De kloof tussen arm en rijk in de bekendste stad van Brazilië, Rio de Janeiro, is de laatste vijftien jaar kleiner geworden. Dat lijkt goed nieuws, maar dat is het niet, zeggen experts. De kloof verkleinde doordat de inkomens in de betere wijken daalden, niet doordat die in de favela’s stegen.

In Rio de Janeiro heb je enerzijds het “asfalt”, de rijkere zones aan de indrukwekkende baaien, en anderzijds de “berg”, de heuvels met de favela’s waar 800.000 armere mensen wonen, 13 procent van de totale bevolking van Rio. De kloof tussen beide stadsdelen is zo groot dat journalist Zuenir Ventura het in 1994 over een “verdeelde stad” had.

“Beide stadsdelen lijken dichter bij elkaar te zijn gekomen op het vlak van inkomen”, concluderen de auteurs van een nieuwe studie. “Die toenadering is te wijten aan de dalende koopkracht van het asfalt, niet aan een verbetering in absolute cijfers van het inkomen van de favela’s.”

Het gemiddelde inkomen in de armste wijken steeg van omgerekend 220 euro in 1996 naar 225 euro in 2008. In de rest van de stad daalde het inkomen in die periode van 650 naar 586 euro. Bovendien nam het aandeel van de arme bevolking in Rio, mensen die minder dan 64 euro per maand verdienen, licht toe, van 9,43 procent naar 10,18 procent. In de favela’s zelf daalde de armoede (van 18,6 naar 15,1 procent), maar ze steeg ze in de betere wijken, waar een op tien inwoners nu onder de armoedegrens leeft.

Econoom Marcelo Neri, coördinator van de studie, zegt dat de armoedecijfers voor Rio anders zijn dan die voor Brazilië als geheel. De laatste vijftien jaar daalde het aandeel van de armen in de totale Braziliaanse bevolking van 28,8 naar 16 procent. Dat merk je ook in de favela’s, zegt Neri. “De arbeidsmarkt in de favela’s is sterker geworden, er heeft zich een boom voorgedaan.”

Het onderzoek werd uitgevoerd door het Centrum voor Sociale Studies van de Stichting Getulio Vargas (FGV) op verzoek van de burgemeester van Rio de Janeiro.

RP