Op een satellietbeeld is duidelijk te zien hoe de Limpopo (paars-grijs gekleurd) in januari 2013 als gevolg van aanhoudende regenval fors buiten zijn oevers trad. De stad Chókwe verdween helemaal onder water (foto: NASA Earth Observatory door Jesse Allen en Robert Simmon).
Nieuws, Afrika, Milieu, Klimaatverandering, Zuid-Afrika, Noodhulp, NGO's, Klimaatakkoord, Zimbabwe, Maputo, Mozambique, Overstromingen, Malaria, Broeikasgassen, Limpopo, Cholera, OCHA, Donorgemeenschap, Armando Guebuza, Malawi, Analyse, Zambezi, Natuurrampen, Instituto Nacional de Gestão de Calamidades (INGC), Provincie Gaza, Nampula, Cahora Bassa-dam, Chókwe, Xai-Xai, Mediabelangstelling, Rampenbestrijding, Plano Nacional de Adoptação às Mudanças Climáticas, CERF (Central Emergency Response Fund), Krokodillen, Frelimo -

Zwaarste overstromingsramp in Mozambique in 13 jaar laat wereld koud

De ene natuurramp is duidelijk de andere niet. Orkaan Sandy, die vorig jaar het noordoosten van de VS teisterde, of de huidige sneeuwstormen kunnen op veel media-aandacht rekenen. De zwaarste overstromingsramp in 13 jaar die Mozambique sinds 12 januari in de ban houdt, laat de wereld echter grotendeels koud. Toch vielen er volgens de laatste cijfers van VN-organisaties ruim 105 doden en blijven meer dan 212.000 mensen ontheemd achter.

dinsdag 12 februari 2013 20:25
Spread the love

In Mozambique zijn ze wel wat gewoon wat overstromingen betreft. Elk jaar tijdens het regenseizoen – vooral de maanden januari en februari – treden rivieren buiten hun oevers en overstromen landbouwgebieden in laaggelegen valleien.

Het land in zuidelijk Afrika aan de kust van de Indische Oceaan krijgt immers via enkele grote rivieren zoals de Limpopo en de Zambezi het regenwater te verwerken dat in de bergachtige gebieden van buurlanden Zuid-Afrika, Zimbabwe en Malawi valt.

Uitzonderlijk overvloedige regenval stopt voorlopig niet

Dit jaar begon het regenseizoen al eind oktober 2012, niet alleen veel vroeger dan gewoonlijk, de regenval was ook uitzonderlijk overvloedig en er schijnt voorlopig maar geen einde aan te komen. Voor de volgende dagen voorspellen de meteorologische diensten nog tropische stormen met zware regenval (tot 55 mm/uur) voor het centrum en noorden van Mozambique en voor delen van Zimbabwe en Malawi.

Vooral de Zambezivallei en de provincie Nampula krijgen het hard te verduren terwijl de valleigronden er al oververzadigd zijn. Nieuwe overstromingen en slachtoffers zijn dan ook te verwachten.

Eerder was het zuiden van het land aan de beurt: alleen al in de provincie Gaza vielen in januari 2013 meer dan 45 doden en werden 145.000 mensen dakloos. De hele stad Chókwe, op 225 km ten noorden van de hoofdstad Maputo, moest worden geëvacueerd toen het waterpeil van de Limpopo tussen 21 en 25 januari zo fors steeg dat de omgeving in een gigantische binnenzee veranderde.

Ook de provinciehoofdstad Xai-Xai, de laatste jaren uitgegroeid tot een bekend toeristencentrum, werd bedreigd door de watermassa en liep eind januari onder water.

Volledige stad verdween onder kolkende Limpopo

Chókwe verdween compleet onder water en was dagenlang niet meer bereikbaar. Sommigen moesten dagen in het noodweer wachten op de daken van hun huizen om met helikopters gered te worden van de verdrinkingsdood. Kinderen werden verrast en met de sterke stroming meegesleurd.

De Limpopo stond op 25 januari op 9,8 meter boven zijn normale peil, maar net iets onder het dramatische recordpeil van 10 meter in februari 2000. In Beitbridge, waar de Limpopo de grens vormt tussen Zuid-Afrika en Mozambique, steeg het debiet van de kolkende rivier van 1.300 m³/sec naar 10.000 m³/sec op enkele dagen tijd door de niet ophoudende regenval.

