Wat velen hadden gevreesd, lijkt te zullen gebeuren. De lang uitgestelde verkiezingen in het door burgeroorlog verscheurde Ivoorkust hebben de verdeeldheid tussen het door de oppositie gecontroleerde noorden en het zuiden van het land, dat stevig in handen is van de regering, alleen nog versterkt.

Donderdag en in de loop van vrijdag zijn al minstens acht doden gevallen bij geweld tussen aanhangers van beide presidentskandidaten. Jongerenmilities zijn in diverse Ivoriaanse steden de straat opgetrokken om te protesteren tegen de gang van zaken. Meer geweld wordt verwacht de komende dagen.

Leger sluit grenzen en haalt media uit ether

Het Ivoriaanse leger had donderdag al alle grenzen gesloten en de buitenlandse media uit de ether gehaald in een poging om de zaak onder controle te houden. Omdat de Ivoriaanse media enorm partijgebonden zijn, geven vele inwoners de voorkeur aan buitenlandse radio- en televisiezenders om zich een neutraler beeld over de toestand in hun land te kunnen vormen. Vooral Radio France Internationale (RFI) is erg populair in de volkswijken van de economische hoofdstad Abidjan.

Al twee weken leeft Ivoorkust in een ondraaglijke politieke spanning. In de tweede ronde van de presidentsverkiezingen, gehouden op zondag 28 november, namen de twee aartsvijanden het tegen elkaar op.

President Laurent Gbagbo en zijn Front Populaire Ivoirien (FPI) is al sinds 2000 aan de macht via een militaire putch. Sinds een mislukte poging tot staatsgreep in september 2002 is het noorden van het land de facto volledig afgescheiden van het zuiden.

Beide kampen bleven onverzoenbaar

Het noorden stond tot voor kort onder de controle van de ex-rebellen van de Forces Nouvelles (FN), terwijl het zuiden stevig in handen van de regering en het regeringsleger bleef. Pogingen tot verzoening liepen steevast op een mislukking uit omdat beide kampen onverzoenbaar bleven en gewelddadige jongerenmilities van beide kampen de nationalistische gevoelens nog aanstookten.

Na lange en moeizame onderhandelingen raakten beide kampen het eens om – eindelijk – verkiezingen te organiseren. Een onafhankelijke verkiezingscommissie (CEI) onder leiding van Youssouf Bakayoko, een noorderling en aanhanger van het Rassemblement des Républicains (RDR) van oppositieleider Alassane Ouattara, zou toezien op het correcte verloop van de stembusgang.

De uitslag van de tweede en beslissende ronde zou voor woensdag middernacht moeten worden bekend gemaakt. Toen in de loop van woensdag 1 december het steeds duidelijker werd dat die deadline niet zou worden gehaald, begonnen de geruchten toe te nemen dat er op grote schaal was geknoeid met de uitslag. Internationale waarnemers hadden de verkiezingen van zondag nochtans als relatief ‘vrij en eerlijk’ bestempeld.

Kiescommissie komt onverwacht met uitslag

Donderdag in de late namiddag kwam de voorzitter van de CEI dan totaal onverwacht met de aankondiging van de weliswaar nog voorlopige uitslag: Alassane Ouattara werd tot winnnaar uitgeroepen met 54,1 procent van de stemmen, tegen 45,9 procent voor uittredend president Laurent Gbagbo. Aanhangers van de oppositie kwamen al juichend op straat om de machtswissel te vieren.

Al vrij snel kwam er reactie uit het regeringskamp. Het leger sloot alle grenzen en posteerde troepen op strategische plaatsen in de hoofdstad. Paul Yao N’dré, de voorzitter van het Grondwettelijk Hof en een vertrouweling van de president, verklaarde dat de uitslag ongeldig was omdat de deadline – die was afgesproken – niet werd gerespecteerd en er in kiesdistricten in het noorden op grote schaal zou zijn geknoeid met stembussen.

Daarop braken er in diverse steden rellen uit. Daarbij vielen al minstens acht doden, het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk hoger.

Tegenzet van Grondwettelijk Hof

Vrijdag liet de voorzitter van het Grondwettelijk Hof dan de ‘offciële’ uitslag bekendmaken: Laurent Gbagbo werd nu tot winnaar uitgeroepen met 51,45 procent van de stemmen. De verwachting is dat hij heel snel de eed zal afleggen als president in een poging om de zaken niet helemaal uit de hand te laten lopen.

De vraag is maar of dat lukt. Waarnemers vrezen dat Ivoorkust, dat jarenlang bekend stond als een van de meest stabiele landen van Afrika, wel eens een nieuwe ronde in de burgeroorlog tegemoet gaat.

Bronnen:

– Le Monde

– Jeune Afrique

– Radio France Internationale