Herremans zegt dat men minder moet focussen op politieke machten zoals Hamas, Abbas en Netanyahu en meer op essentiële zaken zoals de waardigheid van de mensen. “Vrede is immers niet mogelijk zonder gerechtigheid.”

Zeventien jaar geleden vonden de eerste vredesgesprekken plaats. Wat is het grote verschil met vandaag?
Herremans: “Het feit dat president Obama zijn Nobelprijs voor de Vrede wil verdienen. Ook heeft hij vandaag met George Mitchell een goede Midden-Oostengezant en heeft Hillary Clinton zich als minister van Buitenlandse Zaken achter deze zaak gezet. Je merkt heel veel voluntarisme bij de Verenigde Staten wat positief is. Maar dat is natuurlijk niet voldoende. Het is goed dat de partijen samenzitten, maar het gesprek moet gaan over concrete zaken op het terrein.”

Wat zijn de basisvoorwaarden voor een goed vredesplan?
Herremans: “Eerst en vooral is het respect voor het internationaal recht van uitermate belang. De bescherming van burgers is daarbij essentieel. Het Israëlische leger en de Palestijnse gewapende groeperingen ontnemen burgers die bescherming en stellen hen bloot aan extreem geweld. De aanvallen van Hamas tegen Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever is daar een directe uitloop van. Wij veroordelen dit met klem.”

“Een tweede belangrijke zaak zijn de nederzettingen in Palestijns gebied. Het moratorium loopt voor de Westoever af op 26 september. Dat moratorium moet absoluut verlengd worden. De Palestijnen zeggen dat dit ook moet gelden voor Oost-Jeruzalem. Er zijn nu bijna 500 000 kolonisten en dat is een van de grote struikelblokken voor vrede in het Midden-Oosten. De VS moeten Israël onder druk zetten om zich terug te trekken tot de grenzen van voor 1967. Als Obama daar zijn been niet stijf houdt, dan kunnen die onderhandelingen niet slagen.”

“Een derde punt is de Gazastrook. Momenteel is de strategie: West Bank First. Er is een splitsing tussen de Westelijke Jordaanoever waar de Palestijnse Autoriteit het gezag heeft en de Gazastrook waar Hamas de macht in 2007 heeft overgenomen. Volgens de Oslo-akkoorden moeten de Westoever en de Gazastrook een eenheid vormen. Beide moeten deel worden van de Palestijnse staat en de blokkade die Israël hanteert sinds 2007 draagt daar absoluut niet toe bij. Integendeel, die blokkade drijft de Palestijnen nog verder in de armen van Hamas en extremistische groeperingen. Het ondermijnt de ontwikkeling en het toekomstperpectief en ondermijnt de Palestijnse staat.”

De onderhandelingen gebeuren tussen premier Netanyahu en president Abbas. Zou Hamas niet bij de onderhandelingen moeten betrokken worden?
Herremans: “Dat is een heel moeilijk punt. Het is onmogelijk om Hamas te blijven uitsluiten, aangezien die de facto de macht heeft in de Gazastrook. Uiteraard moet Hamas het geweld opgeven. Het is heel moeilijk een van de belangrijkste krachten op het terrein gewoon te blijven negeren. Vrede sluit je met je vijanden en niet met je vrienden. Dat geldt ook hier. De manier waarop men Hamas bij het proces kan betrekken is natuurlijk heel moeilijk en daar hebben wij als vredes- en ontwikkelingsorganisatie helemaal geen zicht op.”

“De verdeeldheid tussen de Palestijnen is een van de grootste problemen en een rechtstreeks gevolg van de verdeel-en-heerspolitiek van Israël. Bovendien zijn pogingen voor een regering van nationale eenheid door de Verenigde Staten enorm belemmerd.”

In welke zin belemmeren de VS de kans op nationale eenheid?
Herremans: “Nadat Hamas aan de macht is gekomen na de verkiezingen in 2006, zijn er verschillende pogingen geweest om tot een regering van nationale eenheid te komen tussen Fatah en Hamas. Die was er even tussen maart en juni 2007, maar is niet lang meegegaan. Een van de grote problemen was dat de Verenigde Staten daar niet helemaal warm voor liepen. Ze vonden het beter om Hamas uit te sluiten. Europa stond daarentegen positiever tegenover zo’n regering van nationale eenheid. Europa besefte dat dit de enige manier was om Hamas echt als politieke speler te laten evolueren en het geweld te laten afzweren. De verdeeldheid is vandaag een heel groot probleem en dat zien de Palestijnen ook. Zonder dat op te lossen is het heel moeilijk om vooruitgang te boeken.”

De Verenigde Staten zijn pro-Israëlisch?
Herremans: “Inderdaad, zij gaan heel moeilijk in tegen Israël. Zij geven drie miljard dollar per jaar militaire steun aan Israël, wat van Israël hun grootste bondgenoot maakt. De Verenigde Staten zullen die relatie niet graag in het gedrang brengen, zeker niet met het vooruitzicht op de verkiezingen. President Obama zal Israël niet snel de arm omwringen om toch maar een nederzettingenstop af te dwingen. Er zijn dus weinig redenen om te gaan juichen. Het moet natuurlijk blijken uit wat er gezegd wordt, maar nu lijkt het er wel op dat Obama niet ver genoeg durft te gaan. De partijen samenbrengen is één zaak, maar een tweede zaak is gaan praten over de concrete zaken op het terrein.”

Netanyahu wordt bovendien omringd door mensen die geen oplossing willen.
Herremans: “Netanyahu heeft vorig jaar gezegd dat hij een Palestijnse staat wil, maar de vraag is wat hij verstaat onder een Palestijnse staat. Binnen zijn partij Likoed en ook binnen hun extreem-rechtse coalitiepartner Israël Beitenu, heb je een heel anti-Palestijnse en extreem-rechtse visie. Zij geloven nog altijd voor een stuk in een groot Israël en willen geen land opgeven aan de Palestijnen. Netanyahu zit in een zeer zware spreidstand, zelf gelooft hij niet echt in een tweestatenoplossing. Hij heeft dat trouwens in 1996 ook off the record gezegd in een gesprek ergens op een nederzetting. Vandaag is hij nog dezelfde man maar hij is pragmatischer, hij stapt mee in die onderhandelingen. De vraag is in hoeverre dat waarachtig is. En in hoeverre hij zich volledig laat opjutten door coalitiepartner Israël Beitenu en mensen binnen zijn eigen partij die absoluut niet te vinden zijn voor een leefbare Palestijnse staat.”

Hoe ziet die tweestatenoplossing er volgens Israël uit?
Herremans: “In de visie van Likoed en heel veel Israëlische politici zou je de lapjes grond waar de Palestijnen het voor het zeggen hebben met elkaar verbinden. Die staat is echter niet leefbaar. Daar kan geen uitbreiding zijn van dorpen of steden, er zijn geen natuurlijke rijkdommen en er is niet genoeg water. Die staat, een minimale Palestijnse staat, zou niet leefbaar zijn en steeds afhankelijk blijven van donorhulp. Ze zou ook gedemilitariseerd zijn en die staat – ik benadruk dat punt – zou de Palestijnen echt geen waardigheid geven en geen uitzicht op een betere toekomst.”