Niet toevallig in de Vooruit

Karim Zahidi, wiskundige en lid van de Vooruitgroep, opende de dag, die hij omschreef als een denk- en doe-dag over het socialisme van de eenentwintigste eeuw.

De Dag van het Socialisme is ontstaan uit de ‘Ronde Tafel van Socialisten’. “Geen schimmige organisatie”, maar een samenwerking ontstaan naar aanleiding van twee opiniestukken, één van Peter Mertens en één van Jan Blommaert.

Hij beschreef de bijzondere mix van deelnemers: kunstenaars, vakbondsmensen, leden van linkse partijen, … Niet bijeengekomen voor een electorale strategie, maar om gezamenlijk te discussiëren over socialisme.

“We zitten vandaag niet toevallig in de Vooruit, opgericht door visionaire socialisten in de negentiende eeuw.”

SP.A te veel meegegaan met privatiseringen

Daniël Termont, burgemeester van Gent, sprak over de crisis als gevolg van het ongebreidelde kapitalisme. “Dit is een kantelpunt. Steeds meer mensen zijn het er over eens dat de slinger veel te ver is doorgeslagen.”

Hij hekelde het feit dat de luchtbel van de crisis niet openspatte in het gezicht van de bankiers, maar in dat van gewone mensen. Hij riep de socialisten op om niet te blijven tolereren dat bedrijven mensen afdanken, zelfs als ze winst maken.

Hij erkende dat de sociaaldemocratie zich veel te veel heeft laten duwen in het ‘keurslijf van het neoliberalisme’, door de zogenaamde ‘derde weg’. Bij ons vertaald als de ‘actieve welvaartstaat’ van Frank Vandenbroucke.

“Ook mijn partij was een tijdlang het noorden kwijt. Een socialistische partij mag zijn economisch standpunt niet verwaarlozen. Ook wij hebben te veel mee gedaan aan de privatiseringen.”

Hij riep de socialisten op om de Europese politiek niet te laten liggen, “want daar zit de echte macht, de macht over de economie”.

“Links moet de kansen grijpen die er nu zijn”, zo waarschuwde hij, “als links geen antwoorden biedt, zullen de mensen zich tot de rechtse populisten wenden. Mensen die bang zijn om te verliezen wat ze nog hebben, zullen de populisten geloven”.

Hij vroeg de socialisten verantwoordelijkheid op te nemen; de notionele intrestaftrek af te schaffen en dringend orde op zaken te stellen bij de FOD Financiën.

Verder schoof hij de vermogensbelasting en een belasting op de speculatie naar voren.

Hij stelde voor om de negatieve gevolgen van de door de EU opgelegde privatisering om te buigen door garanties te eisen van alle nieuwe spelers op de markt in zake dienstverlening en personeelsbeleid.

Tenslotte vroeg hij te breken met de oude traditie van links om “meer te kijken naar wat ons scheidt en niet naar wat ons bindt. We moeten samen streven naar gemeenschappelijke doelstellingen en strategieën.”

Afsluiten deed hij met volgende boodschap: “Zolang mensen geloven om samen te zoeken naar antwoorden is het socialisme nog niet dood. Leve het socialisme.”

“Tof om kameraden te kunnen zeggen tegen een volle zaal zonder ze je vreemd aanstaren”

Een luchtigere noot (alhoewel) werd gebracht door Mong Rosseel, beter bekend als Vuile Mong, van het Gentse gezelschap de Vieze Gasten. Hij bracht een monoloog over 1 mei en zijn kompaan Jan. In het midden van de monoloog zette Vuile Mong de Internationale in, waarop de zaal rechtsprong en met gebalde vuist meezong.

Linkse winterslaap

Jan Blommaert, professor Afrikaanse taalkunde en sociolinguïstiek aan de UGent, zag dat links uit zijn winterslaap is opgestaan. “Deze keer blijven we wakker!”

Daarna was het de beurt aan de werkgroepen: economie, democratie, oorlog & vrede, werk & inkomen, multiculturalisme, sociale zekerheid, onderwijs en ecologie.

De pauzes waren ideaal om na te praten, DeWereldMorgen.be stoorde deze gesprekken om deelnemers te vragen waarom ze hier waren en wat ze ervan vonden.

Tom De Meester van PVDA-Oost-Vlaanderen: “Ik ben hier vandaag om te discussiëren over het socialisme. Dat gaat verder dan wat er allemaal mis loopt met het kapitalisme. Want daar is iedereen het over eens, zelfs de Franse president Sarkozy. We moeten het hebben over hoe we eruit komen en waar we naartoe willen. Daarover willen we het hier met 700 mensen hebben.”

