De kranten zien er uit alsof ze recht uit het archief komen en zelfs het papier voelt oud aan. Maar ze brengen echt nieuws, voor China dan: de kranten geven nieuwe achtergronden bij historische gebeurtenissen die de Chinese media en schoolboeken tot voor kort op een erg eenzijdige en vaak te summiere manier weergaven. Sommige artikels lichten de sluier op over de gespannen relaties tussen voormalige communistische leiders. Reeksen leggen de historische wortels bloot van de moeilijke verhouding tussen China en Vietnam en China en Japan.
Levende karper
Er is ook plaats voor lichtere kost. Lezers leren hoe de voormalige partijchef Mao er tijdens zijn bezoek aan Moskou in 1957 op bleef aandringen om levende karper geserveerd te krijgen. Eén uitgave besteedt een volledige pagina aan de buitenissige maatregelen om de leeftijd van de vrouw van Tsjang Kai-Sjek, de eerste president van Taiwan, geheim te houden.
Sommige kiosken in Beijing bieden een zestal verschillende nummers met “oud nieuws” aan. De kranten zijn in trek bij jonge en oude klanten, zegt een verkoopster.
Veel Chinezen willen meer weten over wat er zich de voorbije decennia echt heeft afgespeeld in hun land, en de “oude” kranten komen tegemoet aan die behoefte, zegt Yang Jisheng. Yang is journalist en publiceerde onlangs in Hongkong een boek over de hongersnood tijdens de Grote Sprong Voorwaarts van 1958 tot 1961. Het boek over een van de grote taboethema’s uit de Chinese geschiedenis is op het Chinese vasteland verboden, maar er circuleren duizenden illegale kopieën en ook piraatversies. Yang werkt ook mee aan Yanhuang Chunqiu, een tijdschrift dat de geschiedenis van de Communistische Partij hervertelt via de “persoonlijke” herinneringen van de oude leiders.
Verdraaide waarheid
“Veel gebeurtenissen uit onze recente geschiedenis werden versluierd”, legt Yang uit. “Wat we weten, is in feite een soort van verdraaide waarheid. De mensen die deze gebeurtenissen meemaakten, willen weten wat er toen echt gebeurd is. En jonge mensen willen zaken achterhalen die ze niet in hun geschiedenisboeken vinden.”
Ook de manier van schrijven in de “oude” kranten verschilt sterk van het stijve taaltje van de Volkskrant, het nieuwsorgaan van de Communistische Partij. De auteurs doen hun best om zich in te leven in de denkwereld van de grote namen uit de Chinese geschiedenis, zodat ze herkenbaarder worden.
Er blijft wel een duidelijke grens bestaan. “Over de huidige leiders kunnen we zulke verhalen niet schrijven”, zegt Yang. Ook over dramatische gebeurtenissen als de bloedige onderdrukking van de democratiseringsbeweging in juni 1989 is voorlopig geen letter te lezen in de speciale uitgaven. Niemand heeft het tot dusver ook aangedurfd te schrijven over de echte oorzaken van de grote hongersnood die tussen 1958 en 1962 dertig tot vijfenveertig miljoen slachtoffers eiste.
“Het is geweldig alle samenhangen te zien en beter te begrijpen waarom de dingen op deze manier zijn verlopen, en niet anders”, zegt Xie Yan, een geregelde koper van de uitgaven met “oud nieuws”. Maar Xie gelooft wel niet dat ze de volledige waarheid brengen. “Het is nog altijd een waarheid die niet in tegenspraak is met de kijk van de regering op de geschiedenis.”
IPS(PD, RP)
