“Het komt mij voor dat gezag nooit méér is dan het misleidend masker van geweld” Gérard Mendel

Uit ‘Voor een glimlach van een kind’ van Lydia Chagoll

Is dat zo erg?

Dit boek verschijnt op een cruciaal moment, nu een kamercommissie zich buigt over pedofilie binnen de kerk. Seksueel- en ander geweld tegen kinderen is evenwel een probleem van de hele samenleving. Het gezin is niet steeds zo’n veilig nest.

Een jongere in het ‘STUKBOEK’: “Wat ik heb meegemaakt, vind ik niet normaal. Als jij het meemaakt, mag je het ook niet normaal vinden. Dan kan je hulp zoeken als je dat wil. Steun elkaar, spreek erover”.

Familiaal geweld tussen leden van het gezin, geweld op school, in de sportclub, tegen jongeren: het is dagelijks nieuws, soms dodelijk nieuws. Psychologische terreur, fysieke agressie, seksueel misbruik, het bestaat allemaal.

De bijzondere kamercommissie rond misbruik in de kerk startte zopas haar hoorzittingen. Priester Rik Devillé sprak er klare taal. Het gaat niet om excessen van individuen. Het betreft een eeuwenoude hypocriete praktijk, eigen aan het gehele instituut. Doch seksueel misbruik en geweld tegen jongeren, ook tegen zeer jonge kinderen, zijn overal, niet slechts in de kerk.

De ‘omerta’ rond dat geweld is immens: pedofilie, pesterijen achter de huisdeur, angstige jongeren die niet kunnen of durven vluchten. Ze weten niet hoe en waar hulp te zoeken. Familieleden, buren en leerkrachten zwijgen; er is schuldig verzuim in de gehele maatschappij.

Is het allemaal zo erg? Het ‘STUKBOEK’ geeft, naast artistiek geïllustreerde getuigenissen in proza en poëzie, adembenemende kille cijfers. In Vlaanderen is één op de tien kinderen het slachtoffer van fysiek of verbaal geweld door de ouders.

Mishandeling is de tweede doodsoorzaak van kleutersterfte. Minstens één op de tien seksueel actieve jongeren werd ooit tegen zijn zin tot seks gedwongen. Zesenzestig procent van dit misbruik gebeurde in het eigen gezin. Eén op tien kinderen is slachtoffer van mishandeling; vijf tot tien procent hiervan bekoopt dat met zijn/haar leven.

Eén op de vijf vrouwen is slachtoffer van partnergeweld. In België overlijden jaarlijks 70 vrouwen aan de gevolgen van partnergeweld; dat is meer dan één per week. Twee op de drie kinderen zijn slachtoffer geworden of waren getuige van huislijk geweld.

Ze lopen het risico later zelf dader of slachtoffer  te worden. Vijfentachtig procent van het geweld speelt zich af binnen het gezin. In gevaarlijke situaties worden kinderen aan hun lot overgelaten. In de provincie Antwerpen staan 1.100 jongeren, die dringend moeten opgenomen worden in een tehuis, op wachtlijsten.

De VN riep 25 november uit tot Internationale Dag tegen Geweld op vrouwen.

Shebab uit Amsterdam-West

Dit zijn cijfers gebaseerd op onvolledige gegevens, afkomstig van politie, artsen, hulpverleners en scholen. De werkelijkheid is veel erger, ze wordt verzwegen en doet zich voor in alle geledingen van de maatschappij. Dit geweld zit zowel bij de rijken in hun villa’s in de groene gordel, als bij marginale gezinnen in de stad.

De STUK-jongeren ontwierpen een boek om daar de aandacht op te vestigen; ze hebben het in de eerste plaats over hun leeftijdgenoten. Ze brachten ook korte theaterstukjes, een rollenspel en muziek. Ook werden fragmenten van getuigenissen, die op YouTube staan, geprojecteerd.

Aleydis Ceulemans, Coördinatrice van de Bond Zonder Naam (BZN) en Atlas vzw leidden het STUKBOEK in. Het vond plaats in het Foto Museum. Het initiatief ontstond toen een Nederlandse scholier, Shebab uit Amsterdam-West, besloot om iets te doen tegen de mishandeling door een vader en een broer van een meisje uit zijn klas.

Dat groeide uit tot een theaterstuk. Vooral het project ‘STUKYOUTOO’ op YouTube, met talrijke getuigenissen van geweld tegen jongeren uit Nederland, Vlaanderen en de hele wereld, maakte indruk. Het ‘STUKBOEK’, met subsidies, is een volgende stap.

Respect en veiligheid

Voor Vlaanderen coördineren de BZN-De Stobbe en Atlas uit Antwerpen dit project, door- en voor jongeren. Het boek verschijnt op 5.000 exemplaren, waarvan 2000 voor Vlaanderen. Het is de bedoeling dat het in ziekenhuizen, politiebureaus, scholen, bibliotheken, jeugdclubs en bij artsen terechtkomt.

