Idiotie is wel degelijk schadelijk
Nieuws, Politiek, België, België, Tmd, Fiscale fraude, Belastingen, Fiscale rechtvaardigheid, Rechtvaardige fiscaliteit -

Idiotie is wel degelijk schadelijk

Jawel, veel gewone mensen betalen meer dan hun rechtvaardige deel van de belastingen, ze betalen te veel dus. Maar als ze zich laten misleiden door het gangbare antibelastingdiscours in vele media, snijden ze in eigen vel. Want dat discours grenst niet alleen aan idiotie, het is idioot. Het is gevaarlijk voor de doorsnee burger, en slechts weinigen winnen er bij.

woensdag 24 november 2010 18:22
Spread the love

Een bijdrage over waarom we beter worden van het maken van een gezamenlijke pot, over wie verzuimt bij te dragen – en wie wel de rekening betaalt – en over een falende overheid

Vorige week was het weer eens zover. Een groot consultantbedrijf – u weet wel, één van die bedrijven die de bankproducten zo goed controleerden dat in 2008 de hele financiële sector moest worden gered – komt uit met een rapport over belastingdruk voor bedrijven. Meteen prijs in tal van media die niet aarzelen om belastingen in de meest verscheiden terminologie ‘slecht’ te noemen.

In één krant is het rapport aanleiding voor een over twee pagina’s uitgesmeerde titel in koeien van letters ‘Gebukt onder het belastingjuk’. Het betreft de belastingdruk die kleine en middelgrote bedrijven (KMO’s) ervaren, het geld dat ze moeten aan de fiscus en aan de sociale zekerheid. Die druk is volgens het rapport het hoogst in Italië, dan volgen Frankrijk en België. Ons land scoort slecht, heet het dan. Want belastingen zijn slecht, dat is de achterliggende opvatting.

Gevaarlijke idiotie

Alvorens het idiote toe te lichten, toch even beklemtonen dat er natuurlijk maatschappelijke discussie moet zijn over de hoogte van belastingen, en veel meer nog over de verdeling van die lasten. KMO’s bijvoorbeeld betalen immers relatief veel meer dan grote bedrijven of multinationals, en dat is door niets gerechtvaardigd. Ook de prestaties die onze overheden leveren met het belastinggeld bekijken we best van dichtbij en met een kritische blik. 

Het idiote zit hem in de voorstelling – telkens opnieuw in zovele media – dat belastingen inherent slecht zouden zijn, en nog slechter als bedrijven ze moeten betalen.

De werkelijkheid is dat het zelfs ronduit gevaarlijk is om daar vanuit te gaan. Want net te weinig belastingen vormen een regelrechte bedreiging voor een welvarende samenleving en een bloeiende economie. Als bedrijven geen belastingen zouden betalen, waar halen we dan het geld om wegen te onderhouden of om mensen goed op te leiden?

Onze gezamenlijke pot, het geheim achter het plezier van publieke goederen

Daarom denken we best allemaal niet twee keer, maar meerdere keren na alvorens belastingen op de korrel te nemen. Op den duur vergeten we iets dat echt essentieel is, namelijk waar onze welvaart voor een groot deel aan te wijten is.

In de landen met de grootste belastingpot leven de mensen het best

Want, wat leren de feiten? Het zijn net de landen en samenlevingen die het meest samenleggen in de publieke pot en in de sociale zekerheid die ook de landen zijn waar de welvaart het hoogst is, de mensen het langst leven, de emancipatie en participatie van vrouwen het sterkst is. Dat zijn landen als Zweden, Noorwegen of Denemarken. 

Hoe dat komt? Omdat publieke goederen nu eenmaal heel belangrijk zijn. Wie de auto of de fiets gebruikt, rijdt graag op goede wegen. Wegen, spoorwegen, havens en kanalen zijn grotendeels publieke goederen die er dikwijls maar zijn omdat de overheid ervoor zorgt, want op de vrije markt worden ze niet aangeboden. Dat is net zo voor straatverlichting, een leger, politie of rechtbanken. En wie anders heeft de dure begininvestering van de telefoon en het internet op zich genomen of al die tijd gewaakt over een postbedeling tot in de kleinste uithoek? Onderwijs, voorzieningen voor sport, musea, schouwburgen, verzekerde gezondheidszorg, eigendomsrechten: doorgaans spelen nationale overheden een cruciale rol.

Of onderneemt en leeft u liever in landen met weinig of geen belastingen?

En omgekeerd? Als je al die rapporten en artikels over ‘slechte’ belastingen en ‘belastingjuk’ zou geloven, dan zou het paradijselijk leven en ondernemen moeten zijn in landen waar amper belastingen worden geïnd. Dan gaat het bijvoorbeeld over Tsjaad, Equatoriaal Guinea, Soedan, Afghanistan of Haïti. 

