De meerderheid van het Franse parlement bereidt zich voor om het dragen van de boerka of van de niqab in alle openbare plaatsen te verbieden.

Zonder de politieke crisis die het land kent en de verdaging van het debat naar een datum nà de verkiezingen, zou het Belgische parlement reeds een gelijkaardige tekst, die zelfs gevangenisstraffen voorziet, goedgekeurd hebben.

In het noorden van Italië passen bepaalde lokale overheden reeds strafmaatregelen toe op vrouwen die een sluier dragen. Zich baserend op oude antiterroristische wetten, heeft de gemeentepolitie van Novara aldus onlangs een boete van 500 euro opgelegd aan een moslimvrouw omwille van haar kledingdracht.

Het debat over een boerkaverbod beroert eveneens Zwitserland, Duitsland en verschillende andere Europese landen. Hoewel er soms een islamofobisch sentiment achter schuilgaat, luidt één argument dat het vaakst terugkomt, dat het om het belang van de vrouwen zelf gaat. Men meent immers dat een verbod van de sluier hen zou helpen zich te bevrijden.

Deze hypothese wordt door geen enkel feit, door geen enkele studie gestaafd. Doordat het zo overduidelijk de gelovigen van een specifieke godsdienst viseert, riskeert het verbod veeleer de (weinige) betrokken vrouwen te stigmatiseren en hen nog méér uit de samenleving uit te sluiten.

Om het probleem op een ernstige manier aan te pakken dient men de werkelijke consequenties van de beslissingen in dit domein onder ogen te zien.

Het voorstel om vrouwen met een boerka of een niqab de toegang te verbieden tot openbare plaatsen als een ziekenhuis of een overheidsgebouw, kan bijvoorbeeld enkel maar als resultaat hebben dat deze vrouwen afgeschrikt worden er nog naartoe te gaan. Dat is geen bevrijding.

Een verbod kan in strijd zijn met de normen inzake mensenrechten, in het bijzonder met het recht op respect voor het privéleven en de persoonlijke identiteit, en het recht op de vrijheid de eigen godsdienst of overtuiging te belijden.

De Europese Conventie van de Rechten van de Mens preciseert dat deze rechten geen voorwerp kunnen uitmaken van andere beperkingen dan die welke in een democratische samenleving noodzakelijk zijn voor de openbare veiligheid, voor de bescherming van de openbare orde, de gezondheid en de publieke moraal, of voor de bescherming van de rechten en de vrijheden van iemand anders.

Niemand is erin geslaagd aan te tonen dat het dragen van de boerka of de niqab enig gevaar betekent voor de democratie en de openbare veiligheid, zelfs niet dat het een belangrijk maatschappelijk probleem vormt.

Niettemin heeft men deze kledingspraktijk voor het voetlicht geplaatst door de nadruk te leggen op de noodzaak er een debat over te organiseren en er dringend een wet over te maken. Andere problemen, die veel groter zijn, zoals ongelijkheid en interculturele spanningen, worden aldus, al dan niet opzettelijk, aan de kant geschoven. We vergissen ons van debat.

In principe zou de staat het moeten vermijden om over kledingdracht wetten uit te vaardigen. Desalniettemin vereist het algemeen belang in bepaalde gevallen dat de mensen omwille van veiligheidsoverwegingen of voor identificatie hun gelaat tonen. Daar is geen discussie over.

Overigens werd er in dit opzicht geen enkel ernstig incident gemeld over de weinige vrouwen die een boerka of een niqab dragen.

Het staat buiten alle twijfel verheven dat het statuut van de vrouw in bepaalde religieuze groeperingen een ernstig probleem vormt, dat men niet moet ontwijken. In elk geval is het niet door het verbieden van de kledij, dat enkel maar een symptoom is, dat men daar daadwerkelijk iets aan doet.  

Terecht reageren we fel tegen de regimes die de vrouwen het dragen van de sluier opleggen. Dat is een door en door repressieve en onaanvaardbare maatregel, maar men bestrijdt dat niet door deze kledij in Europa te verbieden.

Thomas Hammarberg

Thomas Hammarberg is commissaris Mensenrechten bij de Raad van Europa in Straatsburg.

*Uit: Le Monde, 28 mei 2010. Vertaling: Johny Lenaerts.