is Frankrijk zowel voorzitter van de G8 als de G20.

De Duitse regering steunt Sarkozy’s plan om de financiële transactiebelasting dit jaar hoog op de agenda van de G8 en G20 te zetten. Sarkozy kondigde ook aan dat zijn regering controle-instrumenten zal voorstellen tegen speculatie op de voedselmarkten, om zo de stijgende prijzen tegen te gaan en voldoende voedsel te garanderen.

Kritiek

Nu er sprake is van een wereldwijde economische en milieucrisis, zijn diverse thema’s die in de afgelopen tien jaar bepalend waren voor het WSF, standaardonderdeel geworden van de kritiek op het neoliberalisme – van verwerping van de vrijhandel tot het aanklagen van de intensieve landbouw en de privatisering van openbare diensten.

“De andersglobalistische beweging heeft de huidige politiek vernieuwd”, zegt de Franse journalist Laurent Joffrin, directeur van de krant Libération.

Joffrin wijst erop dat de internationale politieke agenda nu gedomineerd wordt door verschillende thema’s die in de afgelopen jaren door het WSF en sympathiserende bewegingen gered zijn van de onverschilligheid. Hij wijst onder meer op de noden van landloze arbeiders in ontwikkelingslanden, de kritiek op de intensieve landbouw en de industriële voedselproductie en de beperkingen die de wereldwijde milieucrisis met zich meebracht.

Zelfdestructief

Tijdens de eerste vijf jaar van het afgelopen decennium, volgden regeringen van industrielanden de oude stelregel van de voormalige Britse premier Margaret Thatcher dat er “geen alternatief” was voor de neoliberale globalisering. Het WSF hamerde er al die tijd op dat “een andere wereld mogelijk is.”

De wereldwijde financiële crisis – veroorzaakt door neoliberale deregulatie en de effecten daarvan op de gehele economie – heeft de zelfdestructiviteit bewezen van het Thatcherisme. Alternatieve omgang met financiële markten en economische globalisering is niet alleen mogelijk, maar onontbeerlijk.

Braun wijst op de groeiende uitstoot van broeikasgassen, ondanks het feit dat wereldwijd het bewustzijn is doorgedrongen dat beperking van de uitstoot noodzakelijk is om de klimaatverandering in te perken. “In plaats van dat de uitstoot verminderd wordt, blijft het door winstdenken gedreven kapitalisme de aarde verhitten”, zegt hij.

Braun wijst ook op de socio-economische consequenties van de klimaatverandering en de dringende noodzaak tot een rechtvaardig klimaatbeleid dat ontwikkelingslanden en toekomstige generaties beschermt.

Actiedag

Geconfronteerd met de kritiek dat het WSF in de eerste plaats een ngo-feestje is dat geen daadwerkelijk invloed heeft, zegt Braun dat “het WSF inderdaad mensen moet mobiliseren en hen er van bewust moet maken dat alleen georganiseerde druk op de politiek ervoor kan zorgen dat regeringen en bedrijven hun gedrag veranderen.”

Attac en andere ngo’s houden binnenkort een “wereldwijde actiedag” om aandacht te vragen voor de transactiebelasting. “Op 17 februari zijn er in diverse Europese hoofdsteden demonstraties voor het invoeren van de transactiebelasting, in ieder geval op Europees niveau”, zegt hij.