Hoe verklaart u dat de Braziliaanse vrouwen nog altijd minder verdienen en meer werkloos zijn dan mannen, al hebben ze intussen een hoger opleidingspeil dan mannen?

Rose Marie Muraro: “Er komt verbetering in. De Braziliaanse vrouwen verdienen al 90 procent van wat hun mannelijke collega’s krijgen. Maar een grote hinderpaal is de lage vertegenwoordiging van vrouwen in het parlement, in de deelstaatparlementen en in de gemeenteraden. Vrouwen hebben de neiging meer voor mannen te stemmen. De vrouwelijke presidentskandidaat Dilma Rousseff heeft volgens de peilingen meer mannen dan vrouwen achter zich. Er moet een campagne komen om vrouwen bewuster te doen stemmen.”

Waarom laten vrouwen hun meerderheid als kiezers niet doorwegen?

“Ze gaan zelf uit van het vooroordeel dat vrouwen minderwaardig zijn. Een meerderheid van de Braziliaanse vrouwen denkt nog altijd conservatief, ze verdedigen het patriarchaat en vinden dat mannen beter geschikt zijn om te regeren.

Bovendien krijgen mannelijke politici meer middelen van hun partijen, omdat ze meer kans maken om verkozen te raken. Vrouwen krijgen minder steun en geld voor hun campagnes.

Maar er is een revolutie bezig. Veertig jaar geleden hadden we maar 5 procent vrouwen in het parlement, nu twee keer zoveel. Het is nog heel weinig, maar de feministen zorgen ervoor dat we erop vooruit gaan.”

Elke partij in Brazilië moet lijsten indienen met minstens 30 procent vrouwen. Dat zou de participatie van vrouwen toch meer moeten bevorderen?

“De partijen houden zich er niet aan en veel vrouwen stellen zich geen kandidaat omdat ze zich minderwaardig achten. En dan zijn er de talloze dochters, vrouwen en zussen van bekende politici die wel verkozen raken. Ik noem dat perverse participatie.

Een goede scholingsgraad alleen volstaat niet. Er is een genderbewuste opvoeding nodig. Meisjes en jongens mogen geen apart speelgoed krijgen en ze moeten dezelfde sporten kunnen beoefenen. Jongens moeten met poppen spelen, meisjes moeten voetballen. Het onderwijs is nu erg competitief, een gevolg van een overdreven mannelijke invloed. Het moet meer op samenwerking worden gericht.” 

Maar het onderwijs is overwegend in handen van vrouwen…

“De ingesteldheid is mannelijk. Vrouwelijke leerkrachten moeten leren hoe ze kunnen ingaan op de maatschappelijke verschillen tussen jongens en meisjes. De boeken moeten veranderen; veel begrippen zijn doordrenkt van machismo en ook de grammatica benadrukt het mannelijke. Stel je voor wat dat in de geesten teweegbrengt.
De opgave is gigantisch, er zullen generaties over gaan want culturele veranderingen gaan traag. Maar er zit beweging in. Dertig jaar geleden streed ik alleen, en nu wordt ik gelauwerd.”

Volgens u is gelijkheid tussen mannen en vrouwen verbonden met een ingrijpende verandering van de economie. Hoezo?

“De economie is nog erg mannelijk, gericht op dominantie en concurrentie, de logica van winst en verlies, het maximaal veilig stellen van eigen belangen. De vrouwelijke visie is tegengesteld: daar ligt de nadruk op samenwerking, de ontwikkeling van een solidaire economie, win-winoplossingen. Mensen staan er centraal, niet hun nut.

Hoe manifesteert zo een vrouwelijke economie zich concreet?

“Bijvoorbeeld in microkrediet. Die kleine leningen voor arme mensen gaan hoofdzakelijk naar vrouwen, en ze worden bijna allemaal terugbetaald. Of in experimenten met een alternatieve munteenheid. In de stad Fortaleza kon een ongezonde armenwijk zich door de invoering van een lokale ruilmunt opwerken tot een wijk met een goede riolering en watervoorziening. Als vrouwen aan de macht komen, verandert dat de aard van geld. Dat leg ik uit in het boek ‘Reinventando el capital-dinero’ (De heruitvinding van het kapitaal) dat begin 2011 moet verschijnen.”

Leidt het feminisme ook naar andere wetenschap en technologie?

“Ja, vrouwen doen op een andere manier aan wetenschap, meer gericht op samenwerking en op het leven. Vrouwen zijn ook meer geneigd iedereen in de resultaten te laten delen.

Waarom? Omdat vrouwen de foetus dragen, zuigelingen voeden en zorg dragen voor iedereen. Volgens gegevens van de VN zijn vrouwen ook goed voor 70 procent van de initiatieven tegen de armoede, 80 procent van het ecologisch activisme en zelfs 90 procent van acties tegen oorlogen.”

PD