Barricades in de noordelijke volkswijken van Abidjan na de zware gevechten van dinsdag 15 maart
Nieuws, Wereld, Afrika, Politiek, Nationalisme, Zuid-Afrika, Frankrijk, Tmd, Sancties, HRW, Burgeroorlog, Ivoorkust, Alassane Ouattara, Laurent Gbagbo, Afrikaanse Unie, ECOWAS, Abidjan, RTI, Jeugdmilities, BCEAO, Cacao-export, Afrikaanse diplomatie, Haatzender -

Zware gevechten in volkswijken Abidjan. Ivoorkust zinkt weg in burgeroorlog

Nadat de zoveelste bemiddelingspoging van de Afrikaanse Unie, eind vorige week in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba, weer eens op een mislukking is uitgelopen, begint de toestand in Abidjan en de rest van het land met de dag uitzichtlozer te worden. Zaterdag vielen al tientallen doden bij confrontaties met zware oorlogswapens, maandag en dinsdag breidden de gevechten zich nog uit.

woensdag 16 maart 2011 21:00
Spread the love

De wereldopinie heeft momenteel de ogen gericht op Noord-Afrika en vooral op Japan met de nucleaire gevolgen van de zware aardbeving van vorige week, maar ondertussen voltrekt zich nauwelijks zichtbaar elke dag opnieuw een menselijk drama in het West-Afrikaanse Ivoorkust.

De heropflakkering van de burgeroorlog, waar al zo veel voor werd gewaarschuwd tijdens de aanslepende politieke impasse van de laatste maanden, lijkt nu wel echt begonnen. Sinds begin maart wordt ook hevig gevochten in het westen van het land aan de grens met Liberia.

Zware gevechten in het westen van Ivoorkust

Woensdagochtend, rond 5 uur lokale tijd, zijn volgens correspondenten van het persbureau AFP, zware gevechten uitgebroken in de stad Duékoué in het westen van Ivoorkust. Getuigen hadden het over “ontploffende granaten en vuurgevechten met kalasjnikovs”. De stad ligt ongeveer 40 km ten zuiden van de vroegere frontlijn die Ivoorkust doormidden snijdt sinds de burgeroorlog van 2002-2003. Totnogtoe was de stad en de hele regio in handen van het regeringsgetrouwe leger, dat de uittredende president Laurent Gbagbo steunt.

Sinds begin maart rukken de ex-rebellen van de Forces Nouvelles (FN), die zijn aartsrivaal Alassane Ouattara steunen, steeds verder op in de richting van de Liberiaanse grens. De voorbije dagen hebben de FN-troepen al de controle weten te veroveren over de steden Toulépleu, Doké en Bloléquin, gelegen op ongeveer 100 km van Duékoué. Enkele legereenheden zouden overgelopen zijn naar de rebellen.

Een vluchtelingenstroom in de richting van Liberia kwam op gang. 75.000 Ivoriaanse vluchtelingen verblijven al in het stadje Toetown aan de Liberiaanse kant van de grens, meldde UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN.

Het zou de bedoeling zijn een corridor te veroveren om zo een directe uitweg te hebben naar de strategische havenstad San Pedro aan de Atlantische kust die de belangrijkste exporthaven is voor cacao. De handel in cacao, het belangrijkste exportproduct van Ivoorkust, ligt al een hele tijd compleet stil. Een direct gevolg daarvan is dat de prijs van cacao op de wereldmarkt de hoogte in schiet en momenteel op het hoogste niveau staat sinds 32 jaar. Ivoorkust is wereldwijd de belangrijkste producent van cacao.

Ouattara keert terug naar land in oorlog

Of de nieuwe gevechten in het westen iets te maken hebben met de televisietoespraak van Alassane Ouattara van dinsdagavond is niet meteen duidelijk.

Ouattara, die zondag terugkeerde naar Abidjan na zijn ontmoeting met de leiders van de Afrikaanse Unie in Addis Abeba van vorige week en nog tussenstops maakte in Abuja en Ouagadougou voor ultiem overleg met de presidenten van Nigeria en Burkina Faso, beiden nauw betrokken bij het zoeken naar een oplossing voor het Ivoriaanse drama, vond een land terug op de rand van de burgeroorlog. Gbagbo was ook uitgenodigd in Addis Abeba, maar weigerde te gaan.

