De verkiezingen van 2003 veroorzaakten een sprankel van hoop dat het politieke terrein geleidelijk aan zou verschuiven, weg van het autoritaire regime naar een Rwanda dat een bakermat zou worden van democratie. Die sprankel is nu uitgedoofd. De Rwandezen verloren alle hoop en lijden in stilte.

Angst werpt een schaduw over het land

In een normale democratie beschikt het volk over een publiek platform waar het beslissingen kan nemen over zijn eigen toekomst. Helaas werpt angst een schaduw over het land dat ooit zwaar te lijden had onder genocide, omdat je er nooit weet met wie je aan het praten bent.

André Kagwa Rwisereka is een recent slachtoffer van de milities van Paul Kagame. Hij is de laatste politicus die werd gedood in een lange reeks van politiek gemotiveerde moorden. Voor zijn dood maakte de voormalige eerste vicevoorzitter van de ‘Green Party‘ bekend dat hij door onbekenden bedreigd werd. Hij beweerde ook dat ze zijn zaak, The New Sombrero Club, hinderden vanwege zijn politieke banden.

Rwisereka stierf kort na de moord op journalist Jean Leonard Rugambaje. Andere onafhankelijke journalisten die de tirannie van Kagame aan de kaak stelden, onder wie Jean Bosco Gasasira, Charles Kabonero, Didas Gasana en Furaha Mugish, werden verbannen.

Voor politici als Deo Mushayidi van de PDP (Pact for People’s Defense), Bernard Ntaganda van de Parti Social-Imberakuri, Victoire Ingabire van FDU-Inkingi (Forces Démocratiques Unifiées) en Frank Habineza van de Green Party is de toekomst erg onzeker.

Aanhangers oppositie in elkaar geslagen

Op hun congres in Kigali op 30 oktober 2009 werden de aanhangers van de Green Party publiekelijk vernederd. De beruchte jongerenafdeling van de RPF (Rwandan Patriotic Front of FPR, nvdr: de regeringspartij van president Paul Kagame) drongen met geweld de congreshal binnen en sloegen de partijleden in elkaar.

Hun collega’s waren eerder al in ballingschap gevlucht toen ze daar de kans toe kregen, maar voor deze politici die een hele reeks onrechtvaardigheden in de Rwandese samenleving aanklagen en bestrijden, is er weinig of geen kans om aan vervolging te ontsnappen.

Kagame probeerde zijn politieke manoeuvres op een briljante manier uit te spelen. Maar de manier waarop hij het forum van politieke partijen gebruikte om de organisatie van oppositiepartij PS–Imberakuri te ontmantelen en de deelname van FDU-Inkingi en de Green Party aan de presidentsverkiezingen van 9 augustus tegen te houden, was voor politieke analisten niet meer of minder dan een duideliljk bewijs van zijn schuld.

De verkiezingen van volgende week worden duidelijk een schijnvertoning en een kaakslag voor de democratie in Rwanda. Er is geen enkele optie; Rwandezen zullen onder grote druk moeten stemmen voor RPF.

Kloof in het leger

Het Rwandese leger is erg verdeeld. Het voormalige hoofd van externe veiligheid, kolonel Patrick Karegeya, is net als de charismatische generaal en voormalig chefstaf, Faustin Kayumba Nyamasa, in ballingschap. Luitenant-generaal Charles Muhire, de voormalige chef van de luchtmacht, en majoor-generaal Karenzi Karake zitten in de gevangenis.

De militaire aanklager kon geen rechtszaak aanspannen tegen Muhire op basis van de valse aanklachten van corruptie en misbruik van zijn functie. Om de kloof binnen het leger nog te vergroten, beval Paul Kagame de militaire rechtbank – volgens bronnen binnen het leger – om klacht in te dienen tegen generaal Karake, op beschuldiging van een verhouding met de vrouw van zijn collega luitenant-generaal Patrick Nyamvumba, de bevelhebber van de African Union-United Nations Hybrid Operation (UNAMID), de vredesmissie in de Soedanese regio Darfour.

