Volgens de autoriteiten zou België een broedhaard zijn voor de Koerdische verzetsbeweging PKK, die op de internationale lijst van terreurorganisaties staat. Jonge Koerden worden weggeplukt uit Koerdische gezinnen en gedeporteerd naar opleidingskampen in het buitenland. Daarnaast werven leden van de PKK op een illegale manier fondsen door Koerden te bedreigen en af te persen.

De gecoördineerde razzia werd hoogstwaarschijnlijk achter de schermen georchestreerd door Belgische en Turkse politici. In maart 2009 kwam de Turkse president, Abdullah Gül, op staatsbezoek naar ons land. Negen maanden later, in de december 2009, was het de beurt aan premier Yves Leterme (CD&V) om een bezoek te brengen aan Ankara.

Beide partijen waren het er over eens dat de Belgische en Turkse politiediensten zouden moeten samenwerken om de Koerdische oppositie in ons land de kop in te drukken. Daarbij werd in het bijzonder de Koerdische zender ROJ TV geviseerd. In januari 2010 werd de Turkse ambassadeur ontvangen door minister van Justitie Stefaan De Clerck (CD&V) en premier Leterme. Om de geplande razzia te bespreken?

ROJ TV

Derwich Ferho, voorzitter van het Koerdisch Instituut in Brussel, vindt de beschuldigingen tegen de PKK pure onzin, maar zit zichtbaar verveeld met de hele situatie. “Al 32 jaar wordt de PKK beschuldigd van dergelijke zaken. Indien er harde bewijzen zijn, ga ik volledig akkoord dat de daders moeten worden gestraft. Maar zonder bewijzen moeten de beschuldigingen stoppen. Het blijven geruchten en roddels zonder bewijzen. Daar kan ik niet mee akkoord gaan.”

Ook bij de Koerdische satelietzender ROJ TV vond een huiszoeking plaats. ROJ TV wordt ervan beschuldigd propaganda te maken voor de PKK. ROJ TV staat sinds zijn ontstaan in het oog van de storm. Volgens de Turkse grondwet is het voor minderheden verboden zich cultureel te uiten. Daardoor was ROJ TV genoodzaakt om vanuit het buitenland te opereren.

Derwich legt uit wat voor een zender ROJ TV is: “Ze proberen zoveel mogelijk informatie te brengen over de Koerdische kwestie, over de actualiteit in Koerdistan, de vrijheidsstrijd, de culturele rechten en activiteiten. De Koerdische samenleving wordt dus in al haar aspecten in beeld gebracht. Het is belangrijk dat de Koerden weten wie en wat ze zijn. De taal, cultuur en geschiedenis. ROJ TV is daar mee bezig, en niet met terrorisme. ROJ TV werkt binnen het kader van de Belgische en Europese wetgeving.”

Derwich heeft het het volste vertrouwen in de werking van het Belgisch gerecht, maar vreest vooral de Turkse manipulaties. “De Belgische politiek, de antiterreureenheden en, in mindere mate, het Belgische gerecht, worden zwaar gemanipuleerd door de Turkse staat. Dat vinden we een groot probleem.”

Geen terrorisme

Om de eenheid van de Turkse staat te verzekeren, mogen minderheden zich in het openbaar alleen maar presenteren als Turken. Het is voor hen verboden om zich uit te drukken als een Koerd, een Griek, een jood of een andere minderheidsgroep. Het is evenmin toegelaten om als minderheidsgroep bepaalde rechten of eisen te stellen.

Om die reden houdt Turkije al 15 jaar lang een heksenjacht op Koerdische tv- en radiozenders. ROJ TV wordt  er ook nog van beschuldigd propaganda te verspreiden voor de PKK. De PKK staat immers op de internationale lijst van terroristische organisaties.

