Ruud Gielens leerde zijn Egyptische vriendin kennen op een workshop en van het één kwam het ander en dus woont hij nu ongeveer de helft van de tijd in Caïro.
“Mijn vriendin is hier zeer actief in het linkse netwerk en ze is ook al jaar en dag actief in de beweging voor meer democratie. We waren vorige week nog in Brussel. Toen de opstand uitbrak en we de beelden zagen, besloten we om zo snel mogelijk naar Caïro te gaan. En voilà, nu zit ik hier in het midden van een revolutie. Ik probeer vooral mijn vriendin bij te staan en ondertussen ook wat te filmen om de zaak te documenteren.”
Je zegt dat je vriendin actief is in het linkse milieu. Dat komt wel niet overeen met het schrikbeeld van islamisten en Moslimbroeders dat de media ons willen voorhouden, niet?
“Dat is inderdaad één van de grote pijnpunten in de berichtgeving in België. Het gaat helemaal niet om een strijd tussen de Moslimbroeders en de regering, zoals sommigen het proberen voor te stellen.”
“De revolutie is echt begonnen als een grote volksbeweging, wat ze naar mijn gevoel nog steeds is. Natuurlijk maken de Moslimbroeders deel uit van die beweging. Op sommige punten nemen ze zelfs het voortouw, omdat ze nu eenmaal één van weinig georganiseerde oppositiebewegingen in Egypte zijn.”
“Op het Tahrir-plein heb je in de ene hoek de Moslimbroeders, op het centrale plein, wat eigenlijk een soort park is, vind je families met kinderen, en dan heb je een plek waar de linkse en cyberactivisten zitten. Alles loopt wat door elkaar, maar ik heb nooit het het gevoel gehad dat de protestbeweging zou worden gedomineerd door de Moslimbroeders.”
“Je moet die Moslimbroeders ook juist beoordelen. Ik heb de indruk dat ze zeer goed beseffen dat ze niet spreken voor de hele samenleving. Ook onder de linkse mensen is er helemaal niet die angst. Natuurlijk zouden ze er niet meteen voor gaan stemmen, maar ze vrezen de Moslimbroeders ook niet.”
Het beeld dat we hier nu krijgen, is dat de Egyptenaren onderling slaags zijn geraakt. Maar zo simpel is het niet?
“Dat is natuurlijk waar Moebarak heeft op ingezet. Eigenlijk was het keerpunt de tv-toespraak van Moebarak op dinsdagavond. De dagen en de uren daarvoor hing er op het Tahrir-plein en bij de protestbeweging een zeer vredelievende en zelfs feestelijke sfeer. Het was een optimistische bedoening. Dat is echt volledig gekanteld tijdens die speech van Moebarak.”
“Als je dan kijkt naar wat er daarop is gevolgd, de gerichte aanvallen op de betogers, tientallen journalisten die werden gearresteerd, mensenrechtenactivisten die worden opgepakt, … Dat is niet meteen het beeld van een regime dat een democratische overgang aan het voorbereiden is.”
Op de beelden die we zagen over het Tahrir-plein leek het wel of de hel was losgebarsten. Kan je ons vertellen wat daar precies gebeurde?
“Het is helemaal geen spontane pro-Moebarak-beweging die nu opstaat. Het gaat echt wel om leden van de politie- en de veiligheidsdiensten. De overheid heeft blijkbaar ook personeel uit de ministeries en de overheidsbedrijven verplicht om te gaan betogen vóór Moebarak. Het zijn voor een deel ook echte criminelen die nu tegen betaling de straat op trekken om te vechten en terreur te zaaien.”
“Vandaag (donderdag) ben ik niet op het plein geraakt omdat het gewoon veel te gevaarlijk was. De Moebarak-aanhang viseert echt wel journalisten en als ‘blanke’ ben je nu per definitie een journalist. Het was echt levensgevaarlijk met die gewapende bendes op straat.”
“Woensdagmiddag rond twee uur waren we op het plein. Alles was eigenlijk zeer rustig tot plots van aan de noordkant van het plein pro-Moebarak-elementen het plein opkwamen. Die droegen foto’s van Moebarak met zich mee, blijkbaar nog van de voorbije verkiezingen, en daarmee trokken ze het plein op.”
“En dan is werkelijk de hel uitgebroken. Zo iets heb ik nog nooit gezien of meegemaakt. Rond twee uur, half drie werd het wat rustiger en zijn wij naar huis gegaan. Eenmaal thuis hoorden we geweerschoten en kregen we sms-jes met het bericht dat de politie en sluipschutters de menigte aan het beschieten waren van op de daken.”
“Donderdag is er dan de hele dag in de straten rond het plein slag geleverd. Ook wij hier konden zien hoe mensen op straat met elkaar op de vuist gingen en hoe er eigenlijk voor elke meter en elke straat werd gevochten. Tegen de late namiddag is dan de binnenstad min of meer opnieuw in handen gevallen van de oppositie.”
Maar door al dat geweld heeft het regime zichzelf wel volledig onmogelijk gemaakt.
“Ik heb de indruk dat Moebarak de oppositie zoveel mogelijk wil ‘opkuisen’ voor hij vertrekt. Een beetje vergelijkbaar met wat Jeltsin deed toen hij zijn einde zag naderen.”
“Onbekenden zijn bijvoorbeeld donderdagochtend binnengevallen om het hele archief van een mensenrechtenorganisatie te vernietigen. 30 mensen werden gearresteerd. Het lijkt alsof men de sporen van de dictatuur wil proberen te wissen.”
Vrijdag wordt een belangrijk dag, wat verwacht je?
“Dat is toch wat afwachten. Veel mensen waren ontgoocheld na de speech van Moebarak en anderen willen gewoon voortgaan met hun leven. In grote delen van het land heerst er schaarste, de economie ligt immers al dagen volledig stil, en dat begin je overal te voelen.”
“Vrijdag is natuurlijk hoe dan ook een speciale dag. Het is voor vele mensen de enige dag dat ze op straat kunnen komen. Maar er staat alleszins veel te gebeuren.”
“Het probleem is natuurlijk dat het hier gonst van de geruchten. Op een bepaald ogenblik ging zelfs het gerucht dat president Obama op weg was naar Caïro. Maar je voelt wel dat het zo niet veel langer kan blijven duren. Egyptenaren hebben echt geen traditie om zo met elkaar op de vuist te gaan, en je voelt dat de mensen willen dat het stopt.”
“Veel zal afhangen van de houding van het leger. Het houdt zich nu afzijdig, wat ik eigenlijk niet begrijp, want ze hadden veel doden en gewonden kunnen vermijden. Ze lijken de kat uit de boom te kijken.”
“Op een bepaald moment stonden betogers elkaar van op de tanks met stenen te bekogelen. Toen ik aan een paar soldaten vroeg waarom ze niet optraden, vertelden ze dat ze enkel konden vragen aan de mensen om naar huis te gaan.”
“Ik denk dus wel dat het leger de sleutel in handen heeft, maar nog niet heeft besloten welk kant het gaat kiezen. Ik zie wel niet hoe het leger nu nog kant kan kiezen tégen het volk.”
“Als het Egyptische volk vrijdag opnieuw massaal de straat op trekt, zou het inderdaad een zeer belangrijke dag kunnen worden.”