Volgens de meest recente regeringscijfers werden vorig jaar minstens 73.000 Japanners geconfronteerd met ernstig geweld in hun gezin. Dat is een verdubbeling in vergelijking met 2002 en ook een forse stijging ten opzichte van de 68.000 gevallen van 2008. De echte aantallen liggen waarschijnlijk nog veel hoger – veel Japanners proberen dergelijke incidenten binnenskamers te houden.
Kinderen en bejaarden
Japanse vrouwen kregen altijd al veel te verduren van hun partner, volgens sociologen een gevolg van de verregaande ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in het land. “Maar onderzoek toont aan dat tegenwoordig ook steeds meer kinderen en oudere mensen geregeld mishandeld worden of gevaar lopen”, zegt Rika Inamura, een socioloog van de Kogoshima-universiteit in Kyushu.
Het Japanse ministerie van Gezondheidszorg telde in 2009 45.000 gevallen van kindermisbruik. De problemen variëren van verwaarlozing en psychische vernederingen tot fysiek geweld en seksueel misbruik.
De mishandeling van bejaarden blijft veel meer toegedekt, maar hulpverleners zeggen dat die aantallen ook stijgen. Mimosa, een vereniging die slachtoffers van geweld in het gezin helpt, kreeg bijvoorbeeld al twee keer te maken met zeventigers die jarenlang mishandeld waren door hun kinderen met wie ze samenleefden.
Armoede
De belangrijkste oorzaak zijn de economische problemen waarmee Japan sinds de jaren negentig kampt, zegt professor Inamura. Die hebben de armoede onder de Japanse gezinnen doen toenemen en traditionele familierelaties verzwakt. Jonge mensen moeten vechten om hun hoofd boven water te houden, terwijl ze steeds meer onder druk staan door de verouderende bevolking.
Wat moet Japan doen? “Bejaarden en kinderen hebben alternatieve steunmechanismen nodig”, zegt professor Inamura. “We moeten ook programma’s ontwikkelen om de daders te helpen, en we moeten de problemen van armoede en sociale desintegratie aanpakken.”
Gelukkig begint er meer steun te komen voor vrouwen die zich beginnen te verweren tegen het geweld, zegt Chie Matsumoto van de Purperen Parade, een organisatie die het bewustzijn rond huiselijk geweld probeert aan te scherpen. Lang werd het probleem in Japan doodgezwegen, maar internationale druk en het werk van Japanse feministen bracht daar verandering in. Dat speelt in het voordeel van de slachtoffers. Anders dan vroeger voelen veel Japanners nu met hen mee, zegt Matsumoto.
Hulporganisaties hebben in veel steden vluchthuizen geopend en bieden opleidingen aan voor vrouwen die zonder hun echtgenoot verder moeten. In sommige delen van Japan geeft de plaatselijke overheid slachtoffers van huiselijk geweld zes maanden lang financiële hulp bij het huren van een appartement, zodat ze een nieuwe start kunnen nemen.
Auteur: Suvendrini Kakuchi