Terwijl het opperbevel van het Rwandese leger zijn volgende stap overweegt in de gevoelige zaak van de generaals Muhire en Karake werd reeds een nieuwe lichting soldaten in de vuurlinie geplaatst. Ruim 1.900 RDF-soldaten (Rwandees regeringsleger) werden met geweld ontslagen uit het leger.

Met hen moesten twee andere opperbevelhebbers vertrekken: kolonel Kamili Karege (commandant van de Rwanda Military Academy in Gako), en kolonel John Bosco Mulisa (commandant van de 402de Brigade). Zij werden samen met de presidentsadviseur voor Defensie en Veiligheid, brigadier-generaal John Bosco Kazura aan de kant geschoven.

Samenzwering en ‘staatsgreep’

Al deze hooggeplaatste legerofficieren werd het zwijgen opgelegd door een samenzwering van medewerkers uit de militaire inlichtingen- en veiligheidsdienst, die hen vals beschuldigden van een zogezegde staatsgreep tegen president Kagame.

Brigadier-generaal Jack Nziza, secretaris van het leger, luitenant-kolonel Emmanuel Ndahiro van de Nationale Veiligheidsdienst en luitenant-kolonel Joseph Nzabamwita van de organisatie voor Externe Veiligheid zijn nauw betrokken in deze heksenjacht op politici en soldaten.

Er wordt beweerd dat het verhaal over de coup vanuit Washington DC werd uitgedacht door de aldaar verblijvende populaire Rwandese koning Kigeli V. Dat heeft het wantrouwen binnen het leger nog vergroot en Kagame heel wat kopzorgen opgeleverd, omdat hij nu de dreiging voelt van een ‘vijand binnen de muren.’

Het presidentschap wordt nu gelijkgesteld aan corruptie. Kagame is er niet in geslaagd om voor het parlement rekenschap af te leggen voor zijn bezit van twee privéjets ter waarde van 100 miljloen dollar, die hij voor zichzelf al minstens twee keer gebruikte voor een bezoek aan zijn zoon op de militaire academie van West Point in de VS.

Volgens hooggeplaatste bronnen kostte elk van deze reizen minstens 1 miljoen dollar. De twee vliegtuigen werden gekocht met overheidsgeld en in een valse onderneming ondergebracht. Er wordt ook gefluisterd dat Kagame eigenaar is van het Rwandese ambassadegebouw in Londen, maar hij heeft bewust besloten zich niet uit te laten over deze kwestie.

Politieke partijen enkel op papier

Rwanda telt een groot aantal politieke partijen: de RPF, Democratic Republican Movement, Christian Democratic Party, Islamic Democratic Party, Rwandan Socialist Party, Democratic Union of the Rwandan People, Social Democratic Party, Liberal Party en Party for Progress and Concord, en nog vele andere.

Slechts enkelen hiervan zijn erin geslaagd tegen de stroom in te zwemmen. Partijen zoals de Democratic Republican Movement, Christian Democratic Party, Islamic Democratic Party, Rwandan Socialist Party en de Democratic Union of the Rwandan People bestaan enkel nog op papier. Hun thema’s zijn onder het tapijt geveegd. Voormalige leiders hebben de trots van Rwanda in stukken gescheurd. En ze zijn allen verdwenen zonder een spoor van nalatenschap achter te laten.

Paul Kagame zal als onbetwiste sterke man de verkiezingen van 9 augustus zeker winnen, door te parasiteren op een onthutst en geïntimideerd electoraat. Ondertussen bloeden de harten van de Rwandezen als gevolg van de extreme onderdrukking. De enige vraag die we ons nu nog kunnen stellen is, of hij de tijd nog heeft om de geest van een vernederd volk te blijven onderdrukken.

Robert Mukombozi

Robert Mukombozi RMukombozi@gmail.com is een Rwandese onderzoeksjournalist die in ballingschap leeft in Australië. Hij studeert momenteel journalistiek en massacommunicatie aan de Griffith-universiteit in Queensland, Australië. De titel van zijn oorspronkelijke stuk luidde: ‘Rwanda Presidential Elections: A Trigger Democracy?’

(vertaling uit het Engels: Barbara Vandenbussche)