Windenergie, een onuitputtelijk potentieel
De nieuwe windmolen van Cancún heeft een capaciteit van 1,5 megawatt. Dat is genoeg om zo’n 1500 huizen (in Mexico althans) van energie te voorzien. Op dit ogenblik bereiken de geïnstalleerde windmolens in Mexico een capaciteit van 500 megawatt, maar Felipe Calderón wil nog onder zijn regeerperiode (die loopt tot 2012) dat cijfer optrekken tot 2000 of 2200 megawatt. Mexico is bijzonder goed uitgerust voor windenergie. Het land heeft niet alleen 10 000 km kustlijn. Het samenkomen van de Stille en de Atlantische oceaan in de Istmus van Tehuantepec geeft een uitzonderlijke windkracht. Het zou zonde zijn die onbenut te laten.
Groene energie met een zware sociale kostprijs
De reeds bestaande windmolens voor de 500 genoemde megawatt, bevinden zich allemaal in de deelstaat Oaxaca, in de regio van de genoemde landengte van Tehuantepec. Calderón’s lofrede over de groene energie heeft hier in Oaxaca een bittere bijklank.
De voorbije jaren werden talloze ha grond in concessie gegeven aan vooral Spaanse bedrijven voor de installatie van windmolenparken. Boeren worden benaderd om hun grond te verhuren voor een spotprijs van zo’n 900 pesos per ha (56 euro), zoals in het project van La Venta. De huur die ze opstrijken, dekt lang niet de uitgaven van de families voor het nodige voedsel dat ze nu niet meer kunnen verbouwen. Uit de opgewekte energie halen de plaatselijke gemeenschappen ook weinig voordeel. Die wordt duur verkocht aan wie het kan betalen, meestal ook transnationale bedrijven zoals de Mexicaanse filialen van Walmart. Die keten pakte onlangs uit met het gegeven dat vanaf nu al de energie die het in Mexico gebruikt, groene energie is.
Er liggen in Oaxaca ook tal van plannen klaar voor de uitbreiding van bestaande of de aanleg van nieuwe stuwdammen voor hydro-elektriciteit, nog een groene energiebron. Vooral die van Paso de la Reina veroorzaakt in Oaxaca heel wat deining. De druk op de grond, door al die windmolen- en stuwdamprojecten, wordt nog vergroot door de mijnprojecten. De voorbije jaren werden er in Oaxaca 300 concessies gegeven aan mijnbedrijven, hoofdzakelijk Canadese multinationals. Tachtig procent van het grondgebied van Oaxaca is in concessie.
Een politiek van uitsluiting
Al deze initiatieven maken deel uit van het gekende Plan Puebla Panama, waarmee president Fox bij zijn aantreden in 2000 uitpakte. Al tien jaar lang nu kost het verzet tegen deze projecten in de deelstaten Chiapas en Oaxaca, in Guatemala en Honduras mensenlevens. Sociale protesten worden gecriminaliseerd, kritische stemmen wordt het zwijgen opgelegd en leidende figuren worden uitgeschakeld. Hier in Oaxaca heeft men al jaren te maken met deze praktijken. ‘In plaats van duurzame ontwikkeling mogelijk te maken, zien we hier een systematische strijd tegen de manier van leven van de lokale gemeenschappen’, stelt Daniel Arellano, activist en publicist voor de webpagina “Kaos en la red”. Arellano: ‘Oaxaca is zo gegeerd door het buitenlandse kapitaal, precies omwille van zijn rijke natuur en die is het resultaat van de manier waarop de inheemse gemeenschappen er eeuwen lang mee omgegaan zijn. Het respect voor de natuur is een onderdeel van hun levensfilosofie. Het is daaraan te danken dat het water zuiver is, de bodem zijn vruchtbaarheid bewaard heeft, de biodiversiteit van de bossen zo rijk is en er zoveel hout te vinden is. De tragedie is dat, wanneer dat buitenlandse kapitaal komt, al die rijkdom op een minimum van tijd vernield wordt. Wanneer een mijnbedrijf aan de slag gaat, worden hele bergen gesloopt. De lokale gemeenschappen kijken niet naar die berg als naar een economische waarde. Voor hen is dat vaak een heilige plek voor traditionele ceremonies. Het zijn plaatsen die respect verdienen. De sociale strijd hier in Oaxaca, de strijd voor het territorium, heeft alles daarmee te maken.
Het gaat niet om de verdediging van een achterlijk model. Het is eerder een voorstel voor een alternatief voor de zogenaamde “vooruitgang” die het systeem ons opdringt.’
Niet het klimaat veranderen maar het systeem.
In Oaxaca, meer nog dan in Chiapas of enige andere Mexicaanse deelstaat, leeft die traditionele cultuur volop. Het is de enige deelstaat waar lokale besturen volgens twee systemen worden gekozen. Van de 570 gemeenten die de deelstaat telt, worden er 418 bestuurd volgens wat men “usos y costumbres” noemt, “gebruiken en gewoontes”. De overige gemeenten kiezen hun lokale autoriteiten volgens de traditionele politieke partijen.
Marcos Leyva, van de ngo Educa: “We zien hier twee logica’s die met elkaar in botsing komen op het niveau van de lokale gemeenschappen. De logica van de plundering, de winst en het individualisme botst met de logica van het algemeen welzijn en de zorg voor de gemeenschap. In Mexico, en dus ook in Oaxaca, hebben we wetten die de rechten van de bedrijven beschermen in plaats van de rechten van de mensen en de gemeenschappen.’ De toespraak van president Calderón op de opening van de COP16 noemt Leyva dan ook hol en huichelachtig. Zeker wanneer Calderón stelt dat de strijd tegen de armoede en de strijd tegen het klimaat één en dezelfde zijn. ‘In de nieuwe wereldorde wordt Mexico verondersteld diensten en natuurlijke rijkdommen aan te leveren: water, lucht, grond en goedkope arbeidskrachten. En de president doet er alles aan om die rol te vervullen. Die praktijk staat haaks op wat hij verkondigt op de COP16. “We moeten niet het klimaat veranderen maar het systeem” zeggen velen. Daar gaat het om.’
DeWereldMorgen.be en Mo* slaan tijdens de klimaattop in Cancún de handen in elkaar. Zo kunnen we twee journalisten sturen zodat u niets hoeft te missen van deze herkansing voor de mislukte top van Kopenhagen. DeWereldMorgen.be-reporter Leo Broers is al aangekomen in Mexico. Mo*-journaliste Alma De Walsche is er bij vanaf 5 december. Tot 10 december, het einde van de top, brengen zij interviews, snelle berichten en analyses.