De hoogleraren Luc De Meester (ecologie en evolutiebiologie) en Olivier Honnay (plantenecologie), verbonden aan de KU Leuven, beklagen zich in De Morgen van 29 oktober terecht over de te beperkte persaandacht voor biodiversiteit, het instandhouden van biodiversiteitsvernietigende mechanismen in onder meer de landbouwsector en de te dominante focus van het leefmilieu-onderzoek op de milieutechnologische toepassingen ten koste van de kennis van ecosystemen en hun diensten.

Deze analyse is jammergenoeg niet nieuw, en als we de landbouwsector bekijken, moeten we in Vlaanderen constateren dat – ondanks onze belabberde positie inzake biodiversiteit – de pers hier schromelijk tekort schiet.

Het International Assessment on Agricultural Knowledge, Science and Technology (IAASTD), een VN-rapport dat in april 2008 gepubliceerd werd, waar meer dan 400 wetenschappers vier jaar lang aan werkten, bleef in de Vlaamse pers tot op heden compleet onbesproken.

Business-as-usual is niet langer een optie

Nochtans luidde de conclusie met betrekking tot industriële landbouw: “business-as-usual is niet langer een optie”. Eén van de redenen die tot dit besluit aanleiding gaven, is de teloorgang van de biodiversiteit, een andere is de klimaatimpact, maar ook de toename van de sociale ongelijkheid en de honger die onlosmakelijk met de industriële landbouw verbonden zijn.

Het rapport is snoeihard voor de enge focus op gentechnologie in het landbouwonderzoek, terwijl de actuele voordelen van die technologie na uitgebreid onderzoek onvoldoende werden bevonden. Is dat de reden waarom de media in Vlaanderen, bakermat van de gentechnologie, het rapport doodzwegen?

Ecosysteemonderzoek

Het rapport stelde de kortetermijndoelstellingen van het landbouwonderzoek in Europa en de VS aan de kaak, veroorzaakt door de dominantie van bedrijven. Die verdienen aan duurzaamheid vandaag immers nog niet zoveel als aan roofbouw. Het rapport deed – net zoals de professoren De Meester en Honnay – de aanbeveling om de focus toch te veranderen naar meer ecosysteemonderzoek.

Onderzoek in bijvoorbeeld de agro-ecologie blijkt met een beperkt budget veel sneller in staat duurzame landbouwproductie in de brede zin van het woord mogelijk te kunnen maken. Het mooie van dat onderzoeksspoor is dat maatregelen om de biodiversiteit te beschermen, ook broeikasgassen opslaan en dus tegelijkertijd bijdragen aan de oplossing van het klimaatprobleem.

Bomen in landbouwsysteem

Bovendien leveren ze ook centen op, ook voor landbouwers. Een voorbeeld: het klinkt misschien niet zo verleidelijk en hightech om opnieuw bomen in ons landbouwsysteem te introduceren, maar onderzoek toont aan dat de productiviteit, de rendabiliteit en de milieuvoordelen van zo’n maatregel aanzienlijk groter zijn dan die van een gentech-gewas waar je maar met één product moet op sproeien.

Wervel is dan ook verheugd dat de Vlaamse overheid beslist heeft steun te geven aan deze ingreep vanaf 2011.

Jammergenoeg zal alleen een wortelstrategie niet volstaan. Sommige belanghebbenden in de sector slagen erin elke stok tegen te houden, niet beseffend dat de laatsten die veranderen de hoogste prijs zullen betalen voor hun achterhoedegevechten. Hopelijk komt daar verandering in na de VN-Biodiversiteitstop van Nagoya, waar onder meer de beslissing werd genomen om subsidies die biodiversiteit verlagen af te schaffen.

Jeroen Watté

Jeroen Watté is medewerker bij de Werkgroep voor Rechtvaardige en Verantwoorde Landbouw (Wervel vzw)