De wijziging die Financieminister Vincent Van Peteghem wil aanbrengen aan de regeling voor auteursrechten dreigt de zelfstandige journalisten in Vlaanderen op te zadelen met een zwaar financieel verlies. Dit komt bovenop de onwil van de meeste mediabedrijven om de vergoedingen voor freelancers collectief te indexeren, een eis die de Vereniging van Vlaamse Journalisten (VVJ) al maandenlang poneert. De VVJ lijstte woensdagavond 7 december tijdens een info-avond in Brussel nog eens alle problemen op. Enkele freelancers lieten weten dat ze hierdoor uit financiële noodzaak op het punt staan het beroep te verlaten.
Omdat de bestaande fiscaal gunstregeling voor inkomsten uit auteursrechten gaandeweg meer en meer misbruikt werd door andere beroepsgroepen zoals IT’ers, advocaten, architecten … besloot de regering de toepassing te beperken tot kunstenaars of ‘scheppers van letterkunde die hun werk overdragen met het oog op mededeling aan het publiek’. Journalisten komen nog in aanmerking maar de 50/50 regeling die in 2017 door middel van een ruling voor freelancers afgesproken was met de FOD Financiën (en onlangs verlengd werd) wijzigt tot 30/70. Nog slechts 30 procent van de beroepsinkomsten komt in aanmerking voor de gunstige regeling. Deze houdt in dat men in plaats van 25 tot 50 procent inkomstenbelasting slechts 15 procent roerende voorheffing fiscaal afdraagt. Bovendien worden forfaitaire kosten in rekening gebracht waardoor men in de praktijk nog minder moet dan 15 procent.
Uit berekeningen blijkt volgens VVJ-juriste Charlotte Michels dat de nieuwe fiscale regeling de meeste freelancers naar schatting tussen 2000 à 3000 euro per jaar zal kosten. Er is wel een overgangsregeling. In 2023 verandert er nog niets, in 2024 wijzigt de verhouding tot 40/60 en pas in 2025 tot 30/70. De nieuwe regeling heeft overigens ook enkele voordelen. Deze heeft een wettelijk karakter en vervangt de ruling die om de zoveel jaren moest verlengd worden. Doordat freelancers nu ook meer zullen moeten bijdragen voor hun sociale bijdragen krijgen ze later een hoger pensioen. Uit de huidige wetteksten besluit de VVJ dat een ‘doorpublicatie’ – dit is een artikel dat een tweede keer opgenomen werd in een nieuwe publicatie – wel voor 100 procent onder de auteursrechten valt. Men hoopt echter dat dit expliciet in de Memorie van Toelichting wordt opgenomen. Ook hetgeen die de Journalisten Auteursmaatschappij (JAM) uitbetaalt blijft voor 100 procent behandeld als auteursrecht.
Indien de nieuwe regeling gestemd wordt – op 19 december buigt de bevoegde commissie in het federaal parlement zich opnieuw over het ontwerp – dan eist de VVJ een compensatie van de uitgevers. Zo biedt de regeling voor de doorpublicatie mogelijkheden, al moeten hiervoor de contracten tussen freelancers en uitgevers gewijzigd worden. De nieuwe regeling zou ook van toepassing kunnen worden op de loontrekkende journalisten. Indien het zover komt betekent dit een grote besparing voor de uitgevers op de sociale bijdragen. Een deel van het vrijgekomen geld zou kunnen aangewend worden om de freelancers te compenseren. Of het zover komt is echter nog onzeker. Vakbondssecretaris Tijs Hostyn (ACV) waarschuwde tijdens de info-avond voor de gevolgen op de inkomsten voor de sociale zekerheid en voor het verlies aan sociale bescherming – minder pensioen, ziekte-uitkering, werkloosheidsvergoeding – voor de loontrekkenden. “We moeten dit heel goed bestuderen vooraleer we een standpunt innemen”, aldus Hostyn. In Franstalig België is de 30/70-regeling overigens al van kracht zowel voor freelancers als loontrekkenden.
Dit alles komt bovenop de manifeste weigering van de grote mediabedrijven om de vergoedingen aan freelancers te indexeren à rato van de inflatie. Het Mediahuis kende dit voorjaar al 5 procent opslag toe, maar DPG Media, VRT, Mediafin, Belga… hanteren een individuele aanpak en geven wat opslag aan individuele journalisten die hierom komen vragen. In de praktijk gaat het om verhogingen van 3 tot 5 procent, heel uitzonderlijk 8 tot 10 procent. Volgens Pol Deltour is er de komende dagen evenwel hierover goed nieuws te verwachten bij Belga en plant ook de VRT een verhoging in het kader van de hervorming van het correspondentennetwerk. Ter aanvulling: ook kleine uitgevers zoals Apache, RingTV, FocusTV, de RandKrant verhoogden de vergoedingen. Deltour wees in dit verband ook op de grote winsten die de mediahuizen de afgelopen jaren maakten: DPG (190 miljoen), Mediahuis (126 miljoen), Roularta (16 miljoen) … Hij meldde ook dat DPG Media in Nederland onder druk van de journalistenvereniging NVJ wel een collectieve indexering doorvoerde.