Zaterdag waren de hevigste gevechten sinds maanden uitgebroken in de noordelijke volkswijken van Abidjan. Regeringsgetrouwe troepen deden daarbij een poging om Abobo, het belangrijkste bolwerk van Ouattara-aanhangers, te heroveren. Volgens diverse getuigen werd minstens een tiental mensen gedood. De weerstand was bijzonder hevig en soldaten gebruikten burgers als levend schild.

Later op de dag zouden ook in de wijken Koumassi, Yopougon, Andokoura en Adjamé gevechten zijn uitgebroken. “Overal in de stad liggen lijken op straat en branden barricades”, zei een getuige aan AFP.

Weg naar regeringswijk ligt open

De pro-Gbagbo-militairen wilden absoluut vermijden dat de wijk Williamsville in handen van de opstandelingen zou vallen. Daar bevinden zich twee grote kazernes van het regeringsleger en de veiligheidsdiensten. Algemeen wordt aangenomen dat als die vallen, de weg naar de centrale regeringswijk Plateaux en het presidentieel paleis open ligt. Zelfs in de chique buitenwijk Cocody was er zaterdag geweervuur te horen.

Zondag bleef het relatief rustig in de stad, maar maandagmorgen bij dageraad herbegonnen de gevechten in alle hevigheid. In Yopougon werd de privéwoning van stafchef-generaal Philippe Mangou, een van de trouwste steunpilaren van Gbagbo, twee uur lang onder vuur genomen door opstandelingen. In een officiële mededeling van het Ivoriaanse leger verklaarden de generaals maandagavond “als één man achter Gbagbo te blijven staan, klaar om af te rekenen met de vijanden van de staat”.

Dinsdag bleef het de hele dag onrustig in Abidjan en tegen de avond braken opnieuw zware gevechten uit in de wijken Yopougon en Adjamé. Ten minste vier leden van de jeugdmilities vonden de dood bij gevechten. Een imam werd op de drempel van zijn moskee doodgeschoten.

Toespraak Ouattara ‘tot de natie’

Dinsdagavond richtte Ouattarra zich tot de ‘natie’ in een toespraak die werd uitgezonden door zijn eigen televisiezender TCI vanuit zijn versterkte verblijfplaats in het Hôtel du Golfe, bewaakt door VN-blauwhelmen.

De verkozen president deed een ‘ultieme’ oproep tot Gbagbo om onmiddellijk op te stappen en zo een regelrechte burgeroorlog alsnog te voorkomen. Geheel volgens de afspraken van de top van de Afrikaanse Unie bood Ouattara zijn politieke tegenstanders, ook het Front Populaire Ivoirien (FPI), de partij van Gbagbo, aan om toe te treden tot een regering van nationale eenheid die hemzelf zou erkennen als enig wettelijk verkozen president van Ivoorkust. Voor Gbagbo zou dan een ‘elegante’ uitweg worden gezocht.

Ouattara deed ook een emotionele oproep tot het leger om in het belang van het land hun steun aan Gbagbo stop te zetten. Hij beloofde ook de oprichting van een ‘Waarheids- en Verzoeningscommissie’ die de slachtoffers van het geweld zou schadeloos stellen. Internationaal wordt de mogelijkheid onderzocht om Gbagbo te laten vervolgen voor misdaden tegen de menselijkheid door het Internationaal Strafhof in Den Haag.  

Volksverhuizing uit Abidjan

Een massale vluchtelingenstroom is op gang gekomen. Alleen al uit de dichtbevolkte noordelijke volkswijken van de economische hoofdstad Abidjan, een metropool met vijf miljoen inwoners, zou een echte volksverhuizing aan de gang zijn. Mensen durven nauwelijks nog de straat op te gaan uit vrees voor het aanhoudende geweld. Het openbaar vervoer rijdt niet meer en handelszaken sluiten de deuren om plunderingen te voorkomen.

