Wie zich de moeite getroostte om op zoek te gaan, wist al langer dat de positieve boodschappen van VS-president Obama en de NAVO-ministers van Defensie niet bepaald strookten met de realiteit op het terrein in Afghanistan.

Dankzij WikiLeaks en de inspanningen van Der Spiegel, The Guardian en The New York Times komt nu ook het grote publiek te weten hoe schrijnend de situatie in Afghanistan werkelijk is.

De vier belangrijkste punten die te destilleren vallen uit de 92.201 documenten zijn:

1. Er vallen veel meer burgerslachtoffers dan officieel wordt toegegeven.
2. Het aantal aanslagen op VS en NAVO-troepen is in de periode van 2004 tot 2009 enorm gestegen. De taliban staat dus veel sterker staat dan algemeen wordt aangenomen.
3. Er opereren speciale eenheden in Afghanistan die bepaalde taliban-figuren, verzameld op een zwarte lijst, moeten opsporen en doden of gevangen nemen, zonder enige vorm van proces.
4. Pakistan is officieel een partner van de VS in de oorlog tegen de terreur, maar steunt in het geheim ook de opstandelingen.

De documenten die nu gelekt zijn, beslaan de periode van 2004 tot en met het begin van 2009. Dat is voor president Obama besliste om 30.000 extra troepen naar Afghanistan te sturen om een grootscheeps offensief in te zetten. Deze strategie mislukte echter en de situatie is ondertussen alleen maar verslechterd.

Vernietigend rapport voor gevolgde strategie

De voormalige bevelhebber van de troepen in Afghanistan, generaal Stanley McChrystal, gaf dit afgelopen juni toe in een briefing voor de NAVO-ministers van Defensie in Brussel en in een voor zijn eigen strategieën vernietigend rapport.

Hij stelde dat er voor de eerste 6 maanden zeker geen beterschap te verwachten viel en uitte zijn bezorgdheid over de hoge graad van onveiligheid en geweld in het land, en de corruptie binnen de Afghaanse administratie. McChrystal moest bekennen dat ondanks het uitgevoerde offensief, slechts een fractie van de cruciale regio’s als ‘veilig’ bestempeld kunnen worden.

Hij zei voorts dat minder dan een derde van het Afghaanse leger en slechts 12 procent van de politiemachten doeltreffend werk leveren. Nog volgens McChrystal worden de VS en de NAVO ondertussen geconfronteerd met een hardnekkig en groeiend verzet. Dit wordt bevestigd door de statistieken. De Verenigde Staten heeft dit jaar de kaap van de 1.000 gesneuvelden al een tijdje overschreden en de Britten betreurden deze maand hun 325ste slachtoffer. 2010 eiste tot nu toe de meeste slachtoffers sinds de start van de oorlog in 2001 en juni was daarbij de bloedigste maand tot nu toe. 

Het negatieve beeld dat almaar duidelijker bijeen te puzzelen valt, staat in schril contrast met de beweringen van VS-president Obama of onze eigen Belgische minister van Defensie Pieter De Crem (CD&V), die het meermaals had over een ‘positieve evolutie’.

“Opgewarmde kost”, zegt De Crem

In een reactie op de recent gelekte documenten vond De Crem de inhoud ervan ‘opgewarmde kost’. Vermits de minister naar eigen zeggen al lang op de hoogte was van de gegevens in deze documenten, wil dat zeggen dat hij het publiek en het parlement bewust heeft voorgelogen toen hij het had over tekenen van vooruitgang.

De Belgische loyaliteit aan de NAVO noopte onze ministers zand in de ogen te strooien van het publiek. Vrede ondersteunt dan ook de oproep van Kamerleden Dirk Van der Maelen (SP.A) en Wouter De Vriendt (Groen!), die aandringen op een spoedige bijeenkomst van de bevoegde Kamercommissies om klaarheid te scheppen over de Belgische operaties in Afghanistan.

Werden Belgische militairen effectief ingezet in gebieden waar Defensie expliciet van zei dat ze er niet zouden opereren? Werden de Belgische F-16’s betrokken bij bombardementen waarbij burgerslachtoffers vielen? …

Het federale parlement (en dus ook de burger) heeft geen enkele inbreng in de beslissingen over het sturen van Belgische troepen naar het buitenland en over de aard van hun opdrachten daar. Dit is hoogst ondemocratisch en laakbaar omdat het mensenlevens betreft.

Parlement moet kunnen controleren

Voorts is het volstrekt onaanvaardbaar dat de rapportering van de betrokken ministers aan de bevoegde commissie zich vaak achter gesloten deuren voltrekt. Het parlement moet zijn controlerende functie ten volle kunnen uitoefenen. Vrede eist dan ook een wijziging van de wettelijke procedures voor militaire buitenlandse operaties in de richting van meer democratie en meer transparantie. 

Los van de discussies die in de parlementaire commissie Defensie gevoerd moeten worden, is het duidelijk dat België met zijn bijdrage van 600 soldaten en zes F-16’s tot over zijn oren betrokken is in een oorlog die meer dan ooit uitzichtloos en nutteloos lijkt te zijn. Zelfs mensen die overtuigd waren van de zogezegde nobele doelstellingen die de VS en de NAVO zich daar gesteld hadden, moeten nu ook gaan inzien dat die op deze manier niet bereikt zullen worden.

Vrede pleit dan ook voor een onmiddellijke terugtrekking van de Belgische troepen en bij uitbreiding alle troepen uit Afghanistan. Vrede is ook voorstander van het met spoed opstarten van een onderhandelingsproces met alle betrokken partijen, dat tot een politieke oplossing moet komen.

In de zakken van wapenfabrikanten

Het is meer dan noodzakelijk dat het geld dat nu massaal in de oorlog wordt gepompt en voor het overgrote deel in de zakken terecht komt van de wapenfabrikanten en defensiebedrijven, gebruikt wordt om zo’n politiek onderhandelingsproces mogelijk te maken en om wederopbouw en ontwikkelingsprogramma’s te ondersteunen.

Afghanistan kost de Verenigde Staten momenteel 7 miljard dollar per maand! België volgt blindelings de militaire logica. In 2010 voorziet het voor Afghanistan 109 miljoen euro voor militaire inzet en slechts 12 miljoen euro voor ontwikkeling.

Ondertussen is Afghanistan volgens de ‘Human Development Index’ van de Verenigde Naties (2009) het op één na slechtste land ter wereld om in te leven. De gemiddelde levensverwachting blijft er steken op een schamele 44 jaar, 39 procent van de kinderen onder de vijf jaar is ondervoed, meer dan 70 procent van de bevolking is ongeletterd en 78 procent heeft geen regelmatige toegang tot proper drinkwater.

Het is dit arme en uitgeputte land dat volgens de VS en de NAVO de grootste bedreiging in de wereld vormt voor ‘onze veiligheid’ en ‘onze westerse manier van leven’.

Soetkin Van Muylem, 29 juli 2010

Soetkin Van Muylem is stafmedewerkster bij Vrede vzw in Gent.

In het septembernummer van Vrede-magazine verschijnt een heel dossier over de oorlog in Afghanistan. Gratis proefnummer te bestellen via julie@vrede.be