BZN-De Stobbe werd door de Bond zonder Naam opgericht in 1990. Dit BZN-project vangt gezinnen op, die te maken hebben met huiselijk geweld. Zeventig percent van de opgenomen personen is minderjarig. Dit ‘Centrum voor Integrale Gezinszorg’ is erkend door de Vlaamse regering.

‘De Stobbe’ : “Wanneer geweld voorkomt binnen onze meest intieme relaties en ook tijdens de eerste levensjaren, dan is de schade het grootst. Daarom staan het kind en de jongere centraal in al onze initiatieven.

Krishnamurti, geciteerd in “Voor een glimlach van een kind”, de integrale tekst van een film over kindermishandeling van Lydia Chagoll (1984), stelt: “Het wezenlijke probleem van de opvoeding is de opvoeder”.

Aleydis Ceulemans: “Vandaag gaat het over jongeren die praten over wat ze hebben meegemaakt, maar ook over baby’s, peuters en kleuters en jonge kinderen die er niet kunnen over praten of er nooit meer kunnen over praten. Het gaat ook over een overheid die zich niet achter ‘we werken volop aan de structuren’, mag verschuilen.”

“Laat deze kinderen en jongeren niet op wachtlijsten staan. Zorg in de eerste plaats voor hun veiligheid; behandel hen met respect; luister naar hun verhaal; behandel hun klacht met urgentie en laat hen niet los tot er een aanvaardbare oplossing is”.

Proces tegen Belgische staat

Deze woorden klinken bijna utopisch. Allen die op een of andere wijze met kind- en jongerenmishandeling geconfronteerd worden, weten hoe wanhopig de zoektocht is om ook in dringende en levensgevaarlijke situaties, een kind in veiligheid te kunnen brengen. Er is soms pure onverschilligheid.

Jongeren en pubers lopen angstig weg, gaan zwerven of worden slachtoffers. Volwassenen kijken de andere kant op en gaan jongeren zelfs als daders stigmatiseren.

De financiële bezuinigingen in de sociale sector treffen ook de hulpverlening voor kinderen. Het aantal dakloze jongeren, legaal of illegaal, dat zich verschuilt in krotten of ronddoolt, neemt toe. Alleenstaande vrouwen met kinderen verarmen en raken gemarginaliseerd. Kinderen worden voor hun verdere leven beschadigd.

De ‘BZN-De Stobbe’ voert een rechtszaak tegen de Belgische staat en de Vlaamse gemeenschap. Op vrijdag 26 november, om 9 uur, worden de debatten heropend voor de rechtbank van Eerste Aanleg in Antwerpen. Voor de BZN is het een symbooldossier waarmee de beweging het sollen met kwetsbare en gekwetste kinderen aanklaagt.

Aanleiding is de situatie van een gehandicapte jongen. Niettegenstaande de betrokkenheid van 19 (!) diensten, werd hij gedurende jaren mishandeld door zijn ouders. Hij is één van de vele.

Aleydis Ceulemans zei hierover op de Werelddag tegen Kindermishandeling: “Een 11-jarige, matig mentaal gehandicapte jongen, met bijkomende gedragsstoornissen en slachtoffer van zware mishandeling, verwaarlozing en misbruik door de ouders, kan niet praten over wat hem werd aangedaan. Hij heeft alleen dringend nood aan een veilige plek, waar hij eindelijk kan thuis komen.”

“Wegens plaatsgebrek wordt er al een tijd met hem ‘gesold’ van instelling naar instelling, naar pleeggezin en terug. Straks wordt deze jongen meerderjarig en dan zijn we als samenleving verbaasd dat hij ons de rekening presenteert”. DeWereldMorgen.be volgt deze principiële rechtszaak op.

Internet tegen geweld

De STUK-jongeren stelden in het Foto Museum hun mooi en ontroerend boek voor. ‘STUK’ is een groep jongeren die steeds aangroeit. In Nederland, Vlaanderen en ook internationaal komen er jongeren bij.

‘STUK’ ontstond in 2005, op initiatief van de toen 15-jarige Amsterdamse Shebab, die iets wilde doen tegen kindermishandeling. Belangrijk is hoe YouTube gebruikt wordt. In 2008 begon men internet in te schakelen.

Jongeren maakten tientallen filmpjes die op een nieuwe website gezet werden. Op de site staan ook tips en telefoonnummers voor meer informatie en hulp.

Ga naar onderstaande site (STUKYOUTOO) en klik daar bovenaan ‘filmpjes Vlaanderen, filmpjes Nederland en gevonden filmpjes’ aan. Daar heb je vele video’s met jongeren en hulpverleners. Doorzoek de site naar info en getuigenissen. Ook het volledige ‘STUKBOEK’ kan je op deze site aanklikken; een aanrader!

En denk eraan: geweld tegen kinderen en jongeren is niet normaal. Spreek erover, steun mekaar, zoek hulp. Je bent niet alleen.