De banken zijn al een poos dicht omdat ze geen geld meer in voorraad hebben door de sancties genomen door de Centrale Bank van de West-Afrikaanse Staten (BCEAO) in Dakar tegen de regering-Gbagbo. Het is de bedoeling om het regime zo op de knieën te dwingen door de geldkraan dicht te draaien. Een optie die maar matig succes kent, want Gbagbo heeft blijkbaar een stevige reserve weten aan te leggen uit de opbrengsten van de cacao-export en slaagt er voorlopig nog in om de lonen van ambtenaren en soldaten te betalen. Het economisch leven is zo goed als tot stilstand gekomen.

Volgens cijfers van de VN gebaseerd op de toestand eind februari zijn er al minstens 400 doden gevallen en een onbekend aantal zwaargewonden sinds de omstreden presidentsverkiezingen van 28 november 2010.

HRW kraagt ‘misdaden tegen menselijkheid’ aan

Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch heeft dinsdag een uitgebreid nieuw rapport gepubliceerd waarin gewapende groepen van beide kampen beschuldigd worden van ‘misdaden tegen de menselijkheid’.

Vooral het pro-Gbagbo-kamp zweept de nationalistische en anti-Franse gevoelens hoog op en schrikt er niet voor terug om de gevreesde patriottische jeugdmilities in te zetten tegen iedereen die niet beantwoordt aan de eng-nationalistische interpretatie van de ‘ivoirité’. Charles Blé Goudé, de leider van de jeugdmilities, zei maandag nog dat “zijn mannen iedereen zouden vernietigen die zich tegen de autonomie en eenheid van Ivoorkust keert”. 

Buitenlanders krijgen de schuld van alles wat fout loopt in Ivoorkust. De staatszender RTI, nog steeds stevig in handen van Gbagbo-getrouwen, wordt zelfs al vergeleken met de beruchte Radio des Mille Collines in het Rwanda van 1994 als het aankomt op de verspreiding van haatzaaiende boodschappen.

Dinsdag maakte het Franse Canal+ in een gortdroge mededeling bekend dat “het de zender RTI niet langer aanbiedt via het Afrikaanse kabelnetwerk”. De echte reden – gaat het om een sanctie onder druk van Parijs? – werd niet meegedeeld.

Buitenlanders geviseerd door jeugdmilities

Vooral de grote migrantenbevolking uit Mali, Burkina Faso en Niger wordt door de jeugdmilities geviseerd, net als iedereen die uit het noorden van het land afkomstig is of Dioula spreekt. Het noorden heeft bij de verkiezingen van 2010 in grote mate voor Alassane Ouattara gestemd, die door de Ivoriaanse onafhankelijke verkiezingscommissie, ECOWAS, de Afrikaanse Unie, de VN en de belangrijkste landen algemeen wordt erkend als de wettig verkozen president van het land.

Gbagbo, die al sinds 2000 aan de macht is, wil evenwel van geen wijken weten en heeft een eigen regering aangesteld en kan nog altijd rekenen op de steun van het leger, de veiligheidsdiensten, de milities en in toenemende mate huurlingen uit Liberia en Sierra Leone.

Oud-kolonisator Frankrijk, dat al sinds 2002 overhoop ligt met Gbagbo, maar nog veel economische belangen heeft in het potentieel rijke land, wil de lopende sancties tegen het Gbagbo-kamp nog uitbreiden en krijgt daarvoor hoe langer hoe meer steun van andere landen, onder meer van de G8, die maandagavond in Parijs bijeen was en de visie van Frankrijk in grote lijnen deelt.

Zuid-Afrikaanse bondgenoot kwijt

Ondertussen is ook de Zuid-Afrikaanse diplomatie overstag gegaan. Pretoria toonde zich de afgelopen maanden een koele minnaar van Gbagbo en stond veeleer weigerachtig tegen de verdergaande plannen van ECOWAS, het economisch samenwerkingsverband van West-Afrikaanse staten onder leiding van Nigeria, om harder op te treden tegen Gbagbo, inclusief een militaire interventie.

Dinsdag verklaarde een woordvoerder van het Zuid-Afrikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken dat zijn land zich volledig achter de standpunten van de Afrikaanse Unie schaart en alleen Ouattara als de wettig verkozen president van Ivoorkust erkent. Hij riep Gbagbo meteen op om onmiddellijk op te stappen in het belang van zijn land en de vrede. Gbagbo lijdt daarmee een zwaar gezichtsverlies in Afrika. Hij staat nu zo goed als compleet geïsoleerd. 

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!