Het Europees Parlement en zelfs de Europese Commissie lieten recent hun razernij de vrije loop. In niet mis te verstane bewoordingen maakten beide instellingen duidelijk dat een uitdrijvingsbeleid dat specifiek een bepaalde etnische minderheid viseert, zoals momenteel het geval is in Frankrijk tegenover de Roma, absoluut onaanvaardbaar is in Europa.

“Een schending van de principes van gelijkheid, mensenrechten en vrij verkeer van personen waarop Europa gebaseerd is, en een terugkeer naar de toestand van de Tweede Wereldoorlog”. Europarlementslid Kathleen Van Brempt (SP.A) sloeg dinsdag in Ter Zake de nagel op de kop: “We moeten die mensen een toekomst geven”. Mooie woorden, maar slagen wij in België daar zelf wel in? Voorlopig (nog) niet.

De EU lijkt wel het allerlaatste houvast geworden voor Roma in Europa. Individuele lidstaten worstelen allemaal met de veelzijdige problematiek van de aanwezige Roma en weinig landen slagen erin adequate antwoorden te bieden.

Grootste etnische minderheid

Als allergrootste etnische minderheid in de EU – er zijn bijvoorbeeld meer Roma dan Belgen in Europa – bevinden ze zich reeds eeuwenlang in een vicieuze cirkel van armoede, uitsluiting en discriminatie.

We verwijzen graag naar de verantwoordelijkheid van de landen van herkomst in Oost-Europa, maar steken onze kop in het zand als het gaat over de Roma die in België verblijven.

Zo leerden we deze zomer dat er in ons land heel wat woonwagenbewoners rondtrekken, maar dat er een groot gebrek is aan standplaatsen. Nochtans is dit probleem al tientallen jaren oud en is er sindsdien nauwelijks verbetering merkbaar.

En als er al overheden zijn die maatregelen uitwerken, zoals het subsidie- en stimulatiebeleid voor woonwagenterreinen dat de Vlaamse regering voert, dan wil het lokale niveau niet meewerken. “We willen geen ‘zigeuners’ in onze gemeente”, luidt het telkens.

Idem dito met Roma uit Oost-Europa, vooral niet te verwarren met woonwagenbewoners. Iedereen is het er al jaren over eens dat een betere scholing van Roma-kinderen zal leiden tot een betere integratie en meer mogelijkheden in de samenleving. Maar waar blijven specifieke maatregelen om dit probleem aan te pakken?

Scholenbemiddelaars

Plaatselijke initiatieven tonen aan dat er heel wat mogelijkheden zijn om resultaten te boeken. Zo slaagden o.a. Roma-schoolbemiddelaars van de Foyer in Molenbeek er in om na drie jaar intensief werken met Roma-families en scholen, om de afwezigheidsgraad in Molenbeekse scholen met de helft terug te dringen. Tientallen bedelende Roma-kinderen werden zo naar scholen geleid.

Waar zijn de grote Roma-getto’s in Brussel? Waar zijn de grote problemen met drugs en mensenhandel waarover Sarkozy het heeft? Door de omkadering en oriëntering die in Brussel wordt gegeven aan honderden families en de nauwe samenwerking met tal van instanties en diensten, slagen we er voorlopig in om dergelijke situaties te voorkomen.

Sinds vier jaar wordt er op federaal niveau onderhandeld om dit model van schoolbemiddelaars een structurele inbedding uit te breiden naar andere grote Belgische steden met een Roma-populatie van enige omvang.

Totnogtoe is dit niet gelukt en loopt het beleid achter de feiten aan. Het ontbreekt ons blijkbaar aan daadkracht en pragmatisme om van deze zaak een prioriteit te maken.

Durft Vlaanderen voldoende middelen vrijmaken?

De Vlaamse regering debatteert momenteel over de goedkeuring van een Roma-actieplan waarin o.a. wordt ingegaan op onderwijs, werkgelegenheid en inschakeling van bemiddelaars. Hopelijk durft Vlaanderen hiervoor ook voldoende middelen vrijmaken die nodig zijn om effectief een impact te hebben op deze veelzijdige problematiek.

Ondertussen ploeteren diensten en organisaties die dag in dag uit met Roma werken voort. De toevloed van aanvragen en taken allerhande heeft ervoor gezorgd dat de meeste diensten momenteel zelfs volledig dichtgeslibd zijn, zoals ook de Foyer en de Roma-schoolbemiddelaars in Brussel.

Het bizarre is dat deze good practices die al lang hun impact hebben bewezen meestal enkel op tijdelijke projectsubsidies draaien die jaarlijks – na heel wat paperassenwerk en de nodige onzekerheid – telkens opnieuw moeten worden goedgekeurd.

Willen wij Belgen recht van spreken hebben om Frankrijk te veroordelen voor zijn aanpak van de Roma-zigeuners, dienen onze regeringen op alle niveaus heel dringend de Roma-zaak ter harte te nemen, professionele strategieën uit te werken en hiervoor structurele (!) middelen te voorzien.

Roma zijn er nu eenmaal en hun aantal zal niet verminderen. Het kabinet van Gelijke Kansen-minister Joëlle Milquet (CdH) bracht vorige week Roma-leiders en organisaties bij elkaar voor een eerste denkoefening.

Professionele aanpak nodig bij ons

Ook al zitten we met een regering van lopende zaken, laten we dit op federaal niveau als een eerste aanzet beschouwen om te komen tot een serieuze en professionele aanpak van de integratie van Roma, niet in Roemenië of in Frankrijk, maar wel in onze eigen samenleving.

Europa zendt reeds enkele jaren alarmsignalen uit over de dringende noodzaak om de integratie van Roma in de EU te verbeteren. Spijtig genoeg stromen deze niet steeds door tot de individuele lidstaten.

Beschikbaar gestelde Europese fondsen zoals het Europees Sociaal Fonds en het Fonds voor Regionale Ontwikkeling worden ondermaats gebruikt.

Toch zijn het vooral de plaatselijke overheden die er werk van zullen moeten maken, zowel op nationaal als op regionaal en gemeentelijk vlak, en dit in Oost- én West-Europa. Investeren in een toekomst voor Roma en woonwagenbewoners is ook in ons eigen belang. Laten wij er dan ook werk van maken.

Koen Geurts

Koen Geurts is stafmedewerker dienst Roma en Woonwagenbewoners bij het Regionaal Integratiecentrum Foyer in St-Jans-Molenbeek (Brussel).

Deze opinietekst verscheen eerder al in De Morgen op 17 september 2010.