Wel, probeer maar eens te ondernemen of welvaart te creëren in zulke landen met weinig of geen overheidsinkomsten. Je staat er voor alles altijd alleen voor, je moet zelf wegen aanleggen, voor veiligheid zorgen, werknemers opleiden, corrupte politici betalen. Publieke goederen zijn er dus niet of amper te vinden, vergeet gezondheidszorg – zeker betaalbare gezondheidszorg – en ook verzekerd pensioen. 

Wie ondernemers- of leefervaring heeft in deze landen, weet het des te meer op prijs te stellen als samenlevingen zo verstandig zijn om middelen samen te leggen voor al die broodnodige publieke goederen. Zij beseffen beter dat alle publieke goederen die in België zo vanzelfsprekend lijken, niet zomaar uit de lucht komen vallen.

Als we een pot maken, moet iedereen inleggen, ook Electrabel

We zegden het al in de inleiding. Veel onvrede van gewone mensen is terecht. De grondreden daarvoor is echter niet het nut van belastingen, maar wel of iedereen eerlijk bijdraagt aan de pot. Dat is zeker in België niet het geval. 

De meeste werkende mensen betalen de volle pot. Een veel kleiner aantal burgers – niet toevallig meestal de rijksten – slagen erin om veel minder te betalen dan hun eerlijke aandeel. Ze vinden allerlei ontsnappingsroutes, wettelijke én illegale. 

Net zo bij de bedrijven. Kleine en middelgrote bedrijven betalen meer belastingen dan de grote bedrijven. Electrabel bijvoorbeeld betaalde in 2009 zelfs geen half miljoen euro belasting, op een officiële winst van 1,55 miljard euro – dat is amper 0,4 procent. 

Vooral de grote bedrijven profiteren van een maatregel voor belastingvermindering als de notionele intrestaftrek. Die kost ons allemaal samen maar liefst twee miljard euro, elk jaar. Bedenk heel even wat je met zo’n massa geld allemaal zou kunnen doen. 

De fiscus – en dat is zelden de fout van de ambtenaren – is niet opgewassen om bij iedereen even rechtvaardig de belastingen effectief te innen. Het is een publiek geheim dat vooral bedrijven niet op de nodige fiscale aandacht kunnen rekenen. Het maakt dat bedrijven niet geremd zijn om wettelijke ontsnappingsroutes zo ruim mogelijk te interpreteren, en zelfs om echt te frauderen. 

En als er grote fiscale fraude aan het licht komt de voorbije decennia – voor soms duizelingwekkende bedragen – dan lijkt het wel of justitie er een erezaak van maakt al die dossiers stuk voor stuk te laten verjaren.

De Belgische ziekte

Er is nog onvrede bij velen als het over belastingen gaat. We hebben minstens het gevoel dat onze overheden niet zo efficiënt omspringen met het aan hen toevertrouwde geld. Dat gevoelen is jammer genoeg niet onterecht. Onze politici zijn minder dan gemiddeld goede bestuurders. Onze fiscus, onze justitie: ze leveren niet de prestaties die we ervan mogen verwachten. Die zijn er evenmin inzake het beheer van wegen of het aanbod van crèches.

We betalen evenveel als in goeddraaiende landen, maar krijgen er veel minder voor terug

Net als in Zweden of Noorwegen gaan er heel wat middelen naar onze overheden. Maar merkelijk minder dan in die landen krijgen we daar goed werkende publieke diensten voor terug. En het is écht wel onze overheid die daar faalt. Want neem sectoren als gezondheidszorg of onderwijs die we algemeen beoordelen als prima presterend. Het is opvallend dat zij weliswaar functioneren met uitsluitend of grotendeels publieke gelden, maar dat de organisatie van die sectoren niet in handen is van de staat. Daar waar de staat alles zelf doet – denk aan de fiscus of aan justitie – krijgt de Belgische samenleving echt geen waar voor haar mooie geld. 

Conclusie: we leggen evenveel belastingen in de gemeenschappelijke pot als in goeddraaiende landen, maar krijgen er veel minder voor terug. 

Dit is echter allerminst een argument tegen belastingen; dit is vooral een pleidooi voor goed besturende politici en goeddraaiende overheden. Goed bestuur mag met andere woorden geen slogan zijn en burgers moeten kunnen zien dat het belastinggeld goed wordt besteed.

‘Niemand betaalt graag belastingen’

‘Niemand betaalt graag belastingen’, het is een zin die heel makkelijk valt bij ons. Maar we doen onszelf ernstig tekort wanneer we blijven hangen in zulke platitudes, zoveel is wel duidelijk. Want het is dit soort van uitspraak dat de voedingsbodem vormt voor een irrationele afkeer van belastingen – en dus van de hoogstnoodzakelijke publieke goederen die we allemaal nodig hebben en voor de bijna pertinente politieke onmacht om in dit land een eerlijke fiscaliteit af te dwingen. Zo verliezen we uiteindelijk allemaal, zelfs de rijksten. Want ook zij kunnen niet zonder publieke goederen, al was het maar om hun veiligheid te garanderen.

take down
the paywall
steun ons nu!