Tien jaar geleden beloofden regeringsleiders om tegen 2015 belangrijke ontwikkelingsproblemen zoals moedersterfte en aids aan te pakken. Met nog slechts vijf jaar in het vooruitzicht zitten we achter op schema. Vooral de strijd tegen moedersterfte laat te wensen over. Het is de millenniumdoelstelling waarbij de minste vooruitgang wordt geboekt.

Bijna elke minuut sterft een vrouw omdat ze leven wil geven. Het Congolese spreekwoord ‘een zwangere vrouw staat met één voet in het graf’ is niet uit de lucht gegrepen.

In Congo sterft één vrouw op de 13 aan de gevolgen van haar zwangerschap of bevalling. De oorzaken van moedersterfte zijn genoegzaam bekend: genderongelijkheid, slechte toegang tot ziekenhuizen, gebrekkige medische infrastructuur, een tekort aan medisch opgeleid personeel en onveilige abortus.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat 13 procent van de gevallen van moedersterfte aan onveilige abortus te wijten is. Jaarlijks vinden 19 miljoen onveilige abortussen plaats waardoor tienduizenden vrouwen overlijden, het merendeel in ontwikkelingslanden.

De strijd tegen moedersterfte vergt geen mirakels of nieuwe uitvindingen, maar politieke wil en leiderschap. Dit onderstreept het belang van de grote VN-top over de millenniumdoelstellingen. Wereldleiders zullen er de vooruitgang van de millenniumdoelstellingen evalueren en zich engageren om een versnelling hoger te schakelen op weg naar 2015.

Rode lap op een stier

Op de VN-klimaattop van Kopenhagen haalde een mager akkoord de eindstreep. Om een herhaling van het debacle van Kopenhagen te vermijden, werkten diplomaten maandenlang aan een document dat op de VN-top op het welbevinden van meer dan 190 landen moet rekenen.

Het resultaat is een lange tekst met een aaneenschakeling van vele voornemens die controverses tracht te mijden. Dit verklaart waarom de passages over moedersterfte met geen woord over abortus reppen. Je kunt het vergelijken met diplomaten die een klimaatakkoord sluiten zonder te verwijzen naar broeikasgassen.

Het aankaarten van onveilige abortus werkt voor sommige landen als een rode lap op een stier. Nochtans werd in 1994, op de conferentie over bevolking en ontwikkeling in Caïro, over abortus een internationale consensus bereikt.

In het actieprogramma dat op die conferentie werd aangenomen, wordt onveilige abortus als een ernstige gezondheidskwestie en één van de belangrijkste oorzaken van moedersterfte erkend. In het actieprogramma worden overheden opgeroepen om onveilige abortussen een halt toe te roepen.

Taal en werkelijkheid

Tegenstanders van abortus of de zogenaamde anti-choice-groepen stellen die consensus in vraag en dwingen voorvechters van seksuele en reproductieve rechten in het defensief.

Hierbij worden ze binnen de EU geflankeerd door landen zoals Malta en Polen. Ook tijdens de onderhandelingen over de tekst die op de VN-top wordt aangenomen, werd er opnieuw stevig over abortus gebakkeleid.

De tijdsgeest lijkt de tegenstanders van abortus ongelijk te geven. Sinds 1997 hebben 22 landen of regio’s hun abortuswetgeving aangepast. In 19 landen of regio’s werden de voorwaarden voor abortus uitgebreid, in de overige drie beperkt.

Ondanks de veranderende tijdsgeest zijn anti-choice-groepen beter georganiseerd en actiever dan ooit te voren. Dit verklaart waarom in de tekst die op de VN-top wordt aangenomen niks staat over één van de belangrijkste oorzaken van moedersterfte. Is het dan zo belangrijk dat de tekst hiervan melding maakt?

Taal schept de werkelijkheid en drukt die werkelijkheid tegelijk uit. Het verzwijgen van de immense problematiek van onveilige abortussen ontkent de ernst van het probleem.

Het kan een gebrek aan politieke wil en leiderschap hieromtrent legitimeren. De EU moet een voortrekkersrol (blijven) spelen in het debat over abortus, want politieke wil en leiderschap is nu net wat de strijd tegen moedersterfte nodig heeft.

Wim Van de Voorde

Wim Van de Voorde is medewerker bij Sensoa Internationaal. Sensoa is expert in Vlaanderen op het vlak van seksuele gezondheid en hiv en heeft daarbij ook oog voor de globale context. Op wereldvlak zijn de problemen van seksuele gezondheid en hiv/aids immers immens groot en dat laat Sensoa niet onverschillig.