Een liberale vakbond als het Belgische ACLVB is een raar beestje. Uniek zelfs in de wereld. Hoe rijm je dat ook? Het liberalisme staat voor de ongeremde markt, flexibiliteit en de afbouw van de sociale verworvenheden terwijl een vakbond net opkomt voor een sterke sociale zekerheid en hoge werkzekerheid.

Maar misschien is die naam maar een overblijfsel uit lang vervlogen tijden toen de zuilen nog loodrecht overeind stonden en liggen de huidige 265.000 leden van de blauwe vakbond al lang niet meer wakker van die kleur en die ideologische wortels.

ACLVB liet het onderzoeken door de Universiteit van Gent en het CRISP (Centre de recherche et d’information socio-politiques).

Stemmen op VLD

De resultaten zijn enigzins verrassend. De leden van ACLVB hechten wel degelijk belang aan de term “liberaal” in de naam van hun vakbond. Ze sluiten zich bovendien vooral aan bij de liberale mutualiteiten en stemmen op Open VLD of MR. Net geen 50 procent van de ondervraagde leden stemde VLD tijdens de regionale en Europese verkiezingen van 2009.

Carl Devos van de Universiteit van Gent die mee het onderzoek voerde, had dat eigenlijk wel verwacht. “Je wordt niet toevallig lid van de kleinste vakbond. Het lijkt me maar normaal dat leden bewust kiezen voor dat profiel”, aldus Devos.

ACLVB heeft er dus belang bij om die naam niet overboord te gooien. Al maakt Devos wel een kanttekening. “Om volledig te zijn, zou je eigenlijk ook moeten weten wat de niet-leden van de liberale vakbond vinden”, zegt Devos.

De onderzoekers vegen meteen ook nog een ander vooroordeel van tafel. De liberale vakbond is geen magneet voor werknemers die ontevreden de deur dichtgooiden bij de andere twee vakbonden. “28 procent geeft aan ooit lid geweest te zijn van een andere vakbond, maar bij een groot deel was dat om normale redenen als een verhuis of een verandering van werk”, zegt onderzoeker Jean Faniel van het CRISP.

Geen sociale liberalen meer

Betekent dat dan dat de liberale zuil in ere moet worden hersteld? ACLVB-voorzitter Jan Vercamst meent van niet. “80 procent van onze leden heeft geen partijkaart. Voor hen is de onafhankelijkheid van partijen heilig. Er is ook geen enkele band tussen de liberale vakbond en Open VLD. Ik voel meer verwantschap met de sociaal bewogen liberalen uit de 19de eeuw. Bij de huidige liberale partij vind ik die niet terug”, zegt Vercamst.

De leden van ACLVB lijken inderdaad aanhanger te zijn van dat sociale liberalisme. Ze hechten veel belang aan collectieve belangen, ze zijn bereid belastingen te betalen om een openbare dienstverlening te verzekeren en staan niet te springen om langer te werken. En ze vinden dat er sterke vakbonden nodig zijn om dat allemaal te beschermen.

Liberale vakbondsleden staan wel eerder terughoudend tegenover wilde stakingen en bedrijfsbezettingen en geven de voorkeur aan overleg.

De onderzoekers vonden de resultaten zo interessant dat er binnenkort een boek volgt met een uitgebreidere bespreking. Bij ACLVB kunnen ze al meteen met de resultaten aan de slag. “Dit is een belangrijk instrument omdat we nu weten wat onze basis denkt. Er komt misschien een rebranding van onze vakbond, maar de naam liberaal blijft belangrijk”, aldus Jan Vercamst.