De inwoners van Chókwe mogen nog altijd niet terugkeren naar hun grotendeels verwoeste huizen omdat ook de elektriciteitsvoorziening is verwoest en het gevaar op plunderaars niet is geweken. Het grootste deel van de geëvacueerde inwoners leeft nu in een opvangkamp op 45 km van de stad. Sinds enkele dagen is er cholera uitgebroken.

De regering wil de ontheemden zo vlug mogelijk laten terugkeren, maar de middelen ontbreken voorlopig om de noodzakelijke herstellingen uit te voeren.  

Zwaarste overstromingsramp sinds februari 2000

De gevolgen zijn dan ook niet te overzien. Mozambique kampt nu officieel met de zwaarste overstromingsramp sinds die van februari 2000 toen 800 mensen het leven lieten, miljoenen ontheemd geraakten en de infrastructuur van het land grotendeels werd verwoest. Sindsdien heeft de regering er met buitenlandse hulp veel aan gedaan om een herhaling van een dergelijke ramp te voorkomen of althans beter te kunnen beheersen.

Het Instituto Nacional de Gestão de Calamidades (INGC), dat verantwoordelijk is voor het beheer van natuurrampen, heeft de voorbije weken in moeilijke omstandigheden goed werk geleverd. Daarover zijn alle waarnemers het eens, maar tegen het huidige natuurgeweld, nog extra versterkt door de wereldwijde klimaatverandering, lijkt het INGC niet opgewassen.

Mozambique blijft immers een van de allerarmste landen ter wereld. Volgens de Human Development Index van het Ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP) staat het land op de 184ste plaats op 187.

Na een verwoestende burgeroorlog waar ruim twintig jaar geleden een einde aan kwam, kon Mozambique wel rekenen op massale donorhulp van zowel internationale instellingen, staten als honderden NGO’s. Dit heeft echter ook de hulpafhankelijkheid in de hand gewerkt, de coördinatie van de hulp bijzonder complex gemaakt en de corruptie doen toenemen.

Meest kwetsbaar voor gevolgen klimaatverandering

De Mozambikaanse regering is uiteraard vragende partij bij een bindend globaal klimaatakkoord om de gevolgen van de klimaatverandering voor de meest kwetsbare ontwikkelingslanden te helpen opvangen.

In Durban (COP17, 2011) en Doha (COP18, 2012) werd tijdens de twee laatste VN-Klimaatconferenties bijzonder weinig vooruitgang geboekt omdat de grootste vervuilers niet bereid zijn te betalen voor de gevolgen in arme landen en eilandstaten. Of het in Parijs in 2015 tot een wereldomvattend nieuw klimaatakkoord komt, is lang niet zeker.  

Hoewel een land als Mozambique zelf nauwelijks bijdraagt aan de uitstoot van broeikasgassen, draagt het dus wel de gevolgen ervan. Het Plano Nacional de Adoptação às Mudanças Climáticas (nationaal aanpassingsplan aan klimaatverandering) is mede door internationale experts opgesteld, maar mist de nodige middelen om de implementatie ervan op het terrein af te dwingen.

Volgens sommige Mozambikaanse NGO’s en mensenrechtenorganisaties zou de regering de bewoning in kwetsbare valleigebieden gewoonweg moeten verbieden. Deze gronden zijn zonder kostbare beschermingsmaatregelen niet te beschermen tegen de jaarlijks terugkerende overstromingen. Maar wat er ook gebeurt, mensen willen terugkeren naar de dorpen en steden die ze altijd hebben bewoond en waar ze vruchtbare landbouwgronden aantreffen.

OCHA maakt voorlopige balans op

Maandag 11 februari maakte het Coördinatiebureau voor Humanitaire Zaken van de VN (OCHA) een voorlopige balans op van een maand overstromingsramp in Mozambique: 105 doden en bijna 213.000 mensen die dakloos zijn geworden.

Grote delen van het land staan onder water, oogsten zijn vernield, cashewbomen ontworteld, infrastructuur is verwoest, bruggen en wegen weggespoeld, hoogspanningsleidingen afgeknakt (waardoor ook de export van elektrische stroom naar Zuid-Afrika van de waterkrachtcentrale op de Cahora Bassa-dam in de provincie Tete gedeeltelijk is komen stil te vallen), 173.000 ontheemden leven in 47 overvolle opvangkampen waar reeds cholera is uitgebroken, malariagevallen nemen hand over hand toe, … en toch lijkt de wereld de andere kant op te kijken.

