Zwitserland heeft sinds 1981 een asielwet, en die wordt aldoor strenger. In 2007 en 2008 kwamen er nog omstreden verscherpingen, en nu staat er alweer een hervorming op stapel.

De nieuwe maatregelen moeten in de eerste plaats de behandeling van aanvragen en ook  mogelijke uitwijzingen versnellen. Verder wordt het nog moeilijker asiel aan te vragen.

Tijdens de verplichte consultatieronde noemden 45 niet-gouvernementele organisaties de door de regering voorgestelde wijzigingen “onnodig” en “ongegrond”.   “Zwitserland moest de afgelopen drie jaar tussen de 10.000 en 16.000 asielaanvragen per jaar behandelen”, zegt Denise Graf, vluchtelingencoördinator van Amnesty International. “Dat is ver verwijderd van het record van meer dan 40.000 aanvragen per jaar eind de jaren negentig.”

Misbruik

Heel controversieel is het voornemen om politiek activisme te bestraffen waarmee asielzoekers hun aanvraag geloofwaardiger willen maken. Volgens Graf is die overtreding “niet terdege omschreven” in het wetsvoorstel. Het zijn de rechtbanken die in concrete gevallen moeten uitmaken of er sprake is van misbruik, en dat is erg moeilijk, oordeelt Adrian Hauser, de woordvoerder van de Zwitserse Vluchtelingenraad (SFH). Volgens de tegenstanders brengt de maatregel ook het recht op vrije meningsuiting in gevaar.

Tegelijk morrelt Zwitserland aan het asielconcept. Tot hiertoe probeerde de asielwet “oneigenlijke vluchtelingen” het land uit te houden, mensen die in de eerste plaats om economische redenen hun geboorteland ontvluchten. Maar de nieuwe wijzigingen richten zich ook tegen asielzoekers van wie niemand ontkent dat ze bedreigd worden in hun land van oorsprong. Vluchtelingen die alleen omwille van desertie of dienstweigering hun land verlaten, zouden geen asiel meer kunnen krijgen in Zwitserland.

Die wijziging lijkt ingegeven door de bezorgdheid om te veel asielzoekers uit bepaalde landen binnen te krijgen. De aanleiding was een uitspraak van de Commissie van Beroep uit 2005. Die had geoordeeld dat gewetensbezwaarden en deserteurs uit Eritrea asiel dienen te krijgen omdat ze in eigen land een politiek gemotiveerde straf kunnen verwachten. De voormalige minister van Justitie Christoph Blocher en zijn opvolgster Eveline Widmer- Schlumpf begonnen daarop maatregelen uit te werken om een toevloed van asielzoekers uit Eritrea tegen te houden.