“Open en constructief, los van electorale kortetermijndenken. Om het te hebben over de maatschappijvisie van vandaag en van de toekomst. Het is tof om nog eens over de fond te kunnen discussiëren. Je voelt ook wel dat er veel stof is om verder uit te diepen. De mensen verwachten er veel van. De sfeer zit er in elk geval goed in.”

George Michielsen, gepensioneerd arbeider uit Antwerpen: “Ik moet zeggen het deugd doet hier met zovelen te zijn. Kameraden uit alle streken, en uit alle mogelijke sectoren, jonge academici, mensen van verschillende politieke partijen, ngo’s, migrantenverenigingen, maar ook oude arbeiders en delegués zoals ik.”

“Dat wij op een dag als vandaag samen ervaringen kunnen uitwisselen en discussiëren over het socialisme, dat doet deugd. De werkgroepen zijn bijzonder leerrijk, vooral omdat we konden werken in kleine groepjes. Ik heb heel wat nieuwe mensen leren kennen.”

Karel Peeters, bediende in een bedrijf uit de Gentse Kanaalzone: “Voor mensen die in een havenbedrijf werken, is het niet evident om eens samen te kunnen zitten met mensen die heel ander werk doen. Je hebt zoveel te doen op je werk, dan nog je kinderen, je bent actief bij de voetbalclub van je kinderen … Ik probeer ook in mijn gemeente in het lokale verenigingsleven actief te zijn, dan is er nog het vakbondswerk. Veel tijd blijft er niet meer over.”

“Hier zijn mensen, socialisten, gelijkgestemden van overal, verzameld op een plaats. Gelijkgestemden, dat wil niet zeggen dat er niet gediscussieerd wordt, he, integendeel. Maar geen lege discussies. Wel over hoe we het moeten aanpakken. Hoe we als socialist aan de slag kunnen, hoe we met het socialisme een alternatief voor het kapitalisme op de kaart kunnen zetten.”

Hassan, student in Brussel: “Ik vind deze dag zeer interessant. Ik heb meegedaan aan de werkgroep over multiculturalisme. Daar was heel wat discussie over de thema’s die de samenleving raken. Veel linkse mensen zijn ook beïnvloed door het mainstreamdenken dat ons wordt opgelegd door rechts. Daarnet zei Nadia Fadil: ‘Links kan ook racistisch zijn, links kan ook islamofoob zijn’. Dat is jammer genoeg waar. Denk maar aan Lukas Vander Taelen van Groen!.”

“Dat is een serieus gevaar voor de socialistische bewegingen. We hebben hier ook dergelijke denkbeelden gehoord. Godsdienst is misschien als opium, maar dat betekent niet dat je gelovige mensen moet gaan behandelen als de vijand. De hoofddoek is zo’n kwestie die mensen tegen elkaar opzet. Iedereen moet vrij zijn om gelijk wat te kunnen geloven en gelijk wat op zijn of haar hoofd te zetten als iemand dat wil. Als we vrouwen met een hoofddoek gaan bekijken als ‘islamist’ of als ‘voorhoede van de sharia’, waarin verschilt links dan nog van rechts?”

“Werkmensen mogen zich niet laten verdelen. Of je nu arbeider bent of bediende, of je nu zwart, bruin of geel bent, of je nu christen, moslim of boeddhist bent, het kapitalisme buit iedereen uit, gebruikt je en smijt je dan buiten, om nog eens ‘geactiveerd’ te worden in de uitzendsector of in een callcenter. Socialisme betekent ook antiracisme.”

Welk socialisme willen we?

De plenaire slotmeeting boog zich over de vraag ‘Welk socialisme willen we?’ Eerste spreker was Hana Al Bayaty, een Irakese journaliste en cineaste, actief bij vluchtelingenorganisaties.

Zij riep op tot een actievere steun aan het Iraakse verzet. “De invasie was een gewapende poging tot invoering van een neoliberale globalisering. Om het verzet tegen de bezetting en tegen de privatiseringen te breken, werd het volk verdeeld in sectaire groepen.”

“Dé misdaad van het Iraakse volk was dat het in een ontwikkelingsland leefde dat het recht opeiste tot nationalisering. Omdat het zich niet wou onderwerpen aan liberalisering en imperialisme werd het geviseerd. Het verzet komt tot uiting in cultuur, kunst, politiek, maar ook gewapend verzet.”

“Er was veel tegenstand tegen de invasie. Men wou blijkbaar het verzet in Irak zelf niet steunen. Het Iraakse volk moet dus alleen vechten tegen de mondialisering om te vermijden dat andere landen worden aangevallen.”