President Armando Guebuza van regeringspartij Frelimo deed vrijdag 8 februari nog een dramatische oproep tot de internationale donorgemeenschap om met extra geld voor zijn zwaar getroffen land over de brug te komen. De regering heeft al 120 miljoen meticais (ongeveer 4 miljoen dollar) uitgegeven aan rampenbestrijding en de opvang van de getroffen bevolking.

Veel meer noodhulp nodig

Er is echter nog veel meer geld nodig om de schade – die nu pas goed duidelijk begint te worden, te herstellen. Volgens OCHA is er al 5,13 miljoen dollar toegezegd in het kader van CERF (Central Emergency Response Fund) aan dringende internationale noodhulp (waaronder 2,3 miljoen voor het Wereldvoedselprogramma en 1 miljoen voor het VN-kinderfonds UNICEF), maar zal er de komende zes maanden minstens nog 30 miljoen dollar extra nodig zijn.

NGO’s als Artsen zonder Grenzen bieden medische noodhulp in de opvangkampen en zorgen ervoor dat HIV-aids-patiënten over hun medicijnen kunnen blijven beschikken.

Ook voor de buurlanden Botswana, Zimbabwe, Malawi en Madagaskar is er beperkte noodhulp nodig om de slachtoffers van de doortocht van de tropische cycloon Felleng te kunnen bijspringen.

Geen beelden, geen nieuws? Krokodillen ontsnapt!

De mediabelangstelling voor deze ramp is echter schabouwelijk. In vergelijking met orkaan Sandy en de recente sneeuwstormen die het noordoosten van de VS hebben getroffen, is de aandacht voor wat Mozambique momenteel overkomt absoluut ondermaats.

In de Belgische media moet je met een vergrootglas naar een berichtje speuren, maar elders is het niet echt beter. De Duitse wereldomroep Deutsche Welle maakte voor haar Portugese uitzendingen een overzicht van wat de Duitse media over Mozambique schreven. Vooral het linkse Berlijnse dagblad Die Tageszeitung (taz) vormt bij onze oosterburen blijkbaar een gelukkige uitzondering op de algemene mediastilte.

In tegenstelling tot de overstromingsramp van 2000, toen dramatische beelden van verdrinkende mensen, of mensen die uit bomen werden geplukt terwijl krokodillen rondom hen in het water dobberden, de wereld rond gingen, waren er nu nauwelijks beelden te bespeuren bij de internationale persagentschappen en televisienetwerken. Geen beelden, geen nieuws?

De Afrika-uitzending van de BBC wist eind januari onder meer te melden dat door de overstromingen een krokodillenfarm in Zuid-Afrika was getroffen. 15.000 krokodillen konden er ontsnappen en waren met het kolkende water van de Limpopo op weg naar Mozambique … Gelukkig dat Afrika af en toe nog goed is voor wat exotische voetnoten in de media.     

Bijkomende bronnen:

Mozambique: Rains Continue to Threaten Central Mozambique
8 February 2013
http://allafrica.com/stories/201302090061.html

Mozambique: Fears of Fresh Rise in Limpopo
7 February 2013
http://allafrica.com/stories/201302080200.html

Mozambique: Storms Destroy 344 Houses in Nampula
http://allafrica.com/stories/201301050042.html

Mozambique: At Least Six Deaths, and 572 Displaced By Storms
15 January 2013
http://allafrica.com/stories/201301160207.html

Mozambique: Maputo Council Pledges to Help Victims of Storm
18 January 2013
http://allafrica.com/stories/201301190026.html

Mozambique: Rainy Season Death Toll Stands At 35
19 January 2013
http://allafrica.com/stories/201301190227.html

Mozambique: Limpopo Flood Damages Electricity Exports
23 January 2013
http://allafrica.com/stories/201301240201.html

Mozambique: Flood Raises Limpopo to Near Record Levels
24 January 2013
http://allafrica.com/stories/201301250264.html

Mozambique: Living On the Roof, Waiting for Rescue
28 January 2013
http://allafrica.com/stories/201301291046.html

