“Men praat het hier twee totaal verschillende talen”, zegt José Bengoa, hoogleraar aan de School voor Antropologie van de Universidad Academia de Humanismo Cristiano en lid van het adviescomité van de VN-Mensenrechtenraad. “Aan de ene kant hebben Mapuche-jongeren het over politiek en rechten, terwijl de regering, die een enorme stap achteruit zet, het over armoede, ontwikkeling en de aanleg van wegen heeft. Dat zijn twee totaal verschillende visies, op die manier zal de hongerstaking niet opgelost raken.”
Een groep Mapuche-gevangenen begon op 12 juli met de hongerstaking. Nadien kwamen daar anderen bij. Nu zijn ze met 38, verspreid over verschillende gevangenissen in het zuiden van het land. De hongerstakers nemen enkel vloeistof tot zich. De gezondheidstoestand van de meesten is zorgwekkend.
De protesterende Mapuche zitten in de cel op beschuldiging van bedreigingen, brandstichting en een aanval op een procureur en een autobus. Ze beschouwen zichzelf als politieke gevangenen en eisen dat ze niet worden berecht op basis van de antiterreurwet die nog tijdens de dictatuur van Augusto Pinochet (1973-1990) werd ingesteld. Ze willen ook dat er een einde komt aan de dubbele processen voor zowel burgerlijke als militaire rechtbanken.
Ongrondwettelijk
Na een weken durende impasse stuurde de nieuwe, centrumrechtse regering van Sebastián Piñera begin deze maand twee wetsontwerpen naar het parlement. Die moeten de militaire justitie en de antiterreurwet hervormen. De regering beloofde de aanklachten op basis van de antiterreurwet in te trekken.
Toch gaan de hongerstakers door. Ze zeggen dat de regering de intrekking van de aanklachten niet kan beloven aangezien het openbaar ministerie autonoom werkt. Ze roepen de rechterlijke macht op met hen rond de tafel te gaan zitten maar Milton Juica, voorzitter van het Hooggerechtshof, en Sabas Chahuán, nationaal procureur, sluiten dat uit omdat zo’n dialoog volgens hen ongrondwettelijk is. Chahuán wijst er bovendien op dat de antiterreurwet slechts is ingeroepen in 12 van de 388 gevallen waarbij Mapuche betrokken zijn.
Ondertussen riep de regering verscheidene actoren op tot een rondetafelconferentie om thema’s “ten gronde” te bespreken. Maar de Mapuche-indianen plaatsen vragen bij die conferentie omdat ze daarin slechts een beperkte vertegenwoordiging krijgen en de gesprekken vooral rond het Araucaníaplan draaien, dat een verbetering van de infrastructuur en dienstverlening voor de inheemse volken in het zuiden van het land beoogt.
Alternatieven
James Anaya, VN-rapporteur voor de rechten van inheemse volken, heeft de regering opgeroepen de antiterreurwet niet toe te passen tegen de Mapuche en alle mogelijke juridische en politieke alternatieven te onderzoeken om het conflict op te lossen.
Volgens Milka Castro overtreedt Chili momenteel conventie 169 van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) omdat het de Mapuche onvoldoende consulteert. Castro is directeur van het Studieprogramma Juridische Antropologie en Interculturaliteit van de rechtsfaculteit van de Universiteit van Chili. Ze noemt het “verrassend” dat de Chileense overheid die conventie en de VN-verklaring voor de Rechten van Inheemse Volken zo slecht kent.
RP
