Algemeen directeur Patrick Develtere herinnert meteen aan het begin. Een band smeden tussen de universiteit en de samenleving die zich organiseert, het zogenaamde middenveld. Dat was het idee dat 35 jaar geleden groeide in de christelijke arbeidersbeweging, het ACW. Daaruit ontstond het HIVA. Het heeft al die jaren niet opgehouden kennis op te bouwen over wat mens en samenleving meest raakt om daarmee zowel maatschappelijke organisaties als overheden te voeden.

Intussen telt HIVA een negentigtal medewerkers, 82 vaste en zowat 10 vrije medewerkers. Hun onderzoek verloopt veelal in samenwerking met het beleidsniveau, van lokaal tot nationaal, verder Europees en internationaal met de Internationale Arbeidsorganisatie.

Onderzoek voor maatschappelijke verandering

Het zal sommigen misschien vreemd doen opkijken, maar de ‘Hivanen’ – zoals deze onderzoekers zich noemen – gaan prat op hun gedrevenheid tot maatschappelijke verandering. Hun leuze spreekt voor zich: “we willen onderzoek dat werkt!”. Ze streven naar onderwijs met gelijke kansen, algemene sociale bescherming, sociaal woonbeleid of een humaan migratiebeleid, op basis van het zoeken van kennis.

Belangrijk intussen is de samenwerking met andere universiteiten in eigen land. En HIVA werkt ook steeds internationaler, met centra in Europa en Noord-Amerika, meer recent ook in China en in Afrika, in Kinshasa (Congo) en Dakar (Senegal).

De minister: “Soms lijkt immobilisme ons lot”

Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen (CD&V)  wijst uitgebreid op het belang van studie en onderzoek voor het voeren van een sociaal beleid.

Uitdrukkelijk roemt hij de grote impact van het HIVA-onderzoek. Dat gaf en geeft mee vorm aan ons maatschappelijk model. Het is stilaan uniek in onze globaliserende wereld, geeft hij nog mee. De rol van het middenveld vindt hij belangrijk. Want dat brengt de nodige dynamiek inzake zorg voor de zwakkeren en om niet toe te geven aan een ongebreidelde marktwerking.

De minister laat even het achterste van zijn tong zien: “In deze turbulente tijd waarin veel in transitie is, is het maar de vraag welke impact Vlaanderen en België nog hebben. Kunnen wij nog wel de welvaart verzekeren? Hebben politici nog de moed en de autoriteit om zaken te bewegen? Soms lijkt immobilisme ons lot.”

Waarna hij zijn betoog ombuigt: “Blijf ons confronteren met jullie onderzoek, als een voortdurend appèl aan de daadkracht van de politiek.”

Of, met andere woorden. De omzetting door politici van maatschappelijke ambities in recht en wet komt zelden of nooit vanzelf. Het is de samenleving die zich in beweging moet zetten om meer en beter verdeelde welvaart en welzijn af te dwingen.

Het hele verjaardagsjaar lang zal HIVA zich toespitsen op het thema van de kwetsbaarheid van mensen en samenleving. Er zijn tien studiemomenten voorzien. Professor Ides Nicaise is meteen aan de beurt, met een doorlichting van het Europese armoedebeleid. Hij trapt af met een niet mis te verstane uitspraak: “Het aantal armen is sinds 1985 veeleer gestegen dan gedaald. De ongelijkheid is toegenomen. Het is hard nodig dat dit publiek wordt toegegeven.” En hij besluit: “Europa bestrijdt armoede, … maar produceert er ook.”

Eén minpunt. Bij al die kennis die HIVA verzamelt, dringt zich de conclusie op dat HIVA nog al te weinig de belangrijke motor van het maatschappelijk debat is die het kan en eigenlijk moet zijn.