De grond is kurkdroog in de regio Kirundo. Bij het minste zuchtje wind waait het zand omhoog, en je moet minstens een meter graven om bij een beetje vocht te komen.

Er is het afgelopen decennium steeds minder en steeds onregelmatiger regen gevallen, en in de gemeentes Busoni en Bugabira, eens de graanschuur van de provincie, heeft het de laatste twee jaar nog maar vier maanden geregend, in plaats van tien. Deze regio’s zijn geen uitzondering.

De meren in het gebied trekken zich terug. Het Cohobameer is op sommige plekken twintig meter teruggetreden, en in het Rwerumeer, aan de grens met Rwanda, verschijnen eilandjes boven het water.

Water

Daarmee drogen ook de drinkwaterbronnen uit. Omdat de waterpompen bijna allemaal stuk zijn, is water een echte business geworden. In Bugabira staat een heus watercafé waar je alleen maar water kunt krijgen, een halve liter voor 150 Burundese franc (10 eurocent). Het wordt afgeleverd op de fiets met jerrycans van twintig liter, inkoopprijs 2000 franc (1,30 euro), vijf keer zo duur als in vochtiger gebieden.

Mensen die het niet kunnen betalen, drinken uit het meer, ongekookt, want brandhout is veel te duur geworden. De grote bossen zijn vijfentwintig jaar geleden al opgebruikt door de bewoners. Een paar jaar geleden is er met herbebossing begonnen, maar de bomen groeien nauwelijks. De grond is te droog, de termieten te hongerig.

Eén oogst

“Onze kinderen zijn vergeten wat banaan, maniok en taro is”, vertelt Barutwa die in de gemeente Busoni woont. Deze drie gewassen vormden het hoofdbestanddeel van de voeding in deze regio, en daarom komt er sinds drie jaar weer honger voor. Alleen bonen groeien nog, en dan ook nog maar één keer per jaar.

“De vroege teelt hebben we moeten opgeven”, zegt Sylvestre, een boer in Bugabira. Daarmee kunnen niet alle monden worden gevoed en ook geen voorraden worden aangevuld, want een deel moet ook worden verkocht om zeep en kleding van te kopen.

Het onregelmatige klimaat zorgt er ook voor dat sinds twee jaar de muggen weer opkomen. In heel noord-Burundi wordt malaria een serieus probleem. In de ziekenhuizen in de regio wordt 80 procent van de patiënten behandeld voor deze ziekte, dat is meer dan twee keer zo veel als voorheen.

De laatste paar maanden werden de klinieken zo overstelpt met patiënten, dat er mobiele zorgeenheden moesten worden opgericht, die de zieken thuis behandelen, in de heuvels.

FM