Derwich ontkent niet dat op ROJ TV over de PKK en zijn activiteiten wordt gepraat, maar gaat niet akkoord met het begrip terreurorganisatie. “We hebben al juridische stappen genomen in Straatsburg en Luxemburg. De rechters oordeelden dat de PKK geen terroristische organisatie is en dat ze uit de terreurlijst moet worden geschrapt. Maar daarover is er politieke onwil. Politici willen dat de PKK op die lijst blijft.”

Vervolgens legt Derwich duidelijk uit waarom de PKK niet te vergelijken is met andere terreurorganisaties zoals Al Qaeda of Hamas: “Hamas heeft een heel duidelijke lijn: ze zijn anti-Amerika en anti-joods. Volgens Hamas heeft Israël geen bestaansreden. De PKK daarentegen is geen antigroepering.

De PKK is bereid om met iedereen samen te leven in een democratisch land. De PKK is evenmin tegen de Verenigde Staten, maar tegen de politiek die de VS voert, omdat die politiek tegen de PKK is gekant. De PKK heeft nooit aanslagen gepleegd in Europa. De PKK heeft nooit Europese steden gebombardeerd of vliegtuigen gekaapt. Er zijn nooit aanslagen geweest tegen onschuldige mensen in drukke straten van Ankara, Istanbul of Dyarbakir. Het gaat louter om gevechten tussen twee militaire krachten: het Turkse leger en de PKK-guerilla.

Wat heeft de PKK in Koerdistan gedaan? Is dat angst en terreur brengen, of is dat de Koerdische bevolking hoop geven voor vrijheid, hoop geven om te leven zoals normale mensen? Kijk naar de Turkse staat: die moordt al 80 jaar door een culturele genocide. Al 80 jaar zijn de taal en de cultuur van de Koerden verboden. Het was verboden om te zeggen dat de Koerden ook bestaan, zelfs het woord ‘Koerd’ was verboden. Dat is pas terrorisme en misdaad.

Indien hier in Vlaanderen het Nederlands zou worden verboden en betogers zouden worden doodgeschoten en gearresteerd, denk je dat Vlamingen alles zomaar zouden blijven slikken? Natuurlijk niet! Zij zouden daar net als wij op reageren”, aldus Derwich.

Geen separatisme meer

Van bij haar onstaan in 1978 streefde de PKK naar een onafhankelijke staat, samen met de Koerden in de omringende landen. Turkije heeft die beweging autoritair de kop ingedrukt. Maar de eisen van de PKK en de Koerden zijn intussen bijgesteld.

“Nu wil iedereen gewoon een democratische samenleving. We spreken niet meer van een vrij Koerdistan met louter een Koerdische bevolking. Net zoals we evenmin kunnen spreken van een Turkije met alleen maar Turken. In de grootsteden leven naast de miljoenen Koerden ook nog andere volkeren. Daarom dat we een democratische samenleving willen opbouwen die goed is voor iedereen. Daar pleiten alle Koerdische organisaties al jaren voor. In een tijdperk waar in Europa de grenzen stilletjes aan verdwijnen, willen de Koerden zich niet isoleren door zelf grenzen te maken. We moeten mee evolueren met de tijd.”

De situatie van de Koerden in Irak is een voorbeeld voor de Koerden in Turkije. In Irak hebben de Koerden recht op onderwijs in het Koerdisch, eigen media en alle rechten die alle andere volkeren in Irak ook hebben.

Irak kent momenteel een vorm van federaal systeem. In een staat met veel etnische en religieuze verschillen is dat beter. In principe moet zoiets ook mogelijk zijn in Turkije. “Dat mag gerust de Democratische Republiek Turkije zijn. De naam moet niet veranderen, zolang de Koerden onderwijs in hun eigen taal mogen geven. Zolang de Armeniërs zich als Armeniërs mogen uiten en naar hun kerken gaan. Als de realiteit in Turkije verandert, zullen de Koerden niet meer naar wapens grijpen. Maar als de staat hen blijft negeren en onderdrukken, hebben de Koerden geen andere keuze”, aldus Derwich.

