De gespannen situatie begint ook de buurlanden van Ivoorkust hoe langer hoe meer ongerust te maken. Nigeria, dat momenteel het voorzitterschap waarneemt van ECOWAS, het economisch samenwerkingsverband van de West-Afrikaanse landen, heeft namens de Afrikaanse landen om een dringende bijeenroeping gevraagd van de Mensenrechtenraad van de VN in Genève.

Donderdag boog dit VN-orgaan zich over de zware mensenrechtenschendingen die zich de laatste dagen voordoen in Ivoorkust als gevolg van de niet-opgeloste politieke crisis na de betwiste presidentsverkiezingen van 28 november.

Dodentol loopt snel op

Een geüpdatet VN-rapport bevestigde dat er al minstens 173 doden zijn gevallen tussen 16 en 21 december. Vooral de gewelddadige repressie tegen uitgesproken voorstanders van Ouattara in de economische hoofdstad Abidjan baart de VN-Mensenrechtenraad grote zorgen. Volgens wat diplomatieke bronnen vrijdagmorgen in Abidjan bekendmaakten, zouden er al meer dan 200 doden zijn bij het politieke geweld.

Kyung-Wha Kang, de vice-hoge commissaris voor de mensenrechten, zei vooral gealarmeerd te zijn door de nachtelijke ontvoeringen door gewapende en gemaskerde bendes die al dan niet optreden samen met politie en legereenheden.

Geruchten over massagraven

Sinds het begin van de politieke crisis zouden al 471 mensen op die manier ‘verdwenen’ zijn. Enkele zijn al vermoord teruggevonden en de geruchten doen volop de ronde dat in een buitenwijk van Abidjan een massagraf is ontdekt met 70 zwaar verminkte lijken. Ook op andere plaatsen wordt melding gemaakt van massagraven.

Toen in de loop van donderdagnamiddag een VN-onderzoeksmissie zich ter plaatse wilde begeven om bevestiging te krijgen van de geruchten over massagraven werd ze de toegang tot het terrein geweigerd door regeringsgetrouwe soldaten en jeugdmilities.

Bovendien zouden ook steeds meer Liberiaanse huurlingen actief zijn in de rangen van de patriottische jeugdmilities. De Liberiaanse president heeft al gewaarschuwd dat Liberianen die zich schuldig maken aan illegale praktijken in het buurland zwaar gestraft zullen worden en riskeren te worden uitgeleverd aan het Internationaal Strafhof in Den Haag.

De uittredende president Laurent Gbagbo blijft zich krampachtig aan de macht vastklampen, ondanks zijn vrijwel totaal internationaal isolement. Hij blijft de steun genieten van het regeringsleger, de patriottische jeugdmilities en hij controleert de staatsmedia. De regering van de verkozen oppositiekandidaat Alassane Ouattara staat zo goed als machteloos, al krijgt die wel veel buitenlandse steun.

BCEAO erkent alleen Ouattara

Een opsteker voor Ouattara was zeker de beslissing van de BCEAO, de centrale bank van de West-Afrikaanse staten, die donderdag in Dakar besliste om alleen de vertegenwoordigers van de regering-Ouattara te erkennen als ‘legitieme’ afgevaardigden van Ivoorkust. Dat kan grote financiële gevolgen hebben voor het Gbagbo-kamp dat daardoor op termijn op droog zaad zal komen te zitten. Voorlopig beschikt Gbagbo echter nog over meer dan voldoende financiële reserves uit de opbrengst van de cacao-export om de lonen van het leger en de ambtenaren te blijven betalen.

Ondanks afgekondigde sancties tegen hooggeplaatste figuren van het Gbagbo-regime zit de situatie muurvast. Gbagbo heeft op de staatstelevisie dinsdag aangekondigd dat hij onder internationale bemiddeling wil onderhandelen over een ‘machtsdeling’, maar dan moet de tegenpartij hem eerst erkennen als ‘wettige’ president. Ouattara heeft daarop onmiddellijk gereageerd dat daar geen sprake kan van zijn: Gbagbo moet de plaats ruimen.

“Desnoods met geweld”

Guillaume Soro, de leider van de noordelijke ex-rebellen van de Forces Nouvelles, en door Ouattara aangeduid als eerste minister in zijn regering, heeft woensdag dan weer voor opschudding gezorgd door openlijk te pleiten voor een “internationaal optreden tegen Gbagbo, desnoods met geweld”. Hij vond dat de internationale gemeenschap al te veel geduld had getoond en dat het nu tijd werd voor ‘harde actie’.

Hij deed zijn uitspraak nadat bekend was geworden dat het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken enkele ECOWAS-landen had gepolst om een eventuele verhoging van de VN-troepenmacht in Ivoorkust te overwegen “in het geval de zaak uit de hand zou lopen”. Maandagavond heeft de VN-Veiligheidsraad in New York het mandaat van de ONUCI, de VN-missie in Ivoorkust, nog eens met zes maanden verlengd.

ONUCI beschikt momenteel over 10.000 soldaten die moeten toezien op de naleving van het vredesakkoord uit 2007. De VN-troepen zouden vooral de burgerbevolking moeten beschermen als het tot een regelrechte oorlog zou komen tussen Gbagbo-getrouwe troepen en de Forces Nouvelles die Ouattara steunen.

De Franse minister van Ontwikkelingssamenwerking, Henri de Raincourt, heeft donderdag op Radio France Internationale, gewaarschuwd “dat oproepen tot het gebruik van geweld geen zoden aan de dijk zet”. Hij vond het bijzonder onverstandig dat ONUCI-troepen zich zouden moeten keren tegen het regeringsleger dat Gbagbo blijft steunen. Ondertussen hebben zowat alle westerse ambassades in Ivoorkust hun landgenoten opgeroepen om zo snel mogelijk het land te verlaten.

ECOWAS in spoedzitting bijeen

Vrijdag komt in de Nigeriaanse hoofdstad Abuja een spoedvergadering bijeen van ECOWAS. Vooral het te verwachten vluchtelingenprobleem als de toestand helemaal uit de hand loopt, staat er op de agenda. De regio heeft lessen geleerd uit de bloedige burgeroorlogen van de jaren negentig in Liberia en Sierra Leone, en wil beter voorbereid zijn op een eventuele humanitaire catastrofe.

Bovendien is Ivoorkust een economisch zwaargewicht in de regio. Van zee afgesneden Sahellanden als Mali en Burkina Faso zijn voor hun export grotendeels afhankelijk van de Ivoriaanse havens en transportfaciliteiten.

Donderdag maakte de Europese Commissie bekend dat ze alvast 5 miljoen euro vrijmaakt voor de opvang van vluchtelingen uit Ivoorkust. Volgens de laatste cijfers zouden er al 11.000 Ivorianen, vooral vrouwen en kinderen, op de vlucht zijn geslagen voor het geweld in hun land.

De meeste vluchtelingen trokken naar Liberia, kleinere stromen waren er in de richting van Guinee-Conakry en Ghana. De EU houdt rekening met in totaal meer dan 100.000 vluchtelingen als de crisis niet snel opgelost geraakt.