Als ik sinds de verkiezingen van vorige zondag verklaringen lees en debatten volg, valt me op dat de politieke klasse gevat is door een sense of urgency inzake de staatshervorming. Ik hoop dus echt op een aanvaardbaar compromis, een win-win-oplossing voor de twee grote gemeenschappen.

Dan kan aandacht gaan naar de in mijn ogen veel grotere en verwaarloosde uitdagingen: de toenemende armoede, het verlies van jobs en de verandering van het klimaat. Tegelijk moet het budget in evenwicht komen.

Dat betekent dat er serieuze herschikkingen nodig zijn. Vraag is of voor de oplossing van deze kwesties eveneens een sense of urgency aanwezig is.

Ian Paisley-scenario in België?

Ik heb goede hoop dat er een oplossing komt voor de jarenlange communautaire impasse. Ik volg daarbij de redenering van Marc Hooghe in zijn stuk voor deredactie.be: “Het Ian Paisley-scenario… komt… een stap dichterbij. Juist door zijn bijzonder harde opstelling had de Noord-Ierse voorman Ian Paisley de legitimiteit om er voor te zorgen dat een compromis met de katholieken door zijn achterban werd aanvaard. Door het plebisciet van gisteren heeft De Wever nu de legitimiteit om een compromis met de PS uit te werken.”

Ongetwijfeld zal het Vlaams Belang felle kritiek leveren op een compromis. Maar die partij is zwaargehavend, blijft hoogoplopende interne moeilijkheden kennen en wordt blijvend gemeden door de andere partijen wegens haar racistische inslag. Zelf durf ik hopen dat dit compromis de solidariteit tussen werklozen, zieken en ouderen over de taalgrens nog zal verbeteren.

Zoals Hooghe stelt, is er ook een flinke stok achter de deur: “De N-VA en de PS hebben een heel duidelijk mandaat gekregen van de kiezers, en de sleutel voor een oplossing ligt in hun handen. Dat betekent echter ook dat zij als enigen verantwoordelijk zijn: er is niemand meer om zich achter te verschuilen als het toch verkeerd zou lopen.”

Bart De Wever beseft, denk ik, dat hem hetzelfde lot wacht als Leterme, indien hij faalt.

Groene economie en jobs

De klimaatcrisis is een feit en deze kan enkel afgewend worden door de komende 10 jaar een doortastend klimaatbeleid te voeren. Als je in onze buurlanden komt, valt het op: veel meer windturbines langs de wegen en fotovoltaïsche cellen op de daken. Amper 3 procent van onze energie komt van hernieuwbare bronnen zoals wind en zon.

Zal het bij de komende regeringsonderhandelingen gaan over een fundamentele bijsturing van onze economie in groene richting? Zullen we onze achterstand inlopen op de Europese koplanden?

Ik heb de indruk dat de sociale partners klaar staan om stappen te zetten richting groene economie. Het VBO wil bijvoorbeeld tegen 2015 alle overheidsgebouwen voorzien van hoogrendementsbeglazing, isolerende daken en energie-efficiënte verwarmingssystemen.

Bij de vakbonden hoor je gelijkaardige pleidooien, omdat die aanpak jobs oplevert. Als groene stel ik voor dat alle nieuwe publieke gebouwen voldoen aan de passiefnorm. Op termijn kunnen duurzaamheidnormen ook opgelegd worden aan alle nieuwbouwwijken. Dit kan binnen de bouwsector 10.000 extra banen opleveren in Vlaanderen tegen 2020.

Antwerpen is het tweede petrochemisch centrum van de wereld na Houston in de VS. Maar er is de peak-oil: het einde van goedkope en gemakkelijk te ontginnen olievoorraden komt dichter bij.

Is dat niet het moment voor de petrochemie om zich te transformeren naar biochemie? Die draait in grote mate op biologische grondstoffen. Bovendien kun je kunst- en grondstoffen veel duurzamer gebruiken, als je ze voortdurend hergebruikt, als je de zogeheten materiaalkringlopen sluit.

Volgens groene berekeningen kan dit ongeveer 9.000 extra Vlaamse banen opleveren.

Na Reynders: groene fiscaliteit

Het lijkt er op dat het aangeslagen boegbeeld van MR niet meer in de regering zal zitten. Na 10 jaar knoeiboel op Financiën is dat een heel goede zaak. Er kan orde op zaken worden gesteld, de fiscale fraude kan eindelijk worden aangepakt en we kunnen de weg opgaan van de groene fiscaliteit.

Voor een duurzame economie is het van kapitaal belang dat de belastingen verschuiven, weg van arbeid richting milieuvervuiling en energieverspilling.

Arbeid wordt dus véél goedkoper. Dat zorgt voor heel wat extra jobs. Vooral de bevolkingsgroepen die nu moeilijk aan werk raken, zullen daarvan profiteren. Het Federaal Planbureau heeft berekend dat een overgang naar groene fiscaliteit meer dan 50.000 banen zal opleveren in België.

De schande van de armoede

België blijft één van de rijkste landen ter wereld, Vlaanderen één van de meest welvarende regio’s. Maar de voorbije jaren is de armoede toegenomen. Ruim 15 procent van de gezinnen en 23 procent van de gepensioneerden leeft onder de Europese armoedegrens.

In 2009 konden 122.749 gezinnen in Vlaanderen hun gas- en elektriciteitsrekening niet betalen, 22.000 meer dan een jaar eerder. De kloof tussen arm en rijk groeit. Die ongelijkheid is een bom onder de sociale samenhang.

Groen! en Ecolo legden vorige legislatuur al een concreet en becijferd wetsvoorstel op tafel om de sociale uitkeringen en het leefloon op te trekken tot boven de armoededrempel.

Het Rekenhof becijferde de kostprijs van dit plan op 1,254 miljard euro. Het voorstel krijgt de steun van verenigingen en instellingen die begaan zijn met armoede.

Hoe dit financieren? Door de notionele intrestaftrek te hervormen bijvoorbeeld. De fictieve rente die vennootschappen kunnen aftrekken van hun winst kost de schatkist zo’n 4 miljard euro.

Zo kon ‘Fortum Project Finance’ in 2008, met één deeltijdse werknemer, meer dan 300 miljoen aan aftrekbare posten binnen rijven. Dit financiële filiaal van een Finse energiegroep, actief in Scandinavische landen en Rusland werd in 2006 opgericht met als enige doel: het genieten van de notionele intrest.

Slechts 6 procent van de totale aftrek komt KMO’s ten goede. KMO’s zorgen voor 60 procent van de totale werkgelegenheid. De toekomstige regeringsonderhandelaars kunnen de aftrek koppelen aan de creatie van banen, innovatie en eco-efficiëntie. Dan wordt de notionele intrest heel wat goedkoper en schiet er voldoende over voor het armoedebestrijdingsplan.

De Wever en Di Rupo zijn na hun monsterscore sterk genoeg om een win-win-compromis uit te werken voor een moderne staat. Ik hoop dat de winnaars van vorige zondag voldoende vindingrijk én sterk zullen zijn om ook de dringende crisissen van budget, klimaat, jobs en armoede aan te pakken.

Hugo Van Dienderen

Hugo Van Dienderen is gewezen volksvertegenwoordiger voor Groen! en is huidig voorzitter van Groen!Plus.