Het afgelopen weekend zijn vier klimaatkaravanen neergestreken in Cancun. In de schaduw van de VN-klimaattop organiseren ze hun eigen debatten, evenementen, filmavonden en demonstraties. Het hoogtepunt van de alternatieve bijeenkomst was de Internationale Klimaatactiedag. Vroeg in de ochtend vertrokken duizenden betogers vanuit het centrum van de stad naar het Moon Palace waar de top gehouden wordt.

De inheemse gemeenschappen, boerenorganisatie, milieubewegingen en ngo’s in de optocht kwamen voornamelijk van het westelijk halfrond. Vorig jaar waren de meeste manifestanten in Kopenhagen mensen van het noorden die een rechtvaardig klimaatakkoord wilden voor het zuiden. De deelnemers aan de optocht in Cancun waren mensen die vreesden dat ze zelf het slachtoffer zouden worden van de zogenaamde ‘valse klimaatoplossingen’.

Kleinschalige landbouw kan de wereld afkoelen

In Guatemala azen transnationale bedrijven op Mayaland om palmolie op grote schaal te produceren of om rivieren in te dammen. Ze willen groene energie produceren, ook al moeten inheemse gemeenschappen daarvoor wijken. “Wij zijn naar hier gekomen omdat ons leven alleen maar moeilijker gemaakt wordt door de oplossingen die hier voorgesteld worden,” zegt Martha Gabriel Morales van het CUC (Comité de Unidad Campesina), een inheemse boerenorganisatie die lid is van Via Campesina. “In Guatemala zijn er hevige confrontatie om land en wij willen dat het ophoudt.”

Het CUC is ontstaan tijdens de bloedige burgeroorlog die veel slachtoffers eiste bij de mayabevolking. Sinds ’96 is de democratie in Guatemala hersteld, maar de inheemse rechten worden nog steeds met de voeten getreden. “Wij leven van Moeder Aarde. Zij geeft ons eten. Haar moeten we beschermen.”

“Door de klimaatverandering regent het onregelmatig, kampen we vaak met droogte en vermindert onze oogst,” zegt Dora Méndez Padrón van het Netwerk ter Verdediging van de Mais, een organisatie van inheemse boeren in de Mexicaanse deelstaat Guanajuato. “Veel boeren vertrekken naar de Verenigde Staten op zoek naar een beter leven.”

Voor de familieleden die achterblijven is het moeilijk om het hoofd boven water te houden. “De regering deelt gratis genetisch gemanipuleerd zaaigoed van Monsanto uit. Wij verzetten ons daar tegen, omdat die zaden onze traditionele zaden steriliseren.” Volgens Dora zijn er veel gezondheidsproblemen in de gemeenschappen die gezwicht zijn voor de mais van Monsanto: “Er zijn veel gevallen van kanker en leukemie en er worden misvormde baby’s geboren, omdat de herbiciden die bij het zaaigoed horen de rivieren en de bodem vervuilen.”

“Landbouw op kleine schaal kan de aarde afkoelen,” is de slogan van Via Campesina. “Volledig mee akkoord,” zegt Randy Jasper een boer van Winsconstin in de VS. Hij is aangesloten bij Family Farm Defenders, een kleine organisatie van boeren dier ervoor kiezen om op kleine schaal te blijven produceren. “Boeren moeten opnieuw voor de lokale markt produceren,” vindt hij.

“Voedsel reist de hele wereld rond vooraleer het de consument bereikt. Kleinschalige landbouw kan zo bijdragen tot een klimaatvriendelijkere wereld.” Volgens Jasper is het ontzettend moeilijk om als kleine boer stand te houden in de VS. “De subsidies gaan naar de groten, zij hebben de lobbykracht, zij strijken de publieke middelen op en zij zijn binnen de sector het meeste verantwoordelijk voor de opwarming van het klimaat.”

Tar Sand

“Bij ons is de temperatuur al 2,5 graden gestegen sinds 1950. Ik ben hier om klimaatverandering te stoppen,” zegt Daniel T’seleie die behoort tot de K’asho Got’ine Dene, een arctische gemeenschap die langs de McKenzie-rivier woont in het noorden van Canada.

Stroomopwaarts van de gemeenschap worden tar sands ontgonnen. Omdat de bodem kleine concentraties petroleum bevat en de olieprijs gunstig is, worden uitgestrekte oppervlakten afgegraven voor de extractie van het zwarte goud. “De tar sands vernielen het land en bepalen de positie van Canada in de klimaatonderhandelingen.”

Er zijn plannen om een deel van de ruwe olie die uit tar sands gewonnen wordt, via pijpleidingen van Alberta in Canada naar Houston te transporteren om daar te raffineren tot benzine. “Die ruwe olie bevat veel toxische residuen en daardoor gaan de mensen nog zieker worden.” zegt Juan Parras van TEJAS (Texas Environmental Advocacy Service). “Houston is al ontzettend verontreinigd door de 275 olieraffinaderijen en chemische bedrijven die er gevestigd zijn.” Parras was bij de Klimaatconferentie van de Volkeren in Cochabamba en vindt dat de VS hun emissies drastisch moeten aanpakken.

Groene energie met een geurtje

Ook de achtertuin van de Navajo in Arizona, New Mexico en Utah wordt door transnationale bedrijven vervuild. “We willen niet dat onze grondstoffen vermarkt worden,” zegt Nikke Alex “Aarde, lucht en water zijn heilig voor ons, maar de steenkoolmijnen vervuilen het allemaal. En hoewel de extractie van uranium verboden is, wordt er druk uitgeoefend om de wetgeving te herzien, omdat de uraniumprijs zo hoog is.”

De opwekking van nucleaire energie veroorzaakt geen koolstofemissies en wordt daarom als een oplossing voor de opwarming van de aarde beschouwd. “Maar ze zeggen er niet bij dat het ons territorium vervuilt.”

“Al zeven jaar verzetten we ons tegen de constructie van de Parota-dam.” zegt Rodolfo Chávez. “Moest het project doorgaan zouden 25.000 mensen hun huizen moeten verlaten, maar we verdedigen het voortbestaan van onze gemeenschappen met hakmessen.” Waterkrachtcentrales produceren geen groene energie, zegt Chavéz. In het geval van La Parota zou 17.300 ha regenwoud onderwater verdwijnen wat een enorme CO2-uitstoot zou veroorzaken. “Hier in Cancun worden waterkrachtcentrales gepromoot als oplossingen voor de klimaatverandering, maar het enige wat de grote bedrijven interesseert zijn koolstofkredieten. De echte oplossing is dat de industrielanden zelf hun uitstoot aanpakken.”

DeWereldMorgen.be en Mo* slaan tijdens de klimaattop in Cancún de handen in elkaar. Zo kunnen we twee journalisten sturen zodat u niets hoeft te missen van deze herkansing voor de mislukte top van Kopenhagen. DeWereldMorgen.be-reporter Leo Broers is al aangekomen in Mexico. Mo*-journaliste Alma De Walsche is er bij vanaf 5 december. Tot 10 december, het einde van de top, brengen zij interviews, snelle berichten en analyses.