Nico Sturm haalt zijn inspiratie uit het werk van de Antwerpse cultschrijver JHM Berckmans. David Dermez laat een andere stem aan het woord: Theodore Dalrymple. Deze man is een waar idool van veel conservatieve krachten in Vlaanderen.

Het toneelstuk heeft als centraal thema de armoede. Muziek, protest en poëzie smelten samen tot een stevige aanklacht die niemand spaart. Het resultaat is een explosieve combinatie.

Nico Sturm komt als eerste aan het woord en is de meest aanwezige van de drie acteurs. Hij levert een formidabele prestatie. Sturm citeert uit het werk van JMH Berckmans.

Zoals de muziek had aangekondigd er is veel onrust in deze man voor ons. Er is meer dan onstabiliteit gaande, want het gaat niet goed met hem. Maar wat heeft hij te zeggen als zijn dokter hem net heeft verteld dat ‘alles goed gaat’?

Net tijdens deze dagen is het kerstfeest en dat wordt bij Berckmans gevierd en dus is iedereen er bij. Zelfs de honden worden voorgesteld.

Dalrymple

Op het moment dat het publiek helemaal in de hilarische taferelen van dit kersfeest zit, komt David Dermez op het podium. In een belachelijk conservatief pak met laarzen eronder. Het gaat om de inspiratiebron van de drie D’s (Dewinter-Dedecker-De Wever): de Britse psychiater Theodore Dalrymple.

Deze is nog niet zo lang geleden door De Wever naar België uitgenodigd om zijn mankrachten te inspireren. ‘Waar is het respect en de moraal?’ klinkt het in hoofdletters. Weg! En het is de schuld van de jaren zestig.

‘Verzorgingsstaat is een ziekte en materiele armoede bestaat niet’. Bij het conservatieve rechtse discours gaat het over wat zij ‘de armoede van de ziel’ noemen. De conclusie is helder: ruim de rotzooi in de huidige maatschappij op en red de beschaafde Europeaan voor het te laat is.

Opeens zijn we terug bij Berckmans. Het is de grote dag voor hem want vandaag mag hij gaan ‘begeleid zelfstandig wonen’. De dokters hebben besloten dat hij klaar is om geïntegreerd te worden in de maatschappij. En wie kan nu de diagnose van de dokters in vraag stellen? Berckmans heeft geen andere keuze dan naar zijn nieuwe adres in de Harmoniestraat te verhuizen.

Hij is allesbehalve gelukkig met deze diagnose. Hij voelt zich niet klaar en was misschien nooit klaar om op zijn eentje het leven aan te kunnen. In een kruipende stilstand vraagt hij zich af wat het ergste is dat er kan bestaan? Stilte, afwezigheid… hij weet het niet.

De beelden zijn heel sterk realistisch en nemen je direct mee, want bij veel van die beelden is er herkenning of tenminste een idee dat ze bestaan. Sterk acteren van Sturm, vooral op de momenten van woede, onstabiliteit die hij met een glimlach vergezelt. Een glimlach die je ongemakkelijk laat voelen en je langzaam in stukken torpedeert.

De muziek is dan ook uitstekend in lijn met de beelden. De zoektocht naar een antwoord wordt begeleid met steeds drukker en ongeduldiger muziek.

Vernietigende uithaal

Eindclimax denk je even maar het lijkt alsof het nu pas gaat beginnen. Op het podium verschijnt de man achter dit project, acteur en regisseur Guy Dermul. Met een oud mannetje (Han Bennink) op de drums gaat hij scherp uithalen tegen het hele daklozenbeleid.

Het vertrekpunt zijn de teksten van Patrick Declerck. ‘Een dakloze heeft veel van een Indiaan, die is goed als die dood is’. ‘Alles heeft met de wil van de mens te maken’ wordt vaak beweerd. Maar hoe waar is dit? Is het de wil dat ‘de ene vrouw vier schattige kinderen heeft en die andere een straathoer is?’

Kritiek gaat onverminderd voort, zelfs de tientallen mensen die daklozen begeleiden en vanavond hier aanwezig zijn worden niet gespaard, want al die hulpverleners en begeleiders zijn even hopeloos zolang de realiteit van de daklozen niet verandert.

‘De lijdensweg van de daklozen vormt een les voor de rest van de samenleving’. Nogmaals een harde conclusie. Dermul begon wat zwak maar kwam snel los en obsorbeerde alle aandacht met zijn vernietigende uithaal.

We zijn beland bij de laatste act. Berckmans situatie is alleen maar verslechterd. Hij kan het niet meer aan en daarom roept hij eindeloos zijn dode ouders. Hij heeft ze nodig tijdens deze hopeloze momenten, overgelaten aan dozijnen pillen die hij niet langer van elkaar kan onderscheiden.

Op het podium staat hij alleen in een put water met een hoed vol kaarsen op zijn hoofd. Een tandenloze engel spreekt zijn laatste woorden. Hij protesteert ‘omdat alles fout is’.

Beginnend bij zijn eigen familie, kennissen, rechtse conservatieven, onmenselijke dokters tot en met de klootzakken van de actieve welvaartsstaat. Zijn enige hoop is zijn moeder van het dodenrijk, want in deze wereld is er niemand die zijn situatie kan verdragen.

De grens tussen leven en dood bestaat niet. Misschien is dat het ergste wat er kan bestaan zijn eigen bestaan.

Subliem geëngageerd theater. Een radicaal protest dat vandaag hard nodig is.

CREDITS

REGIE Guy Dermul ACTEURS Nico Sturm, David Dermez, Guy Dermul MUZIEK van Kaat De Windt, uitgevoerd door: Ictus strijkkwartet: George Van Dam (viool), Igor Semenoff (viool), Aurélie Entringer of Jeroen Robbrecht (altviool), Geert De Bièvre (cello) en Han Bennink (drums)

PRODUCTIE KVS. Met dank aan Josse De Pauw

Meer info:

http://www.kvs.be/index2.php?page=program&discipline=1&vs_id=517