Toch is Derwich niet blind voor de fouten uit het verleden. “We waren vroeger te links. Nu weten we dat dat niet nodig was. Ik heb ook veel te links gereageerd. Nu besef ik dat ik toen naast de kwestie zat en meer de realiteit onder ogen moet zien. We wilden in het begin de wereld en het proletariaat redden. Daarna pas waren we bezig met Koerdistan. We dachten dat we Koerdistan nooit zouden kunnen redden zonder eerst de wereld te redden. Maar nu is dat helemaal anders. We moeten vanuit ons eigen gezin beginnen.”

Nieuwe rechten

Vorig jaar kregen de Koerden de toestemming van de Turkse overheid om onderwijs in de eigen taal te geven. Maar Derwich ontkent dat ten stelligste: “Dat zijn leugens en propaganda van de Turkse staat. Koerdisch onderwijs is nog steeds verboden. Koerdische privélessen zijn wél toegelaten, maar voor de deur van de leslokalen staan er altijd twee soldaten de wacht te houden. Om de Koerden te intimideren. Ze controleren wie er binnen en buiten gaat en willen weten wie er naar die lessen komt, wie het financiert enz. Op die manier proberen ze de mensen te ontmoedigen om te komen. Elke cursus moet na 3 maanden stoppen, want ze kunnen het niet meer volhouden. Is dat vrijheid voor de Koerdische taal?”

Daarnaast is er nog iets veranderd: nu mag er over de Koerdische kwestie gediscussieerd worden. Maar enkel in het Turks. “En op de Turkse manier: de eenheid van het volk, de taal en de vlag moeten worden gerespecteerd. Daar kan je niet aan raken. Koerden moeten dus nog steeds Turks onderwijs volgen, ze mogen niet spreken over eventuele autonome regio’s en ze mogen niet spreken over de Koerdische culturele rechten. Vandaag heb ik gehoord dat Turkije de grondwet gaat aanpassen om aan de Europese criteria te voldoen. Ik hoop dat er iets ten goede zal veranderen voor de Koerden.”

Politiek immobilisme

Sinds jaar en dag probeert Turkije Koerdische politici het leven zuur te maken. In december 2009 heeft het Grondwettelijk Hof de enige legale Koerdische politieke partij – de DTP – verboden. Volgens het hof was de DTP er enkel op uit om Turkije uit elkaar te doen vallen.

Derwich: “Ze was enkel bezig met het verdedigen van de rechten van de Koerden. Voor Turkije is dat al voldoende om als ‘separatistisch’ te worden beschouwd. Zich Koerd noemen was en is nog steeds ‘separatistisch’. De Koerdische politici van de DTP dreigden er mee om uit het parlement te stappen. De regering, het leger en de president hebben de DTP-parlementsleden gesmeekt om zich niet terug te trekken. Dan zouden er nieuwe verkiezingen moeten plaatsvinden. Onze politici zijn dan teruggekeerd naar het parlement onder een andere partijnaam, de BDP, de partij voor Vrede en Democratie. Maar amper twee dagen later heeft de overheid meer dan 1.500 partijleden aangehouden, onder wie 140 kaderleden en 16 burgemeesters. Is dat democratie in Turkije?”, vraagt Derwich zich retorisch af.

Europese Unie

De Europese Unie heeft Turkije verplicht de Koerdische kwestie op te lossen vooraleer het land kans maakt om de EU te vervoegen. Dat geeft de Koerden steun in hun strijd voor meer rechten in Turkije. Turkije wil immers zeer graag bij de Europese club horen. Derwich hoopt wel dat Europa het been stijf zal houden: “Turkije wil bij Europa komen, maar wel volgens eigen criteria. Ik hoop dat de EU niet zal buigen voor Turkije en de criteria van Kopenhagen zal volgen. Als de EU voor de Turkse druk buigt, zal de Koerdische kwestie nooit volledig opgelost raken. Maar ik heb er wel goede hoop op.”