Daarna werd een reportage van Victoria Deluxe getoond van de staking bij Opel-Antwerpen.

ABVV-secretaris Bruno Verlaeckt sprak van een ‘zeer geslaagde dag’. Hij benadrukte het belang van de werknemersbeweging in de socialistische beweging. Het vakbondswerk is zeer belangrijk en staat voor grote uitdagingen.

Net door het succes – België is een van de landen met de sterkste vakbondsactiviteit in Europa – bestaat de neiging om op je lauweren te gaan rusten. Hij wees er ook op dat de appreciatie en het vertrouwen dat de vakbonden krijgen van de werknemers, niets zegt over hun reële macht en invloed.

Antwoorden op de pensée unique

‘We moeten een antwoord bieden op de neoliberale pensée unique. De socialistische beweging heeft nood aan een nieuwe marketingstrategie. Hand in hand met de liberalen privatiseren, is een doodlopend straatje gebleken. Socialisten moeten innoveren en het socialisme in een modern kleedje steken. Een vakbond kan niet zonder politiek verlengstuk.” 

Hij waarschuwde verder voor het rechtse populisme: “onze achterban is de afgelopen twintig jaar murw geslagen door de burgerlijke media”. Als besluit deed hij een oproep om opnieuw aan marketing te doen, “maar dan in het algemeen belang”.

Karim Zahidi bracht met het lied van de handelaars een hommage aan Bertold Brecht. Daarna was het de beurt aan François Houtart, kanunnik, godsdienstsocioloog, en professor emeritus aan de UCL, en medestichter van het Wereld Sociaal Forum. Hij sprak over de noodzaak om opnieuw de inhoud te bepalen van het socialisme, “niet als dogma, maar als een project dat altijd moet worden opgebouwd”‘.

Hij had het over een ‘systeemcrisis van het kapitalisme’ en de alternatieven die naar voren moeten worden geschoven. Daarbij vermeldde hij de strijd tegen de klimaatverandering, de noodzaak om weer de nadruk te leggen op de gebruikswaarde van producten en niet hun ruilwaarde, de algemene democratisering van alle sociale entiteiten en het belang van de multiculturaliteit, ook binnen de linkse beweging.

Hij bejubelde het pluralisme van links, de duizenden initiatieven die dit nieuwe socialisme mee opbouwen. Dit socialisme kan hoop en nieuwe dimensie geven aan acties aan zovele mensen in deze wereld.

Na een reportage van Victoria Deluxe over de vakbondsacties bij Carrefour was het de beurt aan Aleidis Devillé, als sociale wetenschapster verbonden aan de KU Leuven. Zij zag dat het wel goed zat met het socialisme, maar waarschuwde dat het minder goed gaat met de werknemers. Meer werklozen, meer daklozen en een schoolsysteem dat er niet in slaagt kansen te bieden aan iedereen.

Pleidooi om krachten te bundelen

Ze benadrukte dat het anders moet. Ondanks het feit dat het socialisme een belangrijke kracht is in onze samenleving, vindt ze dat we moeten toegeven dat we in ‘rechtse samenleving’ zitten. Ze hield een stevig pleidooi om de krachten te bundelen. Om de oude waarden, van de arbeidersstrijd, van Daens, van de jonge intellectuelen die in de fabrieken gingen werken, in te zetten bij de aanpak van nieuwe uitdagingen. Ze eindigde met de hoopvolle boodschap: “Wat onze overgrootvaders konden, kunnen wij ook”.

Daarna was het tijd voor een komische noot met taalvirtuoos Didi de Paris.

Afsluiten deed Dominique Willaert van Victoria Deluxe namens de Ronde Tafel van Socialisten.

Hij maakte de stand van zaken op van het socialisme. “De laatste twintig jaar werd de vrije markt door velen omhelst. De sociaaldemocratie verwees ideologie naar de antiekzolder”.

Maar Willaert bracht geen pessimistisch verhaal. “Wij geloven in de maakbaarheid van de samenleving.”

Hij riep de aanwezigen op om naast het sociaal overleg, weer de strijd naar voren te schuiven, om woede te voelen over de minachting die de machthebbers hebben voor de zwaksten. Want, zo stelde hij, “woede, colère en ontzetting zijn onze drijfveer, maar onze brandstof is een onverbeterlijk geloof in het socialisme”. Hij besloot: “geen slappe handjes, geen gezeik, maar echt socialisme”.

De Dag van het Socialisme werd afgesloten met, hoe kan het ook anders, het zingen van de Internationale.