Net wanneer de vraag naar zeldzame aardmetalen groeit voor de productie van gesofisticeerde elektronica, schroeft China zijn uitvoer met 40 procent terug ten opzichte van vorig jaar. Volgens regeringsfunctionarissen beschikt China over een derde van alle zeldzame aardmetalen ter wereld maar voldeed het daarmee aan meer dan 90 procent van de wereldwijde vraag naar die aardmetalen.

“China is het land van de zeldzame aardmetalen net zoals het Midden-Oosten olie heeft en Australië ijzererts “, schreef de 21st Century Economic Herald vorige week in een commentaarstuk. “Die landen hebben mooie winsten gehaald uit hun controle over kostbare bronnen, China niet.”

Roekeloos

Beijing zegt dat zijn reserves de voorbije twintig jaar op roekeloze wijze geëxploiteerd zijn doordat het land geen overzicht had over zijn industrie en te weinig met milieunormen rekening hield. Sommige metaalertsen zijn zwaar ondergewaardeerd op de internationale markten doordat Chinese mijnen nauwelijks investeerden in de naleving van milieunormen. Smokkelen is een andere factor. Volgens Chinese mediaberichten werd in 2009 20.000 ton zeldzame aardmetalen het land uit gesmokkeld, goed voor bijna een derde van de uitvoer dat jaar.

De Chinese industriewereld is verontwaardigd dat China nu onder druk wordt gezet door westerse landen en Japan om zijn uitvoer weer aan te zwengelen. Sinds 2004 is het land bezig met een standaardisering van zijn industrie, klinkt het, en daarbij hoort een geleidelijke vermindering van de export, met 10 procent per jaar sinds 2006.

De Chinese media hebben het onomwonden over een “grondstoffenoorlog” en sporen de regering aan niet toe te geven aan de westerse druk.

Monopolie

Maar voor velen is er meer aan de hand dan een industriële herstructurering. Anders kun je niet verklaren dat China dit jaar zijn export ineens met 40 procent verminderde waardoor veel buitenlandse bedrijven in de problemen kwamen. De onderbreking van de leveringen aan Japan, dat in een territoriaal dispuut met China is gewikkeld, laat zien hoe Beijing zijn economische monopolie als politieke hefboom kan gebruiken.

Economisch nationalisme was ook voelbaar in recente verklaringen van handelsfunctionarissen. “De regering moet ons voordeel in de aanwezigheid en productie van zeldzame aardmetalen gebruiken als uitvalsbasis bij het bepalen van een Chinese prijzenpolitiek op de mondiale grondstoffenmarkten”, zei Mei Xinyu van het ministerie van Handel, een goeroe inzake internationale handel.

Beijing heeft bij herhaling ontkend dat het de aardmetalen wil inzetten in onderhandelingen met rivaliserende landen. Hillary Clinton, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, zei vorige week in Hanoi dat ze van haar Chinese ambtgenoot, Yang Jiechi, de verzekering had gekregen dat Beijing deze mineralen niet van de wereldmarkt wilde weghouden. Niettemin zal het onderwerp hoog op de agenda staan eind volgende week op de top van de G20 in Seoel.

iPod

De zeventien aardmetalen met magnetische, lichtgevende en andere kenmerken, zijn van levensbelang voor de productie van moderne gadgets en voor de ontwikkeling van groene technologieën. Je vindt ze in iPods, smartphones, windturbines en elektrische auto’s. Sommige metalen, zoals samarium, worden gebruikt in besturingssystemen voor raketten.

China beschikt niet over de technologie om veel van die producten te maken. De exportbeperking voedt de speculatie dat China buitenlandse bedrijven wil dwingen hun productie van gesofisticeerde elektronica naar China te verhuizen. (Auteur: Antoaneta Becker)