Het Beama-label biedt onvoldoende garanties, zowel op het vlak van duurzaamheidscriteria, als met betrekking tot transparantie en controle.

Eenieder die een financieel product op de markt brengt, kan naar eigen goeddunken beweren dat het ‘ethisch’, ‘klimaatvriendelijk’ of ‘duurzaam’ is. Er zijn geen wettelijke minimumvereisten. Dit biedt ruimte voor consumentenmisleiding en het ‘greenwashen’ van producten.

De financiële sector gaf in 2009 eindelijk haar verzet tegen een minimale norm voor duurzame beleggingsfondsen op. Een goede zaak. Ze besloot zelfs die minimale norm eigenhandig te definiëren en kwam dit voorjaar met een label op de proppen.

Een miskleun. Het Beama-label voldoet in de verste verte niet aan de vereisten van een kwaliteitslabel. Het label staat investeringen in maatschappelijk zeer schadelijke activiteiten toe, mist duidelijkheid en is al te vrijblijvend in zijn controle, vereiste onafhankelijkheid en onderzoeksmethoden.

‘Principieel’ uitsluiten volstaat

Beama hanteert uitgebreidere voorwaarden voor het label dan ze voordien deed om duurzame beleggingsfondsen te definiëren. Zo moeten er uitsluitingscriteria gehanteerd worden.

Meer in het bijzonder: er moet worden gescreend op de principes van het UN Global Compact. Die principes roepen bedrijven op om mensenrechten te respecteren en inspanningen te leveren voor het milieu.

Global Compact doet aanbevelingen, publiceert goede voorbeelden en biedt bedrijven die hun beleid willen verbeteren, een kader. Maar Global Compact legt geen duidelijk werkbare minimumnormen op. Een leemte die ook door het Beama-label niet gevuld wordt.

Er wordt niet van de Beama-gelabelde fondsen gevraagd de Global Compact principes tot een concrete hoogte in rekening te brengen. Volstaat het dat bedrijven de principes ondertekenen of terzake een beleid hebben?

Of moet op zijn minst ook naar de praktijk gekeken worden? Het label laat alle benaderingen toe en geeft dus zelfs niet de garantie dat de hardnekkigste milieuvervuilers of schenders van de mensenrechten van investering uitgesloten zullen worden.

Investeringen in wapens niet uitgesloten

Op het vlak van de wapenindustrie geeft het label al helemaal geen degelijke garanties. Global Compact zegt hierover immers niets. Investeren in de grootste wapenproducenten ter wereld is dus geen beletsel om het Beama-label te verkrijgen.

Niet exact wat de doorsnee klant van een MVI-product verwacht. Het merendeel van deze klanten wil niet investeren in de wapenindustrie, bedrijven betrokken bij mensenrechtenschendingen of bij systematische milieuverontreiniging. Het Beama-label levert voor hen niet de gewenste garanties.

Controle door financiële sector zelf

Ook methodisch vertoont het label vele tekorten. Beama kan de onafhankelijke en gespecialiseerde manier van screenen, waar ze zegt voor te staan, allerminst garanderen. Beama staat toe dat de controle uitgevoerd wordt door een adviesraad waarvan de leden aangesteld en ontslagen worden door de verantwoordelijken van de producten die ze verondersteld worden te verifiëren.

De vereiste rapportering voorziet niet in een verplichte publicatie van bedrijven die om duurzaamheidsredenen niet werden geselecteerd (zodat derden kunnen uitmaken hoe concreet met de criteria omgegaan wordt), noch van een lijst met toegestane bedrijven.

Middenveld buitenspel

Dit label komt niet uit de lucht gevallen. De fondsenaanbieders zijn al langer bezig om zelf te bepalen wat ethisch en duurzaam is en om daarbij het middenveld buitenspel te zetten.

Het merendeel van de aanbieders van MVI-producten heeft de laatste jaren een eigen in-house MVI onderzoeksdienst opgericht. Een dienst die zelf bepaalt wat duurzaam is en wat niet, hoe transparantie verleend wordt en hoe de controle dient te worden uitgeoefend.

Externe onafhankelijke verificatiediensten als Forum Ethibel zijn door de grote spelers aan de deur gezet. Ook bij dit Beama-label is het middenveld buitenspel gehouden.

Het resultaat is een flauw en voortijdig afkooksel van een overleg dat binnen BELSIF, met een aantal NGO’s en onafhankelijke dienstverleners rond MVI, gaande was.

Toeval of niet, het label van Beama kwam er nadat de overheid publiek zijn steun had uitgesproken voor een onderzoeksrapport van Réseau Financement Alternatif waarin gepleit werd voor een minimale norm.

Indien Beama met dit label aan de overheid het signaal heeft willen geven dat een overheidsinitiatief terzake niet meer nodig is, want dat de sector zelf orde op zaken heeft gesteld, dan is Beama in zijn opzet compleet mislukt.

Het label van Beama bewijst net hoe noodzakelijk het is dat een overheid initiatief neemt om te voorkomen dat de sector halfbakken oplossingen aanbiedt aan de consument.

Bernard Bayot, Herwig Peeters en Luc Weyn

Bernard Bayot vertegenwoordigt Réseau Financement Alternatif;
Herwig Peeters het Forum Ethibel en Luc Weyn Netwerk Vlaanderen.