Anatoly Chubais had de leiding over de privatiseringen na het ineenstorten van het Sovjetimperium in de jaren negentig. Hem wordt kwalijk genomen dat hij het toeliet dat een paar dozijn tycoons zichzelf enorm verrijkten door middel van dit privatiseringsproces en miljoenen Russen achterbleven in armoede.

In 1992 maakte hij ook deel uit van het team dat in Rusland de schoktherapie (*) toepaste ter bestrijding van de crisis na het presidentschap van Michael Gorbatsjov.

Het was inderdaad een schok voor de Russen omdat het land ondergedompeld werd in een hyperinflatie (**) en de waarde van de roebel kelderde. Miljoenen mensen verloren al hun spaargeld.

Momenteel staat hij aan het hoofd van een door ex-president en huidig premier Vladimir Poetin opgericht staatsbedrijf voor nanotechnologie.

Wat had deze economische alchemist te vertellen opdat Reuters het op zijn nieuwssite plaatste? De overtuiging dat de opkomst van het fascisme het grootste gevaar is waarmee Rusland kampt en dat dat het land kan verscheuren.

“In het licht van deze dreiging verzinken de traditionele [sic] bekommernissen omtrent de stabiliteit van het door Poetin uitgetekende en beheerste beleid in het niet”, zegt hij. Alle discussies omtrent Poetin of huidig president Medvedev verbleken naar zijn mening bij dit imminente gevaar.

Wat een handigheidje in de aanloop van de Russische parlementaire verkiezingen van 2011 en de presidentsverkiezingen van 2012!

In één adem voegt hij eraan toe dat de “massaimmigratie en al haar consequenties” bijdragen tot de ontwikkeling van dit gevaar. Met andere woorden, het is ook de schuld van de immigranten die volgens mensenrechtenbewegingen routinematig en ten onrechte beschuldigd worden van Ruslands problemen.

Bewonderenswaardig is het wanneer iemand van dergelijk kaliber het gevaar van het fascisme onderkent. Chubais stelt zich niet de vraag of het mogelijk is dat het door Poetin gevoerde en door Medvedev voortgezette beleid verantwoordelijk is voor het klimaat waarin zich deze problematische, extreemrechtse radicalisering voltrekt.

Noch stelt hij zich blijkbaar de vraag of zijn ingrepen in de Russische economie hier mogelijk toe bijgedragen hebben.

Nochtans, in een autocratisch geleid land zoals de Russische Federatie, waar oppositie letterlijk en figuurlijk wordt doodgemaakt; waar een oligarchie verantwoordelijk is voor de verpaupering van miljoenen terwijl ze zichzelf verrijkt; waar wetgeving iets is dat, waar nodig, wordt aangepast ten gunste van de belangen van die oligarchie, kan het niet onverhoeds zijn dat dergelijke radicalisering plaatsvindt.

Dat de idiootsten van het land, net als hier, zich zonder verpinken, afreageren op de traditionele zondebokken. Immigranten, moslims en andere minderheden.

Wat heeft Rusland nu dan nodig volgens deze leidinggevende economische hervormer? Juist, economische en politieke modernisering. Vooral de economie moet dringend weer heropleven.

Echter, is er momenteel geen vraag naar politieke hervormingen, volgens hem. Of hoe Oost-Indische doofheid een kwaliteit kan zijn in de opbouw van je analyses.

De roep om democratisering en het erkennen en beschermen van fundamentele mensenrechten zijn uiteraard geen vraag om politieke hervormingen. Noch de aanklachten tegen de heersende, wijdverbreide corruptie.

Waarschijnlijk zijn democratisering, naleving, implementering en promotie van mensenrechten geen efficiënte wapens in de strijd tegen een uitdeinend fascisme.

Opdat de vraag naar politieke hervormingen ontstaat, volgens Chubais, moet er eerst een ‘sociale groep’ zijn die deze eist. Daarom is het noodzakelijk dat er al gestart wordt met economische hervormingen. Die zullen dan waarschijnlijk wel deze ‘sociale groep’ creëren.

“Waarschijnlijk zijn democratisering, naleving, implementering en promotie van mensenrechten geen efficiënte wapens in de strijd tegen een uitdeinend fascisme.”

Zoals de tycoons en oligarchen die zijn voortgekomen uit zijn privatiseringsproces. Of de houtlobby die er, vier jaar geleden, samen met Poetin op aandrong een wet door te voeren die feitelijk de bestrijding van de laatste verwoestende bosbranden in Rusland belemmerde. Ook Medvedev had belangen in deze houtlobby.

We hoeven er ons geen illusies over te maken wie allemaal deze economische hervormingen zou gaan uittekenen, aangevuld met de noodzakelijke ondersteunende politieke hervormingen.

Het palmares van de man indachtig kunnen we ons ook wel een idee vormen van het karakter van de hervormingen die hij voor ogen heeft.

Zijn pleidooi voor een nieuw neoliberaal project, waarbij de mens en zijn rechten nog meer in waarde zullen inboeten, verwondert me niet echt. Nieuw voor me is echter om dit gekoppeld te zien aan de strijd tegen een bloeiend fascisme.

Zoals de oorlog in Afghanistan een strijd is ter bevrijding van de vrouw, is het neoliberalisme nu een remedie tegen het fascisme. Wie zou daar nu iets tegen kunnen hebben?

“Zijn pleidooi voor een nieuw neoliberaal project, waarbij de mens en zijn rechten nog meer in waarde zullen inboeten, verwondert me niet echt. Nieuw voor me is echter om dit gekoppeld te zien aan de strijd tegen een bloeiend fascisme.”

Te verwachten is dat dergelijke hervormingen niet de gevreesde opkomst van het fascisme in Rusland zullen beteugelen. Integendeel.

De signalen die we uit het oosten krijgen, zijn dat racisme en de miskenning van mensenrechten en fundamentele democratische beginselen er een structureel probleem vormen.

Dat is een perfecte voedingsbodem voor een fascisme dat zich daarin herkent en zich daardoor gesterkt ziet.

Het ware beter daaraan te beginnen verhelpen indien de vrees voor een oprukkend fascisme oprecht is.

(*) Schoktherapie verwijst naar extreme en snelle economische hervormingen, meestal door het plotseling loslaten van prijs- en valutacontroles, de intrekking van overheidssubsidies, onmiddellijke liberalisering van de handel binnen een land en ook de grootschalige privatisering van voorheen publieke bezittingen. Wikipedia: Engels, Nederlands

(**) Hyperinflatie is een zeer sterke inflatie. Waar een normale inflatie een prijsstijging van enkele procenten per jaar behelst, kent hyperinflatie zodanige prijsstijgingen dat de prijzen per dag stijgen. Hyperinflatie is zeer nadelig voor een economie. Wikipedia: Engels, Nederlands