Inundações causaram 68 mortos em Moçambique
http://www.prensalatina.com.br/index.php?option=com_content&task=view&id=1074571&Itemid=1

Inundações deixam cerca de 70 mortos em Moçambique
France Presse
http://www.interjornal.com.br/noticia.kmf?canal=5&cod=19712685

UNFPA responde a inundações em Moçambique disponibilizado kits de dignidade e de saúde reprodutiva para as mulheres nos campos de reassentamento
http://mozambique.unfpa.org/2013/02/05/6223/unfpa_responde_a_inundacoes_em_mocambique_disponibilizado_kits_de_dignidade_e_de_saude_reprodutiva_para_as_mulheres_nos_campos_de_reassentamento/

Video Inundações castigam população em Moçambique (02/02/2013)
http://www.redetv.com.br/Video.aspx?32,13,317628,jornalismo,leitura-dinamica-2a-ed,inundacoes-castigam-populacao-em-mocambique

Inundação mata 68 pessoas em Moçambique: Inundação é a pior da década
http://diariodoestado.com/inundacao-mata-68-pessoas-em-mocambique/#.URkrQHYs1e8

UA busca ajuda internacional para vítima de inundações em Moçambique
http://www.panapress.com/UA-busca-ajuda-internacional-para-vitima-de-inundacoes-em-Mocambique—12-861178-96-lang4-index.html

Inundações deixam 78 mortos em Moçambique
São as piores cheias em uma década no país
http://g1.globo.com/mundo/noticia/2013/02/inundacoes-deixam-cerca-de-70-mortos-em-mocambique.html

Video
Portugueses com negócios destruídos devido às inundações na província moçambicana de Gaza (08.02.2013)
http://sicnoticias.sapo.pt/mundo/2013/02/08/portugueses-com-negocios-destruidos-devido-as-inundacoes-na-provincia-mocambicana-de-gaza

Moçambique: Inundações afectam hospitais de Chókwè, mas antiretrovirais foram salvos
Publicado em 5 de Fevereiro de 2013    
http://redevihsidanoticias.cidadaosdomundo.org/?p=34998

Inundações: CDM doa produtos avaliados em 4 milhões de meticais    
Escrito por AIM Quinta, 07 Fevereiro 2013
http://www.verdade.co.mz/nacional/34312-inundacoescdm-doa-produtos-avaliados-em-4-milhoes-de-meticais

Enchentes mortais 30/01/2013
http://zerohora.clicrbs.com.br/rs/mundo/noticia/2013/01/inundacoes-em-mocambique-deixam-55-mortos-de-acordo-com-novo-registro-4028927.html

In January 2013, torrential rains pushed the Limpopo River over its banks in southern Mozambique, inundating homes and agricultural fields. NASA Earth Observatory
http://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=80297&src=ve

UN: Floods displace 70,000 and kill 36 in Mozambique
http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-21206347

United Nations Statement on Flooding in Mozambique
25 January 2013
http://www.mz.one.un.org/eng/Noticias/Conferencia-Global-sobre-a-Reforma-da-ONU/The-United-Nations-in-Mozambique-is-responding-to-the-needs-of-those-affected-by-the-flooding

Mozambique: Floods – Jan 2013
http://reliefweb.int/map/mozambique/flood-waters-over-chokwe-guika-bilene-and-xai-xai-districts-gaza-province-mozambique

150,000 displaced as Mozambique floods spread
http://reliefweb.int/report/mozambique/150000-displaced-mozambique-floods-spread

Southern Africa Floods Situation Report No. 1 (as of 29 January 2013)
Report from UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs
http://reliefweb.int/report/mozambique/southern-africa-floods-situation-report-no-1-29-january-2013

Raging floodwaters kill dozens in Mozambique
By Faith Karimi, CNN
http://edition.cnn.com/2013/01/30/world/africa/mozambique-floods/index.html

Mozambique flooding displaces thousands
At least 36 killed and about 70,000 flee homes after days of torrential rains submerge vast swathes of country’s south.
http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/01/20131268208905951.html

Important floods in Mozambique: 36 deads
http://www.naturaldisastersnews.net/disaster-news/natural-disasters-events-archive-of-all-natural-disasters-news/floods/588-2013-01-15-to-27-important-floods-in-mozambique-36-deads#.UQp4GXYs1e8

 

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!